Hoe de rode ster (pdf) - Jan van de Pavert - Xs4all

mogelijkheden voor irrigatie, en met dat van de industrie, door de mogelijkheden voor
transport en opwekking van energie. Het Volga-Don kanaal zou van de waterwerken het
sluitstuk vormen. De aanleg was begonnen voor de oorlog van 1941-1945, werd weer
opgestart in 1947 en voltooid in 1952. Sommige aspecten maakten het tot een enorme
onderneming. Beroemd is het feit dat, hoewel de spiegel van de Don omhoog was gebracht
met 26 meter, het water in het kanaal nog eens 44 meter opwaarts moest worden geleid, en
daarna weer 88 meter omlaag tot de Volga, met behulp van sluizen. De sluizen lagen
verspreid over de lengte van het kanaal - ongeveer 100 kilometer - en waren gebouwd in één
stijl. Het was een monument verspreid door het landschap, versierd met beeldhouwwerken die
de helden van de Tweede Wereldoorlog verbeelden, en met het standbeeld van Stalin op een
sokkel met een hoogte van ongeveer 80 meter. 131 In de Sovjet literatuur wordt de heroïek,
gelegen in de geweldige inspanningen die voor dit kanaal zijn verricht, vermengd met die van
de mythische en historische Alexander de Grote, die van dergelijke ondernemingen had
gedroomd: Alexander had al gezegd de Zwarte- met de Kaspische Zee te willen verbinden.
Het resulterende economische nut verbleekte enigszins tegenover de tonnen grond die
moesten worden afgegraven en de grootte van de bedwongen bergen. 132 Uiteindelijk
representeerde het project 1: de technologische bedwinging van de natuur, 2: de inspanningen
van het volk, de partij en de natie, onder leiderschap van J. V. Stalin, 3: ook representeerde
het, door middel van de sculpturen, het heldendom in de overwinningen op het Nazis door het
Rode Leger en 4, eveneens door de sculpturen: de band met de geschiedenis van de
Kozakken, die op deze wijze werden beloond voor hun rol in dezelfde oorlog, en uiteindelijk
5: de historische connectie met Alexander de Grote, als vervulling van zijn droom. Volgens
enkele bronnen heeft het kanaal nooit geheel gefunctioneerd. De kades en andere faciliteiten
werden nooit ten volle benut, en zijn nu in gebruik voor slechts 10 % van hun capaciteit. 133
Het is achteraf onmogelijk te concluderen hoeveel invloed de propagandistische waarde en
technologische verbeelding hadden op de beslissingen over de bouw van het kanaal.
Josephsons claim, in zijn verder goed gedocumenteerde boek Industrialised Nature, dat
toenmalige ingenieurs waarschuwden voor de rampen die het totale technologische project
131 Zie afbeelding 36. Verschillende bronnen geven verschillende maten. Het nummer Architectura SSSR. 7
(1952), opent met een artikel over het kanaal met bijzonder veel getallen. Jammer genoeg wordt de hoogte van
het beeld niet vermeld.
132 P. R. Josephson, Industrialised Nature. brute Force Technology and the Transformation of the Natural World
(Washington, 2002), 22 and 25. A. Ikonnikov, Russian Architecture of the Soviet Period, 255-257.
133 zie ook: P. Sweeney and D. Nowek, 'Volga-Don Waterways, an untapped resource', een rapport geschreven in
1998, http://permanent.access.gpo.gov/lps3997/9802volg.htm (2007). Onlangs werd het voorstel gedaan een
tweede kanaal te openen, naast het oorspronkelijke, maar te nauwe Volga-Donkanaal.
62