Hoe de rode ster (pdf) - Jan van de Pavert - Xs4all

ediscussieerd en een beslissing werd genomen of een resolutie werd overgenomen. Er was
niets van dat alles. Stalin was (...) omringd door aartsengelen en engelen, naar wie hij zou
kunnen luisteren als hij daartoe besloot. Maar het voornaamste was dat wij naar hem
luisterden," en het belangrijkste: "(...) Zijn beslissingen werden formeel door het apparaat
van de USSR" 124 - dat wil zeggen: alleen doordat zijn beslissingen binnen de staat werden
geëffectueerd, kregen zijn beslissingen een formeel karakter. Aldus was zijn woord van
instemming nodig om de zaken te laten werken. Gezien Stalins tactiek om beslissingen af te
houden die zijn positie niet versterkten, 125 is het mogelijk dat niemand het afbreken van het
project in werking stelde en niemand Jofan opdroeg het ontwerp stop te zetten en de
bouwplaats op te ruimen. Het is niet aantoonbaar, hoewel er een argument is dat deze
mogelijkheid versterkt: tijdens Stalins bewind, gebruikte Stalin de Marxistische erfenis voor
de consolidatie van zijn positie. Deze erfenis werd begrepen op een autoritaire manier: als het
leiderschap dat was achtergelaten door de erflater. De erflater was Lenin en het Paleis was
voor hem het grootst denkbare gedenkteken. Dit zou heel goed de actieve stopzetting van de
ontwikkeling van het Paleis hebben kunnen tegengehouden. Het wordt bevestigd door de
aantekening van een diplomaat die protesterende geruchten hoorde over het Paleis, maar
opmerkte dat iedereen die daar openlijk iets van liet merken voor gek versleten zou worden,
of voor contrarevolutionair. Ook waren er berichten over verbittering bij de bevolking om de
huizenblokken en de kathedraal die voor de plannen werden gesloopt. 126 Overlast van water
bij de funderingen werd pas gemeld in 1939 en bleek desastreus, maar het Paleis werd niet
openlijk opgegeven, ook niet na de oorlog. In 1947 meldde Stalin dat het werk aan het Paleis
zou worden voortgezet zodra de ingenieurs hun techniek betreffende hoogbouw hadden
verbeterd. De techniek betreffende hoogbouw was toen al geen probleem meer. Het probleem
was de beheersing van het water. Er is zelfs een gerucht dat jongens in de bouwput konden
hengelden naar karpers die daar vanuit de Moskva in terecht waren gekomen - maar het wordt
niet duidelijk door feiten ondersteund. 127
Hoe belangrijk het Paleis en de overig representatieve gebouwen waren, blijkt ook uit
de toegang van de bouwers tot de arbeidsreserves van de GPU; de strafarbeiders van de
Goelag. Ook in en rond de stad Moskou waren dwangarbeiders gevestigd. Zij werkten met
name aan deze grote projecten. Er was in 1937 voor dit doel een Bouwdirectoraat opgericht
124 Ed. S. Khrutchshev, Memoirs of Nikita Khrushchev. Vol. 3, 6
125 The caption is taken from a part on diplomacy with Austria, and on Stalin's delay in decision making: Ed. S.
Khrutchshev, Memoirs of Nikita Khrushchev. Vol. 3, 5-10.
126 Colton, Moscow, 331-334, zie ook noot 161, 850-851.
127 Idem. De karper hengelende jongens worden genoemd op p. 334.
58