Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

18 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003
rakter van de historische bebouwing werd van 31 januari tot 12 februari 2003 een archeologisch
onderzoek ingelast. Dit was de vijfde in een reeks opgravingen die sinds 1999 in het
gebied rond de Westerstraat, Tichelstraat, Lindengracht en Karthuizersstraat zijn uitgevoerd.
De funderingen toonden aan dat de krotwoningen al rond 1750 waren opgericht. Dit
is een duidelijk bewijs dat in de 18de eeuw het woningtekort in de Jordaan zo nijpend werd
dat de binnenterreinen volgebouwd raakten. Daarvóór stonden er op die plek aan de steeg
ook enkele stenen huizen. Dit zijn de eerste woonhuizen die tussen 1625 en 1650 in de nieuwe
stadswijk de Jordaan aan de Anjeliersgracht (zoals de Westerstraat voor de demping in
1861 heette) werden gebouwd.
Onder deze woonhuizen kwam de vloer van een werkplaats te voorschijn. Het was een open
werkvloer van gele ijsselstenen en ronde natuurstenen, met houten randen en mogelijk
voorzien van een afdak. Vanwege de bebouwing van de belendende percelen kon de werkplaats
niet in zijn geheel worden vrijgelegd en geïdentificeerd. Wel is duidelijk dat de werkvloer
van 1600 tot ca 1650 in gebruik was. Naast de werkplaats stond eerst (van 1600 tot
1625) een eenvoudig houten bouwsel met een stookplaatsje van bakstenen, dat vervangen is
door een groter houten huis. Hiervan zijn de houten vloeren van de begane grondverdieping
teruggevonden. De planken vloeren waren op houten palen gefundeerd, in afwijking tot de
latere Jordaan woningen die doorgaans een souterrain met een vaste plavuizenvloer hadden.
Dit is mogelijk hetzelfde houten huis dat op deze plek is afgebeeld op de stadsplattegrond
van Floris van Berckenrode uit 1625. De belangrijkste vondst was een dikke laag zand met
pottenbakkersafval dat over deze fundamenten was gestort en waarop tussen 1625 en 1650
de woonhuizen werden gebouwd. Het afval bestond uit misbaksels van aan elkaar gekoekte
dakpannen en ook uit tegels en borden zonder glazuurversiering (biscuit) en aardewerken
houders (proenen) waarmee majolica borden in de oven werden opgestapeld. Kortom,
afval dat zowel met tegel- als pottenbakkerijen te maken heeft, die zich niet ver van deze
stortlocatie moeten hebben bevonden. Uit historische bronnen zijn verscheidene pottenbakkers
bekend die zich vanaf het eind van de 16de eeuw in het nabij gelegen hof van het
Karthuizerklooster vestigden. Christiaen van Abelen richtte in 1598 zijn pottenbakkerij in
voor de productie van majolica en faience en Huych Gerritsz Harinck had hier in 1606 een
tegelbakkerij. Mogelijk houdt de afvallaag met hun activiteiten verband. Tenslotte zijn in de
bodem onder deze werkvloer nog oudere ophogingssporen aangetroffen. Vanaf ca 1580,
toen het klooster in ongebruik was geraakt, werden hier langs de gracht drassige terreintjes
opgehoogd met afval en puin van het bouwvallige klooster, waarschijnlijk met de bedoeling
om eenvoudige werkplaatsjes in te richten.
Gemeente Amsterdam, bureau Monumenten en Archeologie, J. Gawronski
Bergen – Groet * Heereweg 244-246 | In Groet, gemeente Bergen is een verkennend booronderzoek
uitgevoerd op het perceel aan de Heereweg 244-246 naar aanleiding van woningbouwplannen
op dit perceel. Er zijn geen indicatoren gevonden van menselijke bewoning.
Ook uit de directe omgeving zijn geen archeologische vondsten bekend.
De Steekproef archeologisch onderzoeks- en adviesbureau, J. Jelsma