Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

52 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003
ologische belang van deze wrakken, maar weten ook uit eigen waarneming hoe ernstig bedreigd
ze zijn. Door de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 is in dit gebied de zeebodem vele
meters verdiept en dat proces gaat nog steeds voort. Hierbij spoelen scheepswrakken vrij en
raken in relatief korte tijd verregaand aangetast als gevolg van mechanische, biologische,
chemische en menselijke factoren. Eén van de twaalf wrakken was in 1986 al verkend en in
1988 afgedekt met gaas en 6000 zandzakken. Deze site heeft toen de status van beschermd
monument gekregen. Het betreft het wrak BZN 3, mogelijk het in 1640 gezonken VOCschip
‘Rob’. Jaarlijkse monitoring in het kader van het Burgzand-project heeft uitgewezen,
dat de fysieke bescherming goed heeft gewerkt. Echter, omdat de omringende bodem inmiddels
2 m is verdiept, was sediment van onder de afdekking aan het weglopen en waren
zandzakken van de bult aan het afglijden. Daarnaast waren ook direct buiten de afdekking
‘nieuwe’ scheepsdelen blootgespoeld, o.a. het voorschip met de voorsteven. Op deze grote
site is de afdekking nu gerepareerd en aangevuld met ruim 2200 m 2 steigergaas rondom en
deels over de bestaande afdekking.
Het principe van deze beschermingsmaatregel werkt als volgt (afb. 29). Het steigergaas belemmert
de directe inwerking van de krachtige getijdenstromingen, waardoor sedimenten
en vooral tere, organische archeologische resten niet kunnen wegspoelen. Tegelijkertijd
wordt door die stroming zand over het net gevoerd, dat daar door de mazen zakt en wordt
vastgehouden. Na het leggen en fixeren van de benodigde netten keren de duikers eerst dagelijks
en later om de week terug om ‘netten te kloppen’. Dat wil zeggen dat de duikers al
het zand, dat op de netten is blijven liggen, er door heen schudden als ware het een zeef (afb.
30). Dan pas is dat zand langdurig ingevangen en kan het gaas opnieuw zijn invangwerk
doen. Op deze manier lukt het de bodem meerdere decimeters omhoog te krijgen. Door de
grenzen van de afdekking voldoende ver buiten het eigenlijke wrak te brengen zal bij een
voortgaande verdieping van de zeebodem met nog eens 1 à 2 m nooit een steil talud ontstaan
en bestaat niet de dreiging dat materiaal van onder de bescherming kan wegvloeien. Het
Afb. 29. Waddenzee * Burgzand. Schematische weergave van de werking van het afdekken met steigergaas.