Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

More documents

Recommendations

Info

52 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003 ologische belang van deze wrakken, maar weten ook uit eigen waarneming hoe ernstig bedreigd ze zijn. Door de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 is in dit gebied de zeebodem vele meters verdiept en dat proces gaat nog steeds voort. Hierbij spoelen scheepswrakken vrij en raken in relatief korte tijd verregaand aangetast als gevolg van mechanische, biologische, chemische en menselijke factoren. Eén van de twaalf wrakken was in 1986 al verkend en in 1988 afgedekt met gaas en 6000 zandzakken. Deze site heeft toen de status van beschermd monument gekregen. Het betreft het wrak BZN 3, mogelijk het in 1640 gezonken VOCschip ‘Rob’. Jaarlijkse monitoring in het kader van het Burgzand-project heeft uitgewezen, dat de fysieke bescherming goed heeft gewerkt. Echter, omdat de omringende bodem inmiddels 2 m is verdiept, was sediment van onder de afdekking aan het weglopen en waren zandzakken van de bult aan het afglijden. Daarnaast waren ook direct buiten de afdekking ‘nieuwe’ scheepsdelen blootgespoeld, o.a. het voorschip met de voorsteven. Op deze grote site is de afdekking nu gerepareerd en aangevuld met ruim 2200 m 2 steigergaas rondom en deels over de bestaande afdekking. Het principe van deze beschermingsmaatregel werkt als volgt (afb. 29). Het steigergaas belemmert de directe inwerking van de krachtige getijdenstromingen, waardoor sedimenten en vooral tere, organische archeologische resten niet kunnen wegspoelen. Tegelijkertijd wordt door die stroming zand over het net gevoerd, dat daar door de mazen zakt en wordt vastgehouden. Na het leggen en fixeren van de benodigde netten keren de duikers eerst dagelijks en later om de week terug om ‘netten te kloppen’. Dat wil zeggen dat de duikers al het zand, dat op de netten is blijven liggen, er door heen schudden als ware het een zeef (afb. 30). Dan pas is dat zand langdurig ingevangen en kan het gaas opnieuw zijn invangwerk doen. Op deze manier lukt het de bodem meerdere decimeters omhoog te krijgen. Door de grenzen van de afdekking voldoende ver buiten het eigenlijke wrak te brengen zal bij een voortgaande verdieping van de zeebodem met nog eens 1 à 2 m nooit een steil talud ontstaan en bestaat niet de dreiging dat materiaal van onder de bescherming kan wegvloeien. Het Afb. 29. Waddenzee * Burgzand. Schematische weergave van de werking van het afdekken met steigergaas.
Afb. 30. Waddenzee * Burgzand. Close-up van het steigergaas. Archeologische kroniek Noord-Holland 2003 53 gaas raakt tenslotte afgedekt met diverse soorten begroeiing (en zand), die een zekere mate van bescherming bieden voor het gaas zelf. De verwachting is dat deze beschermingsmaatregel zeker vier tot vijf decennia goed zal werken en mogelijk langer. De toekomst moet het leren, want in feite is het een nieuwe methode, die we testen en steeds verder verbeteren. Op dezelfde wijze zijn drie andere wrakken afgedekt met vele honderden vierkante meters steigergaas: de wrakken BZN 2, BZN 8 en BZN 10. BZN 2 is gebouwd ca 1661 en gezonken uiterlijk 1670-1680. Het vervoerde een gevarieerde lading (half)producten uit de Oostzee: diverse metalen als lood, bladmessing, blik, koperdraad, kopererts en oude, beschadigde bronzen kanonnen om te worden omgesmolten. Tevens houtproducten als vurenhouten balken, korte eiken planken, geprefabriceerde tonduigen en vermoedelijk grenenhouten masten. Diverse kwaliteiten textiel met bijhorende textielloodjes, spelden en verpakkingsmateriaal. Kleiaarden pijpen met hielmerk EB, een partij Westerwald kruiken, kistenvol kelderflessen en nog veel meer zaken. BZN 8 is gebouwd ca 1641 en gezonken 1659-60. Bouwkundige kenmerken duiden op buitenlandse bouw. Dit schip had de klok van Franciscus Hemony uit 1658 aan boord, waarover eerder is gerapporteerd (zie Kroniek over 2002). BZN 10 is gebouwd na 1645, naar het schijnt voor een goed deel uit grenenhout. Het is gezonken in het derde kwart van de 17de eeuw. Het lijkt een vrij complete tweedekker, redelijk zwaar bewapend en met gevarieerde lading, waaronder vele mandflessen van Iberisch aardewerk. Telkens werd door het nettenkloppen de bodem met 30 tot 50 cm omhoog gebracht, voordat naar de volgende site werd overgestapt. Later werd dan nog één of meer dagen terugge-
Page 1: Archeologische Kroniek Holland 2003
Page 4 and 5: 4 Archeologische kroniek Noord-Holl
Page 10 and 11: 10 Archeologische kroniek Noord-Hol
Page 70 and 71: 70 Archeologische kroniek Zuid-Holl
Page 100 and 101: 100 Archeologische kroniek Zuid-Hol
Page 102 and 103:
102 Archeologische kroniek Zuid-Hol
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
116 Literatuur Diederik, F., 2002:
Page 118 and 119:
118 Literatuur Veen, M.M.A. van & J
Page 120 and 121:
120 Index Hillegom * Elsbroekerlaan
Page 122:
2000 1500 1000 500 0 500 1000 1500
show all

Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?