Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

30 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003
Heemskerk * kerkhof Nederlands-hervormde kerk | Dhr. Wietsma en mevr. Vet meldden
het Provinciaal Depot dat op het kerkhof van de NH-kerk enige brokken middeleeuwse baksteen
zichtbaar waren geworden na plantsoenwerkzaamheden aan de oostzijde van de kerk.
Het gaat om resten van het voormalige middeleeuwse koor dat vermoedelijk in 1573 is verwoest.
De brokstukken bevinden zich in een uitbraaksleuf van het koor. Pieter Saenredam
of een van zijn leerlingen heeft in 1652 deze situatie op tekening gezet (afb. 18). De ruïnes
van het koor zijn in 1800 gesloopt. Eveneens zijn de mogelijke resten van een middeleeuwse
grafkelder (de Zuiderkapel, ook te zien op dezelfde tekening) waargenomen. De baksteenformaten
? x 13,5 x 6,5cm en enige fragmenten aardewerk die opgeraapt werden dateren
alle uit het einde van de 13de eeuw. Vermoedelijk secundair gebruikte baksteen, formaat
? x 15,9 x 9,5 cm dateert waarschijnlijk uit het eind van de 12de eeuw (Alders 1985). Dit baksteenformaat
wordt zelden aangetroffen in de regio, maar is ook ter hoogte van het maaiveld
waar te nemen aan de zuidkant van het kerkschip. Een belangrijke conclusie is dat de
resten van het voormalige koor en Zuiderkapel nog duidelijk in de bodem aanwezig zijn.
Dit is aan de noordzijde van de kerk eveneens vastgesteld in het begin van de jaren ‘70. Tijdens
de herbouw van de kerkenraadruimte (consistorie) werd een onderzoek ingesteld door
de archeologische werkgroep onder auspiciën van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek. In vergelijking met de oudere vondsten kan met enige voorzichtigheid
gesteld worden dat het koor en de Zuiderkapel vermoedelijk tussen 1270-1290 gebouwd
Afb. 18. Heemskerk * Kerkhof Nederlands-hervormde kerk. Tekening van P. Saenredam van de kerkruïne
van Heemskerk.