Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

58 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003
– Opname van veenterpen in gebieden met een relatief hoog polderpeil ertoe leidt dat de
archeologische resten nauwelijks worden aangetast.
Voortzetting van particuliere onderbemaling of opname in blokbemalingsgebieden van
tot dan toe particulier onderbemalen terpen leidt tot minder aantasting dan opname van
tot dan toe nog niet onderbemalen terpen in blokbemalingsgebieden.
Alle onderzochte terpen lijken wat betreft verdere aantasting door bodemfauna en veraarding
in een stabilisatiefase terecht te zijn gekomen. De jaren waarin deze stabilisatie is
vastgesteld, worden echter gekenmerkt door het ontbreken van lange, relatief droge perioden.
Dit betekent dat er rekening mee gehouden moet worden dat gedurende een lange
droge zomerperiode opnieuw voortgang van de aantasting zou kunnen plaatsvinden.
In het ruilverkavelingsgebied Limmen-Heiloo heeft het monitoringonderzoek uitgewezen
dat verlaging van slootwaterpeilen leidt tot sterke toename van aantasting van archeologische
lagen ten gevolge van bodemfauna verstoring en ontkalking. Verstoring van het
bodemleven leidt tot de volledige verstoring van archeologische lagen, waardoor gegevens
over het ontstaan van de vindplaats verloren gaan. Ontkalking leidt tot het volledig
verdwijnen van calciumcarbonaat uit de bodem waardoor mollusken (weekdieren) vrijwel
direct verdwijnen en botresten op termijn verloren zullen gaan. Uit pollenonderzoek
blijkt dat na een polderpeilverlaging al het pollenmateriaal binnen zes jaar ernstig is aangetast.
Op basis hiervan kan gesteld worden dat al het archeologisch waardevolle organische
materiaal in de bemonsterde cultuurlagen binnen tien jaar verloren gaat.
Voor beide gebieden geldt dat lokale factoren zoals de nabijheid van sloten, de bodemopbouw
en het grondgebruik van grote invloed zijn op de aard en snelheid van aantasting.
Op basis van bovenstaande inzichten zijn een aantal aanbevelingen geformuleerd:
– Om aantasting van archeologische vondstlagen door ontkalking en bodemfaunaverstoring
tegen te gaan, wordt aanbevolen een (zeer) hoog slootwaterpeil te handhaven.
Dit kan bijvoorbeeld door opname in een reservaatsgebied, mits hier voortdurend een
hoog slootwaterpeil van kracht is. Voor terreinen waarvoor dit niet mogelijk is, kan
overwogen worden bescherming uit te voeren door middel van peilscheidingsdammen.
– Terreinen waarop archeologische vindplaatsen liggen, dienen als grasland in gebruik
te blijven.
– Monitoring van de vindplaatsen zal ook in de toekomst moeten worden uitgevoerd om
de kwaliteit van de archeologische vondstlagen te controleren en inzicht te krijgen in
lange-termijnontwikkelingen.
De terreinen in ruilverkavelingsgebied Limmen-Heiloo maken momenteel deel uit van
een monitoringonderzoek dat wordt uitgevoerd in het kader van NWO/BBO programma
‘Behoud en Beheerprogramma Oer-IJ-estuarium’ en het project ‘Beheer en Behoud Archeologische
vindplaatsen’ van de provincie Noord-Holland.
RAAP Archeologisch Adviesbureau BV, S.Molenaar