Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

Archeologische kroniek Noord-Holland 2003 23
weerszijden van deze weg lagen naast elkaar verschillende boerenerven, bestaande uit een
woonstalhuis, een enkel bijgebouw in de vorm van een schuur en een waterput. Het feit dat
boerderijen niet op dezelfde plaats zijn herbouwd is een aanwijzing dat meerdere erven gelijktijdig
in gebruik waren. Het is echter nog te vroeg om iets te zeggen over de dichtheid van
de bebouwing langs de weg, omdat de gebouwen nog niet precies gedateerd zijn. De oriëntatie
van de boerenerven was niet dwars op de weg gelegen, maar min of meer oost-west.
Kennelijk is de ligging van de weg bepaald door het verloop van de noordoever van het voormalige
Oer-IJ. De weg is vooralsnog te dateren tussen de 8ste en de 12de/13de eeuw, waarna
zij is overbouwd door enkele boerderijen. Deze jongste bewoningsfase houdt vast aan de
oost-westelijke oriëntering.
De oudste groep gebouwen heeft rechthoekige plattegronden, tot wel 30 m lang. Vanaf ca
1050 komen boerderijen met licht gebogen langszijden hiervoor in de plaats, die over het algemeen
wat korter zijn. Enkele daarvan hebben een ingangspartij in het midden van de zuidelijke
langszijde. Omdat de buitenwand van een boerderij ondiep kan zijn ingegraven of
gebouwd op houten grondliggers is niet altijd duidelijk of we met één- of drieschepige
boerderijen te maken hebben. De huisplattegronden zijn een belangrijke aanvulling op het
beeld van de boerderijontwikkeling in het westelijk kustgebied. De rechthoekige plattegronden
uit de vroege fase vertonen gelijkenis met de gebouwen van de veenontginners van
Assendelft (Besteman 1990). Dit versterkt de gedachte dat deze ontginners afkomstig zijn
uit het aangrenzende strandwallengebied.
De waterputten zijn doorgaans opgebouwd uit plaggen, een aantal keren met funderingen
in de vorm van een karrewiel of een houten raamwerk, vaak van hergebruikte palen en
planken. Op sommige houtvondsten konden zelfs de inslagen van de bijl waargenomen
worden. Een bijzondere vondst was de vroegmiddeleeuwse boomstamput (afb. 14). Voor
deze put werd een uitgeholde stam van een beuk met een diameter van ca 90 cm gebruikt.
De stam werd met de onderkant in de put geplaatst. Rondom de boomstam bevond zich een
vierkante plankenconstructie.
Een van de speerpunten van het onderzoek is de vraagstelling hoe het landschap er ten tijden
van de bewoning heeft uitgezien. Daarvoor zijn monsters genomen voor archeobotanisch
onderzoek. In het zand blijven van de organische materiaalgroepen meestal alleen
verkoolde plantenresten en zaden bewaard. Onder gunstige omstandigheden – zoals onder
de grondwaterspiegel en in zuurstofarm water – kan organisch materiaal echter goed bewaard
zijn gebleven. Dit was het geval bij de talrijke waterputten die in 2003 zijn opgegraven.
Uit de waterputten kwam goed geconserveerd hout aan het licht. Ook zijn er pollenmonsters
genomen voor een lokale reconstructie van het omliggende landschap.
De kuilen die zijn bemonsterd voor archeobotanisch onderzoek, hebben naast verkoold
graan – voornamelijk gerst – ook visbotten opgeleverd. Tussen de verkoolde graankorrels
werd akkeronkruid zoals vogelmuur, perzikkruid en melganzenvoet gevonden. Opmerkelijk
is het voorkomen van de zaden van bolderik, een giftig akkeronkruid dat in de Middeleeuwen
nogal eens tussen rogge stond. Het voorkomen van meeverbrand akkeronkruid
wijst erop dat geoogst graan in de nederzetting zelf werd verwerkt.