Archeologische Kroniek - Historische Vereniging Holland

22 Archeologische kroniek Noord-Holland 2003
door het IPP (nu AAC) duidelijk dat onder het grasland vele nederzettingssporen aanwezig
waren, met name uit de Middeleeuwen (Bonke 1997). Naar aanleiding hiervan is het terrein,
waarvan bijna 2 ha nog onverstoord is, door de provincie aangemerkt als een ‘terrein van
hoge archeologische waarde’. Het proefonderzoek maakte tevens duidelijk dat van een deel
van de bebouwingssporen nog weinig was overgebleven. Een egalisatie van een deel van het
grasland in de jaren ’60 en het bij tijd en wijle ploegen van delen ervan hadden hun tol geeist.
In overleg met de gebruiker is gestreefd naar behoud van de vindplaats, maar dit bleek
niet haalbaar. Om die reden is besloten tot opgraven. Ook de prioriteit van de vindplaats
binnen de wetenschappelijk onderzoeksprojecten naar het Oer-IJ en vroegmiddeleeuws Frisia
speelde in de keuze van dit terrein een rol. In de uitvoering van het onderzoek is samengewerkt
met amateur-archeologen uit de regio en werd aandacht geschonken aan een goede
publieksvoorlichting.
De opgraving is verdeeld over twee campagnejaren, 2003 en 2004. De vraagstelling binnen
het onderzoek richt zich met name op de ontwikkeling van het natuur- en cultuurlandschap
en de rol van Limmen als een mogelijke regionaal centrum in de Middeleeuwen. In 2003 is
ca 0,5 ha opgegraven. De ondergrond van het terrein bestaat niet uit een strandwal, hetgeen
doorgaans gedacht wordt, maar uit een met duinzand overstoven strandvlakte. Op ca 2 m
onder het maaiveld bevindt zich een laag elzenbroekveen. Opvallend is de afwezigheid van
ingeschakelde kleiafzettingen, terwijl toch het voormalige estuariumgebied van het Oer-IJ
vrij dichtbij gelegen is. Een klein aantal sporen is te dateren in de late ijzertijd en de Romeinse
tijd (250 voor Chr.-300 na Chr.). De oudste vondsten stammen waarschijnlijk uit de
midden-ijzertijd (500-250 voor Chr.) en komen uit een afvalkuil. Een verklaring voor het uitblijven
van sporen van bebouwing uit de prehistorie wordt gezocht in de aantasting van de
duinkop in het verleden of in het vervagen van veel van de sporen door de tand des tijds. De
voor deze perioden toch al relatief ondiep gefundeerde huisplattegronden zijn daardoor geheel
verdwenen. Slechts de diepere sporen, zoals enkele greppels en afvalkuilen, zijn hieraan
ontsnapt.
Het merendeel van de sporen bestaat uit de resten van een middeleeuwse plattelandsnederzetting,
die vooralsnog gedateerd wordt tussen de (Laat-)Karolingische tijd en het begin van
de Late Middeleeuwen (8ste/9de-13de eeuw). Weliswaar is een klein aandeel Merovingisch
aardewerk uit de voorafgaande periode gevonden (5de-7de eeuw), maar gebouwen uit deze
tijd ontbreken vooralsnog. Bovendien kan een deel van dit materiaal nog dateren uit de overgangsperiode
naar de Karolingische tijd. De opgegraven structuren bestaan uit minimaal 20
huisplattegronden van diverse typen woonstalhuizen, schuren en andere bijgebouwen, 16
waterputten en tientallen omheiningsgreppels en kringgreppels. Door de nederzetting
loopt als een rode draad van zuidoost naar noordwest een ca 8 m brede zone met diverse
greppels, die waarschijnlijk de ligging van een landweg aangeven. Deze ligt precies in het
verlengde van een nu nog bestaande Uitgeesterweg. Tegenwoordig sluit deze aan op de
Rijksweg, maar kennelijk liep zij aanvankelijk verder door naar het noordwesten, waar zij
mogelijk aansloot op de Westerweg. Blijkens de aanwezigheid van een menselijke begraving
uit het begin van de 8ste eeuw parallel langs de (latere) weggreppels (reeds ontdekt tijdens
het proefonderzoek in 1996), moet de weg al in deze tijd een rol hebben gespeeld. Ter