LKC jaarverslag 2003/corr - Onderwijsgeschillen

JAARVERSLAG LKC 2003
8
orde is, heeft de school ook het belang van de andere leerlingen
en de school in het oog te houden. Als dit onderscheid niet helder
wordt uitgesproken bestaat het gevaar dat bij ouders te
hoge verwachtingen worden gewekt over de mogelijkheden van
begeleiding door de school.’ 2
‘In het verlengde hiervan merkt de Commissie op dat een
oplossing die onderwijskundig gezien voor de leerling wellicht
het beste is, pas een goede kans van slagen heeft als daarvoor
bij alle direct betrokkenen een draagvlak bestaat. Ook om dit
draagvlak te creëren is een goede communicatie van belang.
In dit kader wijst de Commissie er tevens op dat een school er
oog voor moet hebben dat er met ouders van zorgleerlingen,
misschien nog wel eerder dan bij reguliere leerlingen, gewerkt
moet worden aan vertrouwen in de aanpak van de school. Dat
kan bijvoorbeeld plaatsvinden door contact te hebben over
positieve ontwikkelingen van hun kind en niet te wachten tot
er problemen in de begeleiding rijzen. Ouders zullen dan eerder
bereid zijn opmerkingen en conclusies over de negatieve
punten te accepteren.’ 3
GROEPSINDELING
Met regelmaat neemt de Commissie klachten in behandeling
van ouders over de indeling van hun kind in een
groep. Al in het eerste, in 2000 verschenen, jaarverslag
wordt melding gemaakt van de situatie waarin de school
tussentijds een nieuwe groep vormde. De Commissie
sprak uit dat een (tussentijdse) wijziging van de groepssamenstelling
altijd gepaard moet gaan met een duidelijk
vastgelegde procedure, onder meer over de vaststelling
van de criteria die bij de verdeling zullen gelden en over
de invloed die ouders op welk moment wel, respectievelijk
niet meer kunnen uitoefenen. 4 Sindsdien overweegt
de Commissie standaard bij klachten als deze dat het
vaststellen van de groepsindeling een bevoegdheid van de
school is, met daaraan gekoppeld de eis van tijdige en heldere
communicatie met ouders en leerlingen.
Een en ander neemt niet weg dat aan individuele verzoeken
en de daaraan ten grondslag liggende argumenten
wel gepaste aandacht moet worden besteed.
De klagers die hun zoon geplaatst wilden zien in groep 5/6,
en niet in groep 6/7, hadden daarvoor een aantal argumenten,
onder meer dat hun zoon zeer onlangs samen met de leerkracht
van groep 5/6 een bijzonder zorgtraject was gestart.
Deze argumenten werden ondersteund door een verklaring
van een externe deskundige en tevens was er aantoonbaar een
ruilmogelijkheid binnen de vastgestelde criteria. Onder die
omstandigheden kon de school naar het oordeel van de
Commissie in redelijkheid niet vasthouden aan de plaatsing
in groep 6/7. 5
Extra zorgvuldigheid is geboden indien wijziging wordt
aangebracht in een groep leerlingen die al langer bij
elkaar zitten. 6
LEERLINGVOLGSYSTEEM EN
SCHRIFTELIJKE VERSLAGLEGGING
In tal van gevallen doet zich de situatie voor dat een andere
dan de ‘eigen’ leerkracht met een leerling aan de slag
moet. Zwangerschap of ziekte van een leerkracht, verhuizing,
overgang naar een andere klas of school, interne
begeleiding, invulling adv-uren, al deze redenen kunnen
ertoe leiden dat iemand de begeleiding in handen krijgt
van leerlingen die hij niet of minder goed kent. Zeker
indien die situatie langdurig of structureel is, neemt het
belang van een goede registratie van vorderingen, afspraken,
handelingsplannen en dergelijke toe.
Minstens zo belangrijk is het systematisch volgen van de
vorderingen en ontwikkelingen van de leerlingen voor het
zicht van de leerkracht op de te volgen leerroute.
Naarmate het onderwijsleerproces individueler ingevuld
wordt (adaptief onderwijs, studiehuis), zal iedere docent
ook voor de eigen planning en organisatie, alsmede voor
het behouden van overzicht, behoefte hebben aan een toegankelijke
registratie van de vorderingen en ontwikkeling
van iedere individuele leerling. Alleen dan is het mogelijk
op professionele wijze gestelde doelen te evalueren en tijdig
in te grijpen als het leerproces of de ontwikkeling van
het kind dreigt te stagneren.
Ook voor het onderhouden van het contact met ouders en
verzorgers van de leerlingen is een goede documentatie
van belang. Het spreekt voor zich dat de school hen te
allen tijde nauwkeurig moet kunnen informeren over de
voortgang in de begeleiding van hun kinderen.
Een aanzienlijk gedeelte van de klachten die de LKC ontvangt,
handelt over de onderwijs- of opvoedkundige begeleiding
van leerlingen. Bijna geen van deze klachten komt
uit de lucht vallen: meestal heeft er uitvoerig contact
plaatsgevonden tussen school en de ouders. Met enige
regelmaat blijken er forse communicatieproblemen te
zijn ontstaan, mede door het ontbreken van schriftelijke
afspraken of gespreksnotities. In die gevallen mondt een
geschil over de begeleiding van een kind tevens uit in een
conflict over het wel of niet nakomen van de al dan niet
gemaakte afspraken. Niet alleen is het zonder deugdelijke
registratie van plannen en afspraken lastig te achterhalen
wat er zich precies heeft afgespeeld, maar ook dreigt datgene
waar het uiteindelijk om te doen is – een optimale
begeleiding van de leerling in kwestie – daardoor naar de
achtergrond te verdwijnen. Dat is extra pijnlijk als men
bedenkt dat het vaak om leerlingen gaat die meer dan
gemiddelde aandacht en zorg behoeven.
Een klacht luidde dat de school verzuimd had de ouders te
informeren over een grote leerachterstand die bij hun dochter
ontstaan was. De Commissie kwam niet alleen tot het oordeel
dat die klacht gegrond was, maar eveneens dat de school volstrekt
onvoldoende dossier had opgebouwd waaruit kon blijken
dat zij zich van de leerproblemen van het meisje bewust was
en een strategie ontwikkeld had om deze op te lossen. 7
In een andere klacht was het verwijt van de ouders expliciet
dat er intern op school onvoldoende werd gecommuniceerd,
dat gemaakte afspraken niet waren nagekomen en dat onvoldoende
schriftelijk was vastgelegd hoe de begeleiding verliep.
Samengevat luidde de klacht van de ouders dat de school
onvoldoende zorg had gedragen voor de begeleiding van hun
dochter. De Commissie kon echter noch uit het (lijvige) dossier
noch uit hetgeen ter zitting was verteld afleiden dat er sprake
was van gebrekkige interne communicatie, verschil in visie
tussen de leerkrachten of onvoldoende verslaglegging. Evenmin
was gebleken dat gemaakte afspraken niet waren nagekomen.
De begeleiding bleek dus goed te zijn geweest en aan de hand
van het dossier kon de school gedocumenteerd laten zien wat
er zoal aan begeleiding had plaatsgevonden. 8
Het ontbreken van een bijgehouden dossier betekent nog
niet dat de begeleiding dus niet goed is geweest. Alleen
wordt het voor een school in zo’n geval wel moeilijk anderen
ervan te overtuigen dat zij goed werk heeft geleverd.
Ook de LKC zal bij het ontbreken van schriftelijke verslaglegging
van de voortgang en begeleiding van een leerling
een klacht eerder gegrond verklaren.
Ter voorlichting aan een klaagster merkte de Commissie op
dat de LKC niet in staat was om te beoordelen of haar dochter
beter af geweest zou zijn met een verwijzing naar het speciale
basisonderwijs. Het viel niet vast te stellen dat de leerachterstand
in dat geval minder groot zou zijn geweest. Wel stelde
de Commissie vast dat de organisatie van de onderwijskundige
begeleiding onder de maat was: een uitgewerkt handelingsplan
ontbrak, evenals geformuleerde (leer)doelen, toetsing en begeleiding
en een schriftelijke registratie van dat alles. Te veel had
de school blind gevaren op de individuele kwaliteiten van de
leerkrachten, waardoor het bereiken van resultaat mede van
toevalligheden afhankelijk was. 9
In alle gevallen waarin de Commissie vaststelt dat het
heeft ontbroken aan een deugdelijke registratie, adviseert
zij het bevoegd gezag van de school te bevorderen dat
daar op een systematische wijze aandacht aan wordt
geschonken. Hoewel dat door leerkrachten (en incidenteel
ook door directies) als belastend wordt ervaren en
soms de stelling wordt opgeworpen dat deze administratieve
ballast ten koste gaat van de voor het onderwijsleerproces
beschikbare tijd, is de Commissie van oordeel dat
de boven vermelde belangen (overdracht, overzicht en
informatie) zwaarder wegen. Overigens hecht ook de
onderwijsinspectie aan het systematisch volgen van de
vorderingen en ontwikkelingen van de leerlingen: het is
één van de indicatoren aan de hand waarvan de inspectie
in het kader van het reguliere schooltoezicht de kwaliteit
van de scholen beoordeelt. 10
Tot slot is het hebben van inzicht in de actuele stand van
zaken in het leerproces van de individuele leerlingen van
belang in geval van de noodzaak tot overdracht aan anderen.
Het meest duidelijk komt dat naar voren indien een
leerling de school verlaat en aangemeld wordt bij een
andere school. Later in dit hoofdstuk zal nog apart aandacht
worden besteed aan de overgang van de basisschool
naar het voortgezet onderwijs en de perikelen die dat met
zich mee kan brengen. Tussentijds vinden er echter ook
wisselingen van school plaats en is dus overdracht van
een leerling nodig. 12 Indien de overgang naar een andere
2 LKC 01.141
3 Idem; ook in dit advies: De Commissie wijst er hierbij op dat
het in bepaalde situaties raadzamer is de 'second-best' oplossing na
te streven wanneer de 'best' door bijvoorbeeld een blokkade van
ouders niet of slechts met veel moeite en schade te bereiken is.
4 LKC 99.023
5 LKC 03.081
6 LKC 03.086
7 LKC 99.074
8 LKC 01.080
9 LKC 01.105
10 De beoordelingscriteria zijn te vinden op de website van
de inspectie www.owinsp.nl
JAARVERSLAG LKC 2003 9