LKC jaarverslag 2003/corr - Onderwijsgeschillen

JAARVERSLAG LKC 2003
14
SANCTIES
Scholen hebben behoefte aan mogelijkheden en middelen
om corrigerend op te treden tegen leerlingen die zich niet
aan de afspraken of regels houden. De manier waarop de
school daarmee omgaat behoort in beginsel tot haar eigen
beleidsvrijheid. De Commissie is daarom terughoudend
in de toetsing van opgelegde strafmaatregelen: ‘Voor wat
betreft de ... opgelegde sancties is de Commissie van oordeel
dat dit tot het beleidsterrein van de school behoort. Het is de
Commissie evenwel niet gebleken dat de mogelijke sancties, die
alle helder verwoord zijn in de schoolgids, buitensporig zijn.
De Commissie kan verweerders volgen in de stelling dat een
gestructureerde aanpak door middel van duidelijke, consistente
regelgeving voor lwoo-leerlingen nodig is.’ 30 In dit citaat
staan in grote lijnen de criteria waaraan de LKC opgelegde
straffen beoordeelt indien daarover een klacht is ingediend.
De zwaarte van de sanctie dient in juiste verhouding
te staan tot de ernst van het vergrijp. Buitensporig
vond de Commissie verwijdering van een leerling van
een excursie vanwege overtreding van een alcoholverbod.
De Commissie was van oordeel dat er eerder sprake was
van een foutieve inschatting van de leerling van het effect
van alcohol dan van bewust wangedrag. De straf stond
daarom naar het oordeel van de Commissie niet in verhouding
tot het vergrijp. 31
Ook dient de school zorgvuldigheid te betrachten bij het
opleggen van sancties. Zo had de directeur, alvorens een
zevenjarige leerling voor een dag te schorsen, niet alleen
op het verhaal van de leerkracht af moeten gaan, maar
ook de leerling zelf zijn verhaal moeten laten doen.
De overweging daarover: ‘De Commissie onderschrijft de
gedachte dat naarmate de maatregel sneller na de aanleiding
daartoe ten uitvoer wordt gelegd, het effect waarschijnlijk groter
zal zijn. Snelheid dient echter niet ten koste te gaan van de
zorgvuldigheid bij het nemen van de beslissing.’ Omdat het
zo’n jonge leerling betrof was de Commissie overigens ook van
oordeel dat de moeder van het kind in dit geval bij het horen
aanwezig had moeten zijn. 32
SCHORSING EN VERWIJDERING 33
De meest ingrijpende strafmaatregel in de onderwijspraktijk
is het definitief verwijderen van een leerling van
school. Vaak wordt vanwege de, althans in de ogen van de
school, onhoudbare situatie de leerling in afwachting van
de verwijdering de toegang tot de school of de lessen ontzegd
(schorsing).
Omdat in het openbaar onderwijs tegen deze maatregelen
de rechtsmiddelen bezwaar en beroep openstaan, staat de
inhoud van een schorsings- of verwijderingsbesluit bij de
LKC niet ter discussie. De Commissie spreekt wel haar
oordeel uit over de bejegeningsaspecten rondom zo’n
besluit. Meermaals 34 heeft de LKC uitgesproken dat dergelijke
ingrijpende besluiten zorgvuldig moeten worden
genomen. Dat betekent dat in ieder geval in overeenstemming
met wettelijke voorschriften worden gehandeld.
Zo acht de Commissie het niet vermelden van de mogelijkheid
van het indienen van een bezwaarschrift in strijd
met de zorgvuldigheid en daarom klachtwaardig. Naar
het oordeel van de Commissie dienen de ouders van een
leerling in iedere fase van de verwijderingsprocedure
schriftelijk te worden geïnformeerd. 35
Ook al is de situatie op school onhoudbaar en kan een
oplossing alleen gevonden worden in het nemen van
rigoureuze maatregelen, dan nog dient de school zich
bewust te zijn van de zorgplicht die op haar rust.
Een vader klaagde erover dat zijn zoon om voor hem volstrekt
onduidelijke redenen voor onbepaalde tijd niet tot de lessen en
de school werd toegelaten. De onduidelijkheid bleek vooral te
wijten aan problemen in de communicatie; problemen overigens
waarin klager zelf (fors) de hand gehad bleek te hebben.
De Commissie stelde vast dat de zoon inderdaad ontoelaatbaar
gedrag had vertoond op school. Zowel uit het belang van
orde en rust op school als uit pedagogisch oogpunt waren
strenge maatregelen op hun plaats. De school besloot de leerling
de toegang tot de lessen te ontzeggen en hem huiswerkopdrachten
te geven die op school werden nagekeken. De
Commissie onderschreef deze aanpak en kwalificeerde deze
niet als het opleggen van een schorsing. 36 Door het treffen
van deze maatregel kon de situatie tot rust komen zonder dat
de school onmiddellijk naar nog zwaardere middelen hoefde te
grijpen.
Feitelijk bleek er echter na enige tijd nauwelijks meer verschil
met een schorsing, zeker niet toen het verstrekken van huiswerkopdrachten
in het slop raakte. De school heeft nog wel
enige inspanning verricht om de leerling op een goede plaats te
krijgen, maar hij belandde uiteindelijk toch tussen de wal en
het schip. De Commissie was van oordeel dat de school aldus
ernstig tekort was geschoten in het naleven van haar zorgplicht
jegens de leerling. 37
Tot die zorgplicht behoort, ook als er wel sprake is van een formele
schorsing, het aanbieden van schoolwerk dat de leerling
thuis kan maken: ‘Als een leerling wordt geschorst, moet de
school de desbetreffende leerling ... de mogelijkheid bieden om
zo goed en zo kwaad als het kan de lesstof tot zich te nemen.
Dat geldt des te meer als, ... , de geschorste leerling leerplichtig
is.’ 38
BEOORDELINGEN
Dat leerlingen het niet eens zijn met de beoordeling van
het door hen gemaakte werk is van alle tijden. In een aantal
gevallen leidt dat tot een klacht bij de LKC. Het betreft
dan echter wel gevallen, waarin iets bijzonders aan de
hand is: de LKC is er niet als beroepsinstantie tegen de
beoordeling van alle overhoringen. Sterker nog: ook in die
gevallen waarin de LKC klachten over een beoordeling in
behandeling nam, heeft zij niet die beoordeling zelf - bij
uitstek behorend tot het professionele domein van de
docent - beschouwd, maar wel de manier waarop die
beoordeling tot stand gekomen is.
Niet alledaags was de situatie waarin een docent tegen de
kerstvakantie de school definitief verliet met achterlating
van rapportcijfers voor de leerlingen, maar met medeneming
van de samenstellende delen daarvan. Een leerling
stelde dat een door hem wel ingeleverd werkstuk ten
onrechte als niet ingeleverd (en daarom gehonoreerd met
een 1) was betrokken bij de vaststelling van zijn cijfer.
Aan de vertrokken docent kon geen opheldering meer
worden gevraagd.
De vraag was of de school terecht vasthield aan het door
de docent vastgestelde cijfer. De directie bracht naar voren
dat de leerling geen sluitend overzicht van de door hem
behaalde cijfers kon overleggen. De Commissie kwam tot
het oordeel dat de verantwoordelijkheid voor de registratie
van door de leerlingen behaalde resultaten uitsluitend bij
de school gelegen is. ‘Zo er op dit gebied van de leerlingen
iets verwacht wordt, dient dat een pedagogisch en niet een
bewijsrechtelijk doel.’ 39
Het komt vaker voor dat een onregelmatigheid bij een
proefwerk of tentamen leidt tot toekenning van het
cijfer 1. In sommige omstandigheden kan de docent (of
de docentenvergadering) daar naar het oordeel van de
Commissie niet onverkort aan vasthouden. Een leerling
kwam één rapportpunt tekort om te worden bevorderd
naar 4 gymnasium. Dat kwam onder meer door een
(betwiste) 1 voor een proefwerk. Een verzoek om revisie
van de bevorderingsbeslissing was afgewezen. De
Commissie vond zo’n cijfer van dien aard dat het in de
rede ligt over de juistheid daarvan iedere twijfel weg te
nemen. Het advies luidde om alsnog een revisievergadering
te beleggen. 40
Dat bepaalde ongewenste gedragingen rondom een proefwerk
of opdracht bestraft worden met toekenning van het
cijfer 1, moet voor de leerlingen van tevoren duidelijk zijn.
De leerling die zich niet op de juiste wijze ziek had
gemeld op de dag dat hij een presentatie moest verzorgen
en op die grond een 1 kreeg, klaagde daar met succes over:
‘Het feit dat (de leerling) vooraf onvoldoende duidelijk is
gemaakt wat de gevolgen zouden zijn van vluchtgedrag in
combinatie met de ingrijpende gevolgen van de straf, zou
reden moeten zijn geweest voor het bevoegd gezag om het eerder
gegeven cijfer niet te handhaven.’ 41
30 LKC 01.020
31 LKC 01.018; dat de ouders van de naar huis gestuurde leerling
niet vooraf op de hoogte waren gebracht van het naar huis sturen
achtte de Commissie eveneens klachtwaardig.
32 LKC 02.045
33 In het Jaarverslag 2002 is aandacht besteed aan de verhouding
tussen het indienen van een klacht en de mogelijkheid van bezwaar
en beroep.
34 Bijvoorbeeld in LKC 02.029, waar de gang van zaken rondom de
schorsing deel uitmaakte van de klacht. Vaker ook stuit de
Commissie op onregelmatigheden en wijdt zij daar een ambtshalve
overweging aan.
35 LKC 02.041
36 Onder verwijzing naar een protocol van de Algemene Vereniging van
Schoolleiders, waarin de mogelijkheid genoemd wordt een time-out
maatregel te treffen.
37 LKC 03.024
38 LKC 02.030; ook al is de communicatie vaak verstoord, rust
niettemin op de school de verplichting deze op gang te houden.
39 LKC 03.080; het mocht de leerling overigens niet baten: ook na
aanpassing van het cijfer voldeed hij niet aan de criteria om te
worden bevorderd naar de door hem gewenste klas.
40 LKC 01.096; het betrof, zoals wel vaker bij klachten rondom
bevordering, een versnelde behandeling.
41 LKC 03.076
JAARVERSLAG LKC 2003 15