LKC jaarverslag 2003/corr - Onderwijsgeschillen

JAARVERSLAG LKC 2003
16
Bijzonder was de klacht van een docent over een toegekend
cijfer. Zij was het er niet mee eens dat een door haar gegeven
cijfer door een aan de school fungerende geschillencommissie
was verhoogd. De docent ontzegde de leden van die commissie
de deskundigheid om een beoordeling op haar vakgebied te
beoordelen.
De Commissie onderschreef de stelling van de docente dat bij
een vakinhoudelijke beoordeling vak(groep)genoten dienen te
worden betrokken. Een deel van de beoordeling van een werkstuk
heeft echter betrekking op de manier waarop het gemaakt
is. De herbeoordeling was naar het oordeel van de Commissie
op die aspecten gebaseerd. Daarvoor waren wel onderwijskundige
kwaliteiten vereist, maar niet per se vakinhoudelijke. De
klacht was daarom ongegrond. 42
Met enige regelmaat ontvangt de LKC klachten waarin
ouders stellen dat zij nooit op de hoogte zijn gebracht van
achterblijvende leerprestaties van hun kind. Ook uit de
schoolrapporten valt dan niet op te maken dat de leerling
op een ander niveau beoordeeld wordt dan wanneer hij
een gemiddelde ontwikkeling zou doormaken. Dit ‘pedagogisch
cijferen’ vindt plaats om de leerling inzicht te
geven hoe hij scoort ten opzichte van zijn eigen mogelijkheden.
Vaak ook is er sprake van een zogenaamde eigen
42 LKC 02.071
43 Hier is sprake van voortschrijdend inzicht: in 1998 huldigde de Commissie
nog de opvatting dat het mogelijk moet zijn om een rapport zodanig op te
stellen dat het zonder mondelinge toelichting inzicht geeft in de resultaten
van de leerling (LKC 98.007).
44 LKC 03.061 en LKC 03.099
45 LKC 99.077
46 LKC 03.073; hoewel er een extern advies lag dat de school niet gevolgd had,
was de Commissie van oordeel dat de school zorgvuldig genoeg tot haar
besluit was gekomen.
47 LKC 03.098
48 LKC 01.095
49 LKC 01.097
50 LKC 03.094
leerlijn voor de leerling, waarbij hij leerstof op een eigen,
van het gemiddelde van de klas afwijkend, niveau krijgt
aangeboden. Deze werkwijze is algemeen geaccepteerd
en ook de Commissie onderschrijft deze manier om leerlingen
te stimuleren. 43 Wel stelt deze manier van becijferen
hoge eisen aan de communicatie tussen school en
ouders: voor de ouders moet duidelijk zijn op welk
niveau hun kind functioneert. 44 Zij mogen door het
opstellen van een stimulerend rapport niet op het verkeerde
been worden gezet. 45
BEVORDERING EN SCHOOLADVIES
Over of niet? Zowel in het primair als in het voortgezet
onderwijs is het een vraag die, vooral tegen het einde van
het schooljaar, steeds meer op de voorgrond komt te
staan. Aan het einde van de basisschool en van de
periode van basisvorming in het VO doet zich ook nog
eens de vraag voor welk vervolg er aan het tot dan toe
genoten onderwijs gegeven gaat worden. Gelet op de
belangen die ermee gemoeid zijn en de soms hoge verwachtingen
die leerlingen en hun ouders hebben van de
schoolloopbaan, is het niet verwonderlijk dat regelmatig
klachten over de gang van zaken rondom deze beslissingen
aan de LKC worden voorgelegd.
De Commissie is, net als bij het beoordelen van gegeven
cijfers, terughoudend in haar toetsing. In de klacht over
het niet bevorderen van een leerling van groep 2 naar
groep 3 (primair onderwijs) zette zij de criteria op een rij:
‘Slechts indien de beslissing tot stand is gekomen zonder deugdelijk
te zijn voorbereid of indien de beschikbare gegevens kennelijk
tot een andere beslissing hadden dienen te leiden, zal
een klacht hierover gegrond verklaard worden. Van een
ondeugdelijke voorbereiding kan sprake zijn indien (bijvoorbeeld)
geen overleg heeft plaatsgevonden met de ouders of verzorgenden,
indien wel beschikbare gegevens niet bij het nemen
van de beslissing zijn betrokken of indien geen extern advies is
ingewonnen terwijl daarvoor wel een duidelijke aanleiding
bestond. Bij het beoordelen van de vraag of de beschikbare
gegevens tot een bepaalde beslissing moeten leiden beschikt de
school over een ruime mate van professionele vrijheid.’ 46
Met name in het basisonderwijs doet zich ook de situatie
voor dat het juist de ouders zijn die erop aandringen dat
hun kind een jaar langer in dezelfde groep blijft.
Twee (gescheiden) ouders verschilden met elkaar van
mening over de vraag of hun dochter groep 8 zou moeten
overdoen of niet. Het schoolteam was al net zo verdeeld.
De Cito-uitslag wees allerminst in de richting van een
verlengde periode op de basisschool. Niettemin waren de
groepsleerkracht en de moeder van mening dat de sociaal-emotionele
ontwikkeling van de leerling gebaat zou
zijn bij zo’n verlenging. Aldus geschiedde, tot ongenoegen
van de vader. De LKC overwoog dat het op de weg
van de school ligt om op een professionele manier een
zorgvuldige afweging te maken en de gemaakte keuze te
motiveren. 47
In het voortgezet onderwijs liggen bevorderingsnormen
doorgaans vast in de schoolgids of een ander document
dat aan de leerlingen en hun ouders ter beschikking
wordt gesteld. Het spreekt voor zich dat deze vastgelegde
normen in beginsel doorslaggevend zijn bij een beslissing
tot bevordering. Is echter besloten om een leerling te
bespreken in een revisievergadering, dan gaat het niet
aan uitsluitend de cijfermatige normering bij de besluitvorming
te betrekken: dan dienen alle relevante belangen
en omstandigheden te worden beoordeeld. 48
In de normering bevindt zich altijd wel een grijs gebied,
de verblijfplaats van de zogeheten ‘bespreekgevallen’. Een
ouderpaar klaagde erover dat de school geen objectieve
en doorzichtige criteria hanteerde bij de beslissing om
hun dochter niet naar 4 gymnasium te bevorderen. De
docentenvergadering had vooral de werkhouding van de
leerling aan de beslissing ten grondslag gelegd. Het
gebruik van onder meer het criterium ‘werkhouding’
stond, naast bijvoorbeeld ‘zelfreflectie’, en ‘zelfstandigheid’
vermeld in het voor bevordering geldende normenboek.
Doordat iedere docent in de vergadering een eigen
inbreng heeft en zijn of haar mening over het leren en
presteren van de leerling geeft, ontstaat volgens de
Commissie een voldoende geobjectiveerd beeld.
‘Anders dan klagers heeft de Commissie op het hanteren van
deze criteria dan ook geen kritiek.’ 49
Een bijzondere categorie besluiten betreft het schooladvies
aan het einde van de basisschool. In combinatie
met (meestal) de Cito-score is dit advies bepalend voor de
toelating tot het voortgezet onderwijs. De leerkracht die
volhield dat de ouders volledig vrij waren in hun keuze
voor voortgezet onderwijs voor hun dochter had formeel
wel gelijk: het staat ouders vrij om hun kind waar dan
ook aan te melden. De leerkracht was echter ook op de
hoogte van het toelatingsbeleid van de door de ouders en
hun dochter beoogde school. Zonder positief schooladvies
zou de leerling daar niet worden toegelaten. Die kennis
had hij met de ouders en hun dochter moeten delen
vond de Commissie: ‘Door de bij hem bekende informatie
over de gang van zaken bij de toelating van leerlingen op de
VO-school niet of niet volledig met klagers te delen, heeft verweerder
bij hen ten onrechte de indruk gewekt dat hun
mening doorslaggevend zou zijn... .’ 50
De ouders die erover klaagden dat hun dochter niet een
jaar langer op de basisschool mocht blijven om een (door
hen veronderstelde) leerachterstand weg te werken, zagen
hun klacht ongegrond verklaard. De uitkomsten van alle
toetsen en het schooladvies (VMBO, basisberoepsgerichte
leerweg) lagen op één lijn. Het advies was daarom naar
het oordeel van de Commissie voldoende onderbouwd en
consistent. De Commissie nam met instemming kennis
van het feit dat de leerling niettemin in de gelegenheid
gesteld werd groep 8 nogmaals te volgen. Zoals al eerder
vermeld is het soms goed genoegen te nemen met een
‘second-best’-oplossing als door tegenstand van (bijvoorbeeld)
ouders de beste oplossing niet haalbaar is.
Of de school daartoe overgaat behoort ook tot haar eigen
professionele beoordeling: een klacht hierover zal de
Commissie alleen dan gegrond verklaren als de school
niet in redelijkheid tot die beslissing heeft kunnen
komen (marginale toetsing).
CONCLUSIE
Veel ouders kiezen een school vanwege de onderwijskundige
en/of de opvoedkundige filosofie. Het is een van de
mogelijkheden voor scholen om zich te onderscheiden
van andere. Directies en docenten leggen er vaak eer in
om die filosofie in de praktijk te brengen. Waar mensen
zozeer betrokken zijn op hetzelfde, het beste onderwijs
voor hun kinderen/leerlingen, kunnen niet alleen hechte
bondgenootschappen, maar ook de diepste verschillen
van mening ontstaan. Klachten over deze materie bieden
vaak inzicht in de enorme betrokkenheid van zowel de
klagers als de verweerders.
De LKC is in beginsel terughoudend bij het toetsen van
het professionele handelen van leerkrachten en directies.
Bij het uitoefenen van hun belangwekkende en verantwoordelijke
werkzaamheden moeten zij over handelingsvrijheid
kunnen beschikken. Hebben zij die niet of wordt
al hun doen en laten achteraf op een goudschaaltje gewogen,
dan leidt dat tot passiviteit en defensief handelen.
En dat gaat weer ten koste van de creativiteit die vereist is
om kinderen in de richting van volwassenheid te begeleiden.
De LKC betrekt daarom niet alleen het resultaat van
het professionele handelen in haar beoordeling, maar
meer nog de weg waarlangs dat resultaat is bereikt. Zo
probeert de LKC invulling te geven aan haar opdracht een
positieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het
onderwijs.
JAARVERSLAG LKC 2003 17