Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

één vreemde taal op school erg belangrijk. Dit is bijvoorbeeld niet slechts een linguïstische beleidskeuze
op een belangrijk punt in de geschiedenis van Europa, noch – hoe belangrijk dat ook is – een kwestie
van verbeterde toekomstmogelijkheden voor jongeren die meer dan twee talen beheersen. Het is ook
een kwestie van leerders helpen:
• hun talige en culturele identiteit op te bouwen door daarin een gevarieerde ervaring van anders-zijn
te integreren;
• hun leervermogen te ontwikkelen via deze zelfde gevarieerde ervaring met verschillende talen en
culturen.
6.1.3.4 Partiële competentie in combinatie met meertalige en multiculturele competentie
Vanuit dit gezichtspunt is ook het concept van partiële competentie in een bepaalde taal van belang: het
betekent niet dat men uit overtuiging of pragmatisme tevreden is met de ontwikkeling van een beperkte
of eenzijdige beheersing van een vreemde taal door een leerder, maar veeleer dat men deze op zeker
moment onvolkomen vaardigheid beschouwt als onderdeel van een meertalige competentie die erdoor
verrijkt wordt. Verder moet worden opgemerkt dat deze ‘partiële’ competentie, die onderdeel is van een
meervoudige competentie, tegelijkertijd een functionele competentie is ten opzichte van een specifiek
beperkt doeleinde.
De partiële competentie in een bepaalde taal kan betrekking hebben op receptieve taalactiviteiten
(bijvoorbeeld met de nadruk op mondeling of schriftelijk begrip); zij kan ook een bepaald domein en
specifieke taken betreffen (bijvoorbeeld wanneer een lokettist in het postkantoor inlichtingen verschaft
over de meest voorkomende diensten aan buitenlandse klanten die een bepaalde taal spreken). Maar
er kunnen ook algemene competenties in het spel zijn (bijvoorbeeld niet-talige kennis van de kenmerken
van andere talen en culturen en hun gemeenschappen), zolang er maar een functionele rol is voor
deze complementaire ontwikkeling van een of andere dimensie van de gespecificeerde competenties.
Met andere woorden, in het hier voorgestelde referentiekader moet de notie van partiële competentie
worden beschouwd in samenhang met de verschillende onderdelen van het model (zie hoofdstuk 3)
en verschillen in doelstellingen.
6.1.4 Verschillen in doelstellingen in samenhang met het Referentiekader
Het ontwerpen van een taalleerplan houdt (ongetwijfeld nog meer dan bij andere disciplines en andere
soorten leren) in dat keuzes moeten worden gemaakt tussen soorten en niveaus van doeleinden. In
het huidige voorstel voor een referentiekader wordt met die omstandigheid in het bijzonder rekening
gehouden. Elk van de hoofdonderdelen van het gepresenteerde model kunnen een richtpunt verschaffen
voor leerdoelen en als instappunt fungeren voor het gebruik van het Referentiekader.
6.1.4.1 Soorten doelstellingen in samenhang met het Referentiekader
Doeleinden voor onderwijzen/leren kunnen in feite worden geformuleerd:
a) In termen van de ontwikkeling van de algemene competenties van de leerder (zie paragraaf 5.1) en
daardoor een zaak zijn van declaratieve kennis (savoir), vaardigheden en know-how (savoir-faire),
karaktertrekken, attitudes en dergelijke (savoir-être) of leervermogen, of meer in het bijzonder een van
deze dimensies. In sommige gevallen is het leren van een vreemde taal vooral gericht op het overbrengen
van declaratieve kennis op de leerder (bijvoorbeeld van de grammatica, de literatuur of bepaalde
kenmerken van het land waar de taal gesproken wordt). In andere gevallen wordt het leren van de taal
beschouwd als een manier waarop leerders hun persoonlijkheid kunnen ontwikkelen (bijvoorbeeld
meer zelfverzekerdheid of zelfvertrouwen, of grotere bereidheid om het woord te voeren in een groep),
of hun kennis van het leerproces (meer openstaan voor nieuwe dingen, bewustwording van anders-zijn,
nieuwsgierigheid naar het onbekende). Er is alle reden om aan te nemen dat deze gerichte doelstellingen
die op een gegeven moment betrekking hebben op een specifieke sector, type competentie of de ontwikkeling
van een partiële competentie, in brede zin bijdragen aan de vorming of versterking van een
meertalige en multiculturele competentie. Anders gezegd, het nastreven van een partiële doelstelling
kan deel uitmaken van een algemeen leerproject.
b) In termen van de uitbreiding en diversificatie van communicatieve taalcompetentie (zie paragraaf
5.2) en vervolgens betrekking hebben op de linguïstische component, de pragmatische component of
124
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen