Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

2.1.3 Taalactiviteiten
De communicatieve taalcompetentie van de taalleerder/-gebruiker wordt geactiveerd tijdens de uitvoering
van de verschillende taalactiviteiten: receptie, productie, interactie of bemiddeling (in het bijzonder
tolken of vertalen). Elk van deze typen activiteit is mogelijk met betrekking tot teksten in gesproken en/
of geschreven vorm.
Als processen zijn receptie en productie (mondeling en/of schriftelijk) uiteraard primair, aangezien
beide noodzakelijk zijn voor interactie. In het Referentiekader blijft het gebruik van deze termen voor
taalactiviteiten beperkt tot de rol die zij afzonderlijk spelen. Receptieve activiteiten omvatten ook stillezen
en het volgen van de media. Ze zijn ook belangrijk in vele vormen van leren, bijvoorbeeld om
de lesinhoud te begrijpen en bij het raadplegen van studieboeken, naslagwerken en documenten.
Productieve activiteiten hebben een belangrijke functie op vele gebieden van studie en werk (mondelinge
presentaties, schriftelijke studies en verslagen) en er wordt vooral sociale waarde aan gehecht (in
de vorm van oordelen over wat schriftelijk is ingeleverd of van de welsprekendheid die wordt getoond
in mondelinge presentaties).
Bij interactie nemen ten minste twee individuen deel aan een mondelinge en/of schriftelijke uitwisseling
waarin productie en receptie elkaar afwisselen en in mondelinge communicatie elkaar zelfs kunnen
overlappen. Niet alleen kunnen twee gesprekspartners gelijktijdig aan het woord zijn en toch naar
elkaar luisteren, maar ook als zij wel om de beurt spreken voorspelt de luisteraar meestal vroegtijdig de
rest van de boodschap van de spreker en begint dan een antwoord voor te bereiden. Bij interactief leren
communiceren komt dus meer kijken dan alleen het leren ontvangen en voortbrengen van taaluitingen.
Gezien de centrale rol van interactie in de communicatie, wordt aan interactie over het algemeen groot
belang gehecht bij taalgebruik en taalleren.
Zowel bij receptie als bij productie maakt schriftelijke of mondelinge bemiddeling communicatie
mogelijk tussen mensen die om wat voor reden dan ook niet in staat zijn rechtstreeks met elkaar te
communiceren. Vertaal- of tolkwerk in de vorm van een parafrase, samenvatting of afschrift verschaft
de andere partij een (her)formulering van een brontekst waartoe deze partij niet rechtstreeks toegang
heeft. Bemiddelende taalactiviteiten – waarbij een bestaande tekst wordt verwerkt – spelen een belangrijke
rol in het normale talige functioneren van de samenleving.
2.1.4 Domeinen
Taalactiviteiten vinden plaats binnen de context van domeinen. Deze kunnen zeer uiteenlopen, maar
met betrekking tot het leren van talen wordt voor het gemak meestal uitgegaan van een classificatie in
vier domeinen: het publieke domein, het persoonlijke domein, het educatieve domein en het professionele domein.
Het publieke domein verwijst naar alles wat verband houdt met gewone sociale interactie: zakelijke
en bestuurlijke instanties, openbare diensten, culturele activiteiten en vrijetijdsbestedingen met een
publiek karakter, betrekkingen met de media, enzovoort. In aanvulling hierop behelst het persoonlijke
domein familiebetrekkingen en individuele sociale gewoonten.
Het professionele domein omvat alles wat te maken heeft met iemands activiteiten en betrekkingen
tijdens de uitoefening van zijn of haar beroep. Het educatieve domein heeft betrekking op de leer- en
trainingscontext (over het algemeen van institutionele aard) waarin het doel is bepaalde kennis en vaardigheden
te verwerven.
2.1.5 Taken, strategieën en teksten
Communiceren en leren gaan gepaard met de uitvoering van taken. Dit zijn niet alleen talige taken,
al omvatten ze wel taalactiviteiten en doen ze een beroep op de communicatieve competentie van
het individu. Voor zover deze taken routinematig noch automatisch worden verricht vereisen zij het
gebruik van strategieën in de communicatie en het leren. Voor zover bij de uitvoering van deze taken
taalactiviteiten zijn betrokken, vereisen zij de verwerking (door receptie, productie, interactie of bemiddeling)
van gesproken of geschreven teksten.
De hierboven geschetste globale benadering is onmiskenbaar actiegericht. Zij draait om de relatie
tussen enerzijds de toepassing door taalgebruikers van strategieën die verband houden met hun competenties
en hun perceptie of verbeelding van de situatie, en anderzijds de taak of taken die moeten
worden verricht onder bepaalde omstandigheden in een bepaalde context.
Zo kan iemand die een kast moet verplaatsen (taak) proberen deze te verschuiven, de kast uit elkaar
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen 17