Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

• Voor VT1 wordt een ‘normaal’ programma, bedoeld om de verschillende vaardigheden te ontwikkelen,
voortgezet tot het einde van de middelbare school maar dit wordt met zekere tussenpozen
aangevuld met revisie- en bespreeksessies over de middelen en methoden van onderwijzen en leren
om een steeds grotere differentiatie tussen de profielen van verschillende leerlingen en hun verwachtingen
en belangen mogelijk te maken.
• Voor VT2 kan in deze fase bijzondere nadruk worden gelegd op de sociaal-culturele en sociolinguïstische
elementen zoals die worden waargenomen door toenemende vertrouwdheid met de
media (populaire pers, radio en televisie), mogelijk gekoppeld aan het moedertaalprogramma en
gebruik makend van wat in VT1 is behandeld. In dit curriculummodel is VT2, die wordt voortgezet
tot het einde van de middelbare school, het belangrijkste forum voor culturele en interculturele
discussie, gevoed door contact met de overige talen in het leerplan en met teksten uit de media als
brandpunt. Hierin zou ook de ervaring van een internationale uitwisseling kunnen worden opgenomen,
met de nadruk op interculturele betrekkingen. Tevens dient aandacht te worden besteed
aan de inzet van andere vakken (zoals geschiedenis of aardrijkskunde) die kunnen helpen een
doordachte benadering van multiculturalisme van de grond te krijgen.
Bovenbouw middelbare school:
• VT1 en VT2 worden elk in dezelfde richting voortgezet maar op een complexer en veeleisender
niveau. Leerlingen die voor een derde vreemde taal (VT3) kiezen, doen dit hoofdzakelijk uit
‘beroepsmatige’ overwegingen en betrekken het leren van de taal op een meer professioneel
gericht of ander academisch onderdeel van hun opleiding (bijvoorbeeld door de taal van handel,
economie of technologie te kiezen).
Benadrukt moet worden dat in dit tweede scenario, net als in het eerste, het uiteindelijke meertalige en
multiculturele profiel van de leerders ‘ongelijkmatig’ kan zijn in die zin dat:
• het vaardigheidsniveau in de verschillende talen binnen de meertalige competentie zal variëren;
• de culturele aspecten bij de verschillende talen ongelijk ontwikkeld zullen zijn;
• bij de talen waarvan de linguïstische aspecten de meeste aandacht hebben gekregen het culturele
aspect niet noodzakelijkerwijs ook het meest ontwikkeld is;
• er, zoals beschreven, ‘partiële’ competenties zijn geïntegreerd.
Aan deze korte observaties kan nog worden toegevoegd dat in elk geval en voor alle talen op een of
ander moment tijd moet worden vrijgemaakt om na te denken over de methoden en leertrajecten
waarmee leerders tijdens hun ontwikkeling worden geconfronteerd of waarvoor zij kiezen. Dit impliceert
dat in het leerplanontwerp op school ruimte moet zijn voor het expliciteren en de voortgaande
ontwikkeling van het ‘leerbewustzijn’ en voor algemeen taalonderwijs dat leerders helpt metacognitieve
controle over hun eigen competenties en strategieën te verwerven. Leerders brengen deze in verband
met andere mogelijke competenties en strategieën en met de taalactiviteiten waarbij ze worden toegepast
om taken uit te voeren binnen specifieke domeinen.
Met andere woorden, het is een van de doelen van leerplanontwikkeling om, ongeacht het specifieke
leerplan, leerders bewust te maken van categorieën en de dynamische verhoudingen daartussen zoals
voorgesteld in het model dat is gekozen voor het referentiekader.
8.4 Beoordeling en het schoolse, buitenschoolse en naschoolse leren
Als het leerplan of curriculum is vastgesteld in de zin van het pad dat een leerder afloopt via een aantal
leerervaringen, al dan niet onder institutionele controle, eindigt dat niet bij het verlaten van de school.
Het leren gaat op een of andere manier levenslang door.
Vanuit dit gezichtspunt is het curriculum van de school als instelling bedoeld om bij de leerder een
meertalige en multiculturele competentie te ontwikkelen die aan het einde van de schooltijd de vorm
kan aannemen van gedifferentieerde profielen die afhangen van de individuele leerders en de leerpaden
die zij hebben gevolgd. Het is duidelijk dat de vorm van deze competentie niet onveranderlijk is en dat
de persoonlijke en professionele ervaringen van elk sociaal wezen na de schooltijd, de richting waarin
zijn of haar leven zich ontwikkelt, haar verder doen evolueren en haar evenwicht zullen veranderen
door verdere ontwikkeling, reductie en hervorming. Hierbij spelen onder meer volwassenenonderwijs
en vervolgopleidingen een rol. Drie complementaire aspecten verdienen in dit verband aandacht.
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen 155