Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

6.4.6 Algemene competenties (zie paragraaf 5.1) kunnen op verschillende manieren worden
ontwikkeld.
6.4.6.1 Met betrekking tot kennis van de wereld betekent het leren van een nieuwe taal niet helemaal
opnieuw beginnen. Veel zo niet alle benodigde kennis kan bekend worden verondersteld. Toch is het
niet zomaar een kwestie van nieuwe woorden voor oude ideeën leren, al is het opmerkelijk in welke
mate het kader van algemene en specifieke noties dat in de Threshold Level-benadering wordt voorgesteld,
gepast en geschikt is gebleken voor 20 Europese talen uit verschillende taalfamilies. Er is inzicht
vereist om bijvoorbeeld de volgende vragen te kunnen beantwoorden. Impliceert de taal die moet
worden onderwezen of worden getoetst kennis van de wereld die eigenlijk de maturiteit van de leerders
of hun ervaringen als volwassene te boven gaat? Als dat het geval is kan die kennis niet bekend worden
verondersteld. Het probleem moet niet uit de weg worden gegaan; bij het gebruik van een niet-moedertaal
als onderwijsmedium in scholen of universiteiten (en in het moedertaalonderwijs zelf) is zowel
de inhoud van het onderwerp als de gebruikte taal nieuw. In het verleden is in veel taalstudieboeken,
bijvoorbeeld in Orbis sensualium pictus van de beroemde zeventiende-eeuwse Tsjechische pedagoog
Comenius, getracht het leren van taal uitdrukkelijk zo te structureren dat jonge mensen een geordend
wereldbeeld wordt geboden.
6.4.6.2 Wat betreft de ontwikkeling van socio-culturele kennis en interculturele vaardigheden is de
positie enigszins anders. In bepaalde opzichten lijken Europese volken een gemeenschappelijke cultuur
te delen. In andere opzichten is er sprake van aanzienlijke verschillen, niet alleen tussen de ene natie
en de andere maar ook tussen regio’s, maatschappelijke lagen, etnische gemeenschappen, mannen en
vrouwen, enzovoort. De weergave van de doelcultuur en de keuze van de maatschappelijke groep(en)
waarop de nadruk komt te liggen, dienen zorgvuldig te worden overwogen. Is er enige ruimte voor
de pittoreske, meestal archaïsche en folkloristische stereotypen van het soort dat men wel aantreft in
kinderboeken (Hollanders met klompen en windmolens, Engelsen in cottages met een rieten dak en
rozen bij de voordeur, Fransen met alpinopet en stokbrood)? Ze spreken tot de verbeelding en kunnen
vooral voor jonge kinderen motiverend zijn. Ze komen vaak op een of andere manier overeen met het
zelfbeeld van het land in kwestie en worden bij feestelijke gelegenheden geconserveerd en gepromoot.
In dat geval kunnen ze in dat licht worden gepresenteerd. Ze houden erg weinig verband met het alledaagse
leven van de overgrote meerderheid van de bevolking. Er moet een balans worden gevonden in
het kader van het overkoepelende onderwijsdoel: de ontwikkeling van de multiculturele competentie
van de leerders.
6.4.6.3 Hoe moeten de algemene, niet-taalspecifieke competenties aan bod komen in het taalonderwijs?
a) worden geacht al te bestaan of elders voldoende te worden ontwikkeld (bijvoorbeeld bij andere
vakken die worden gegeven in T1) om bekend te kunnen worden verondersteld in het T2-onderwijs;
b) worden ad hoc behandeld indien er moeilijkheden ontstaan;
c) door teksten te selecteren of te construeren die nieuwe kennisgebieden of -objecten illustreren;
d) door middel van speciale lessen of studieboeken over landen of regio’s (Landeskunde, civilisation,
enzovoort) i) in T1 of ii) in T2;
e) via een interculturele component die is bedoeld om het bewustzijn van de relevante cognitieve,
socio-culturele en ervaringsachtergronden van respectievelijk leerders en moedertaalsprekers te verhogen;
f) via rollenspel en simulaties;
g) door het onderwijzen van vakken met T2 als onderwijsmedium;
h) door direct contact met moedertaalsprekers en authentieke teksten.
6.4.6.4 Met betrekking tot existentiële competentie kunnen de persoonlijkheidskenmerken, drijfveren,
houdingen en dergelijke van de leerder (zie paragraaf 5.1.3) worden:
a) genegeerd als persoonlijke zaken van de leerder;
b) meegewogen bij de planning en controle van het leerproces;
c) opgenomen in de doelstellingen van het lesprogramma.
134
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen