Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

Als praktisch richtsnoer voor leerders, leerkrachten en docenten/leerkrachten en andere betrokkenen
binnen het onderwijssysteem is waarschijnlijk een gedetailleerder overzicht nodig. Zo’n overzicht kan
worden gepresenteerd in de vorm van een raster dat op elk van de zes niveaus de belangrijkste categorieën
van taalgebruik weergeeft. Het voorbeeld in tabel 2 (op de volgende twee pagina’s) is het ontwerp
voor een begeleidingsinstrument voor zelfbeoordeling op basis van de zes niveaus. Het is bedoeld om
leerders te helpen bij het opstellen van een profiel van hun voornaamste taalvaardigheden en bij het
beslissen op welk niveau zij checklists met meer gedetailleerde beschrijvingen zouden kunnen gebruiken
om hun vaardigheid zelf te beoordelen.
Voor andere doeleinden kan het wenselijk zijn zich te richten op een bepaald spectrum van niveaus en
een bepaalde reeks categorieën. Door het scala van niveaus en categorieën te beperken tot die welke
voor een bepaald doeleinde relevant zijn, is het mogelijk meer details toe te voegen en een nauwkeuriger
indeling in niveaus en categorieën te maken. Een dergelijke mate van detaillering biedt de
mogelijkheid een reeks modulen ten opzichte van elkaar te ‘positioneren’ – en ten opzichte van het
Gemeenschappelijk Referentiekader.
In plaats van een profiel te maken op basis van categorieën van communicatieve activiteiten, kan
men ook prestaties beoordelen op basis van aspecten van communicatieve taalcompetentie. Tabel 3 is
opgezet voor de beoordeling van gesproken taal. Daarbij gaat het om kwalitatieve aspecten van taalgebruik.
3.4 Toelichtende descriptoren
De drie tabellen waarmee de Gemeenschappelijke Referentieniveaus worden geïntroduceerd (tabel
1, 2 en 3) zijn samenvattingen van ‘toelichtende descriptoren’ uit een databank die voor het Europees
Referentiekader is ontwikkeld en gevalideerd tijdens het onderzoeksproject dat is beschreven in bijlage
B 12 . De formuleringen zijn wiskundig volgens deze niveaus geschaald door het analyseren van de wijze
waarop zij zijn geïnterpreteerd bij de beoordeling ervan door grote aantallen leerders.
Ten behoeve van het gebruiksgemak zijn de schalen met descriptoren geplaatst naast de relevante
categorieën van het beschrijvingsschema in de hoofdstukken 4 en 5. De descriptoren verwijzen naar de
volgende drie metacategorieën in het beschrijvingsschema:
Communicatieve activiteiten
Er zijn ‘can do’-descriptoren voor receptie, interactie en productie. Het kan zijn dat er niet voor alle
subcategorieën op elk niveau descriptoren bestaan. Bepaalde activiteiten zijn pas uitvoerbaar wanneer
een bepaalde mate van competentieniveau is bereikt. Andere op hogere niveaus zijn als doelstelling niet
meer relevant.
Strategieën
Er zijn ‘can do’-descriptoren voor bepaalde strategieën die worden toegepast bij de uitvoering van
communicatieve activiteiten. Strategieën worden beschouwd als scharnieren tussen de hulpbronnen
(competenties) van de leerder en datgene wat hij of zij daarmee kan doen (communicatieve activiteiten).
De principes van (a) het plannen van actie, (b) het afwegen van hulpbronnen en het compenseren van
tekortkomingen tijdens de uitvoering en (c) het monitoren van resultaten en het – indien nodig – treffen
van herstelmaatregelen worden beschreven in de paragrafen over interactie- en productiestrategieën in
hoofdstuk 4.
12. zie voetnoot 1
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen 27