Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

Gebruikers van het Referentiekader zouden kunnen overwegen en indien van toepassing vermelden:
• welke van de genoemde criteria het meest relevant zijn en welke overige criteria expliciet of impliciet in hun
context worden gebruikt;
• in hoeverre het wenselijk en haalbaar is dat formuleringen in hun systeem voldoen aan criteria zoals de genoemde.
Methodieken voor schaalontwikkeling
Het bestaan van een reeks niveaus vooronderstelt dat bepaalde zaken op een bepaald niveau kunnen
worden geplaatst en niet op een ander niveau en dat beschrijvingen van een bepaalde mate van vaardigheid
bij een bepaald niveau behoren en niet bij een ander niveau. Dit impliceert een of andere
consequent toegepaste schaal. Er is een aantal mogelijke manieren waarop beschrijvingen van taalvaardigheid
kunnen worden gekoppeld aan verschillende niveaus. De beschikbare methoden kunnen
worden onderverdeeld in drie groepen: intuïtieve, kwalitatieve en kwantitatieve methoden. De meeste
bestaande schalen van taalvaardigheid en andere niveau-indelingen zijn ontwikkeld met een van de
drie intuïtieve methoden in de eerste groep. De beste methoden maken gebruik van een combinatie
van de drie benaderingen in een complementair en cumulatief proces. Kwalitatieve methoden vergen
een intuïtieve voorbereiding en selectie van het materiaal en een intuïtieve interpretatie van de uitkomsten.
Kwantitatieve methoden moeten materiaal kwantificeren dat eerst kwalitatief getest is; ook deze
methoden vergen een intuïtieve interpretatie van de uitkomsten. Daarom is bij de ontwikkeling van de
Gemeenschappelijke Referentieniveaus een combinatie van intuïtieve, kwalitatieve en kwantitatieve
benaderingen gebruikt.
Bij het gebruik van kwalitatieve en kwantitatieve methoden zijn er twee mogelijke uitgangspunten:
descriptoren of voorbeelden van taaluitingen.
Uitgaan van descriptoren: Eén uitgangspunt is om eerst te bedenken wat je wilt beschrijven en vervolgens
conceptdescriptoren te schrijven, verzamelen of bewerken voor de betrokken categorieën, die
als input dienen voor de kwalitatieve fase. Methoden 4 en 9, de eerste en de laatste in de hierna beschreven
kwalitatieve groep, zijn voorbeelden van deze benadering. Die is in het bijzonder geschikt voor
de ontwikkeling van descriptoren voor curriculumgebonden categorieën zoals communicatieve taalactiviteiten,
maar kan ook worden gebruikt om descriptoren te ontwikkelen voor competentieaspecten.
Het voordeel van het gebruik van categorieën en descriptoren als uitgangspunt is dat een theoretisch
uitgebalanceerd bereik kan worden gedefinieerd.
Uitgaan van voorbeelduitingen. Het alternatief, dat alleen kan worden gebruikt om descriptoren te
ontwikkelen ter beoordeling van taaluitingen, is om te beginnen met representatieve voorbeelden van
taalgebruik. Hier kan aan representatieve beoordelaars worden gevraagd wat zij zien wanneer zij met
de voorbeelden werken (kwalitatief). Methoden 5–8 zijn varianten op dit idee. Een alternatief is dat men
de beoordelaars alleen vraagt de voorbeelden te beoordelen en vervolgens een toepasselijke statistische
techniek toepast om te ontdekken welke hoofdkenmerken bepalend zijn voor hun beslissingen (kwantitatief).
Methoden 10 en 11 zijn voorbeelden van deze benadering. Het voordeel van het analyseren van
voorbeelden is dat men op basis van de gegevens tot heel concrete beschrijvingen kan komen.
De laatste methode, nummer 12, is de enige waarbij de descriptoren daadwerkelijk worden geschaald
in meetkundige zin. Dit is de methode die is gebruikt om de Gemeenschappelijke Referentieniveaus
en illustratieve descriptoren te ontwikkelen, na methode 2 (intuïtief) en methoden 8 en 9 (kwalitatief).
Dezelfde statistische techniek kan echter ook worden gebruikt nadat de schaal is ontwikkeld, om het
gebruik van de schaal in de praktijk te valideren en de behoefte aan herziening na te gaan.
Intuïtieve methoden:
Voor deze methoden is geen gestructureerd verzamelen van gegevens vereist, alleen de interpretatie van ervaringen op
basis van welbepaalde principes.
Nr. 1.
Deskundige: Iemand krijgt de opdracht de schaal te schrijven. Dit kan gebeuren door
bestaande schalen, leerplandocumenten en ander relevant bronmateriaal te raadplegen,
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen 185