Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne ...

Communicatieve taalcompetenties
Er zijn geschaalde descriptoren voor aspecten van linguïstische competentie en pragmatische competentie,
en voor sociolinguïstische competentie. Bepaalde aspecten van competentie lijken niet op alle
niveaus definieerbaar te zijn; onderscheid is alleen aangebracht waar dat zinvol is gebleken.
Voor een goed overzicht moeten de descriptoren globaal geformuleerd worden. Gedetailleerde lijsten
met microfuncties, grammaticale vormen en woordenschat worden gepresenteerd in specificaties voor
bepaalde talen (zoals Threshold Level 1990 voor het Engels). Een analyse van de functies, begrippen, grammatica
en woordenschat die nodig zijn om de op de schalen beschreven communicatieve taken uit te
voeren, zou deel kunnen uitmaken van het proces waarin nieuwe sets taalspecificaties worden ontwikkeld.
Algemene competenties die in een dergelijke module besloten zitten (bijvoorbeeld kennis van de
wereld, cognitieve vaardigheden) zouden op vergelijkbare wijze in een overzicht kunnen worden opgenomen.
De descriptoren naast de tekst in de hoofdstukken 4 en 5:
• Zijn voor hun formulering gebaseerd op de ervaringen van een groot aantal instellingen die zich
bezighouden met het definiëren van vaardigheidsniveaus.
• Zijn ontwikkeld parallel aan de ontwikkeling van het model dat in hoofdstuk 4 en 5 beschreven
wordt door interactie tussen (a) het theoretische werk van de auteurs, (b) de analyse van bestaande
taalvaardigheidsschalen en (c) de praktijkworkshops met leerkrachten/docenten. Hoewel niet alle in
hoofdstuk 4 en 5 beschreven categorieën volledig worden bestreken, geeft de set een indicatie van
een mogelijke set descriptoren die deze volledige dekking wel kan bieden.
• Zijn afgestemd op de volgende Gemeenschappelijke Referentieniveaus: A1 (Breakthrough), A2
(Waystage), B1 (Threshold), B2 (Vantage), C1 (Effective Operational Proficiency) en C2 (Mastery).
• Voldoen aan de in bijlage A geschetste criteria voor effectieve descriptoren in die zin dat elke descriptor
bondig, helder en transparant is, positief is geformuleerd, iets bepaalds beschrijft en op zichzelf
staat – dat wil zeggen dat de interpretatie niet afhankelijk is van de formulering van andere descriptoren.
• Zijn transparant, bruikbaar en relevant bevonden door groepen taaldocenten/leerkrachten (moedertaalsprekers
en niet-moedertaalsprekers) uit uiteenlopende onderwijssectoren met heel verschillende
opleidings- en ervaringsprofielen. Docenten/leerkrachten lijken de descriptoren in de set – die in
workshops met hen is verfijnd vanuit een eerste verzameling van enkele duizenden voorbeelden – te
begrijpen.
• Zijn relevant voor de beschrijving van feitelijke leerresultaten van leerders in het lager en hoger middelbaar
onderwijs, het beroeps- en het volwassenenonderwijs, zodat zij naar alle waarschijnlijkheid
realistische doelstellingen vertegenwoordigen.
• Zijn, tenzij anderszins vermeld, ‘objectief geijkt’ ten opzichte van een gemeenschappelijke schaal.
Dit betekent dat de positie van de overgrote meerderheid van de descriptoren op de schaal gebaseerd
is op de wijze waarop ze gebruikt zijn om prestaties van leerders te beoordelen, niet alleen op de
mening van de auteurs.
• Vormen een verzameling criteria-uitpsraken over het continuüm van vaardigheid in vreemde talen,
die flexibel kan worden benut voor de ontwikkeling van criteriumgerelateerde beoordelingen. De
uitspraken kunnen worden aangepast aan bestaande lokale systemen, nader uitgewerkt op basis van
lokale ervaring en/of gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe sets met doelstellingen.
Hoewel de set als geheel niet uitputtend is en slechts geschaald is in één context (die wel meer talen en
meer sectoren omvat) van het vreemdetalenonderwijs, heeft hij de volgende kenmerken:
• De set is flexibel. Dezelfde set descriptoren kan worden ondergebracht – zoals hier – in de brede
‘conventionele niveaus’ die zijn onderscheiden op het Rüschlikon Symposium en gebruikt voor het
project DIALANG van de Europese Commissie (zie bijlage C 13 ) en ook door ALTE (zie bijlage D 14 ). Ze
kunnen ook worden weergegeven als smallere niveaus binnen leertrajecten.
• De set is coherent vanuit het oogpunt van inhoud. Soortgelijke of identieke elementen die in verschillende
descriptoren zijn opgenomen, blijken zeer vergelijkbare waarden op de schaal te hebben.
Ook deze schaalwaarden bevestigen grotendeels de bedoelingen van de auteurs van de taalvaardig-
13. zie voetnoot 1
14. zie voetnoot 1
30
Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen