Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Hoewel de stemmingomslag voor een deel werd veroorzaakt door het afsteken van vuurwerk, droeg
ook het verschijnen van de ME er sterk aan bij. Verschillende informanten zijn daar vrij precies in. ‘Er
werd gefeest en gepraat over school en dergelijke. Maar opeens verscheen de ME. Dat was heel
onverwacht. We schrokken enorm. En toen sloeg het om. Toen was de gezelligheid over’ (R15). Deze
observatie is tijdens onze gesprekken meerdere keren herhaald (R9). Een enkeling beseft hoe dat in
zijn werk is gegaan. ‘Het kwam doordat de ME zich lijnrecht tegenover de mensen opstelde. Zo van:
Jullie komen er niet langs. Dat maakt misschien toch agressie los’ (R13). Ter illustratie daarvan nog
een korte passage waarin een meisje vertelt welke gevoelens het een en ander bij haar los maakte.
Toen de ME kwam, werd het minder gezellig. Je merkte ook wel dat iedereen een beetje opgefokt raakte. Iedereen
begon een beetje met dingen te gooien naar de ME. U weet hoe dat gaat: Iedereen doet er een beetje aan mee.
Die gaat ook wat rotzooien. Zelf dacht ik: Ik ga gewoon weg. Ik vind dit niet leuk. Ik vind dit sneu. Ik vind dit
hartstikke zielig voor de mensen die daar staan met zo’n schildje. Toen zijn we weggelopen. Maar in elke straat
stonden mensen te gooien. Iedereen was bezig met de ME en niet met elkaar. De ene groep denkt: We moeten hier
weg. De andere denkt: We gaan er leuk tegenin (…) Ik was in tranen. Fuck it! Ik wil naar huis! Ik ben bijna jarig en
dan krijg je dit! De jongens dachten er hetzelfde over. Maar ja, in elke straat had je ME. Ik kon niet bij mijn fiets
komen omdat de ME daar toevallig stond. Ik dacht: Ik moet naar mijn fiets, want anders kom ik niet thuis. Dus de
stemming veranderde door het optreden van de ME… (R5).
Nu betekent dit niet dat iedereen vol verontwaardiging is en met een beschuldigende vinger de ME
als oorzaak van de rellen aanwijst. Opvallend is juist dat veel jongeren begrip opbrengen voor de ME.
Voordat we daarop terugkomen, staan we stil bij de gebeurtenissen die plaats grepen toen de
stemming eenmaal was omgeslagen. In wezen is dat overbodig want iedereen weet tot welke
vormen van geweldpleging een en ander heeft geleid. Werd de politie aanvankelijk nog bekogeld
met lege blikjes en bierflesjes, korte tijd later vlogen er talloze stenen door de lucht, werd er met
stoeptegels gegooid, gingen er ruiten bij de Albert Heijn aan diggelen, gooide men fietsen en zelfs
hele dranghekken, werd brand gesticht en vonden er plunderingen plaats. Dat alles is uitgebreid
vastgelegd in kranten, op foto’s en filmbeelden, op websites en sociale media. We nemen aan dat de
lezer hiervan op de hoogte is.
Maar wat misschien wel toegevoegde waarde heeft, is een aantal uitspraken over de manier waarop
de betreffende jongeren het zelf beleefd hebben. Vermoedelijk kunnen velen zich vinden in de
volgende zin: ‘Ik was overdonderd door wat er allemaal gebeurde. Iedereen zat in een soort roes’
(R11). Een uit Haren afkomstige respondente zegt dat ze haar lesje nu wel heeft geleerd. ‘Als er weer
een Project X werd georganiseerd, zou ik er niet meer heen gaan. Iedereen hier in de buurt heeft
zoiets van: What the fuck! Dit slaat nergens op. Wij hebben allemaal hier in Haren op school gezeten
en dan zie je hoe het [dorp] toegetakeld is. Iedereen dacht: Nee, dit kan echt niet. Dan zag je zo’n
man die op RTV Noord aan het huilen was. Iedereen is echt wel geschrokken van alles wat er is
gebeurd’ (R5). Verschillende jongeren vertelden ons dat ze op een gegeven moment wel weg wilden
gaan, maar geen kant op konden. Ze stonden ingeklemd tussen relschoppers, ME’ers en bewoners
die hen met een hockeystick of honkbalknuppel uit hun tuin wilden weghouden: ‘Ik weet niet of ze
ook iemand geslagen hebben, maar je zag ze wel klaar staan. Zo van: Weg uit mijn tuin!’ (R9). Toch
zijn er ook respondenten die zich relativerend uitlaten. Dat geldt bijvoorbeeld voor een jongeman die
bij Albert Heijn aan het werk was toen de meute wilde gaan plunderen. Hij zat samen met zijn
collega’s in het magazijn, terwijl er buiten tegen ramen en deuren werd geramd. Opeens komen de
teamleider en de bedrijfsleider binnenstormen. ‘Weg, weg, weg! Ze zijn er doorheen gebroken,’
roepen ze. Dat vond de betreffende jongen heel beangstigend. ‘Wat gaan ze doen’ dacht hij. ‘Gaan
ze aan het bier Gaan ze vernielingen aanrichten’ Maar even later in het gesprek wordt duidelijk dat
108 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN