Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Ten derde wordt de grenzeloze generatie onderscheiden door het feit dat deze jongeren zich vaker
dan gemiddeld overgeven aan riskante gedragingen. Ze doen graag dingen die met de regels strijdig
zijn en ze vatten zichzelf sneller als spanningszoeker op. Zij geven zich eerder over aan intense
ervaringen of kicks en laten zich relatief gemakkelijk in een golf van emoties gaan. Mede daardoor
willen ze veel nieuwe dingen meemaken en beschouwen ze nieuwe situaties bij voorkeur als een
uitdaging. Deze zucht naar intense belevenissen gaat zelfs zo ver dat nogal wat jongeren in de
leeftijdsgroep van 15 tot 25 jaar het gebruik van lichamelijk geweld soms een acceptabele zaak
vinden. Volgens hen kan geweld op een prettige manier voor spanning zorgen. Ze staan niet zo
afwijzend tegenover televisiebeelden of films waarin gewelddadige handelingen voorkomen. Ze
willen evenmin iets weten van voorstellen om het vertonen van geweld op televisie te beperken. De
cijfers in tabel 1 spreken wat dat betreft duidelijke taal. Van de 65-plussers is slechts 17 procent bereid
om soms tegen de regels in te gaan terwijl dat aandeel bij de jongste groep op 44 procent uitkomt.
De afwijzing van gewelddadige film- of tv-beelden vertoont eenzelfde tendens. Overigens laat de
omarming van betrokkenheid en empathie het omgekeerde zien: de acceptatie met het idee dat
mensen zich persoonlijk voor de gemeenschap moeten inzetten neemt met het vorderen van de
leeftijd toe en voor maatschappelijke betrokkenheid geldt hetzelfde.
Het laatste kenmerk dat we hier noemen is de houding van jongeren tegenover status en gezagsdragers.
Men zou kunnen denken dat mensen die gemakkelijk regels overtreden of op zoek gaan naar
spannende ervaringen, weinig respect voor personen met macht en gezag opbrengen. Maar dat
laatste gaat niet op voor hedendaagse jongeren. Ze hebben – zeker in vergelijking met eerdere
generaties – juist een sterke behoefte aan structuur. Dat komt vermoedelijk door de vele keuzemogelijkheden
en de hoge mate van mobiliteit die de moderne samenleving biedt. Daardoor kunnen
onverwachte situaties niet alleen opwinding maar ook onzekerheid of zelfs angst oproepen. Het kost
de jongeren vaak moeite om de gevolgen van een bepaalde keuze te voorzien en wellicht zijn ze door
hun leeftijd nog lang niet aan het dragen van zware verantwoordelijkheden toe. Zo wordt de
grenzeloze generatie met een specifieke dubbelzinnigheid geconfronteerd: enerzijds ligt de wereld
binnen handbereik en kunnen ze van hun leven echt iets moois maken, anderzijds wordt er van hen
verwacht dat ze op jonge leeftijd zelfstandig zijn en de gevolgen van hun keuzen kunnen overzien.
Martijn Lampert wijst erop dat veel jongeren nauwelijks aan dat laatste toekomen. Mede daarom
hebben leden van de grenzeloze generatie grote behoefte aan een duidelijk en rolvast optreden door
volwassenen. Ze hebben vergeleken met eerdere generaties weinig moeite met gezagsuitoefening.
Ze vinden het niet vreemd dat er op het werk iemand is die zegt wat ze moeten doen. Ze hebben er
geen moeite mee dat mensen met een hoge functie kunnen beschikken over bepaalde voordelen. En
ze beseffen dat zaken als grenzen, leiding en structuur nu eenmaal nodig zijn.
Het bovenstaande laat zien dat de vijf generaties die Motivaction onderscheidt op tal van punten van
elkaar afwijken. Dat betekent niet dat er geen verschillen binnen de generaties optreden. Die zijn er
wel degelijk. Neem bijvoorbeeld het vertonen van riskant gedrag en het zoeken naar spannende
ervaringen. Dat komt onder de grenzeloze generatie weliswaar veelvuldig voor maar toch in de
eerste plaats bij leden van het mannelijk geslacht. Het zijn vooral de jonge mannen die gefascineerd
worden door geweld en het overtreden van de regels terwijl het spel van kijken en bekeken worden
vooral aan jonge vrouwen spanning biedt. Een ander contrast heeft betrekking op de habitus die
leden van de grenzeloze generatie aannemen. Zo treffen we het opzoeken van nieuwe ervaringen en
uitdagingen met name aan bij jongeren die zelfredzaam zijn terwijl de structuurzoekers veel minder
behoefte hebben aan afwisseling en flexibiliteit. Veelzeggend zijn ten slotte de gevolgen die het
verschil in opleiding voor het antwoord op diverse vragen heeft. Uit de cijfers in tabel 2 kan men
afleiden dat de score voor betrokkenheid en empathie in de regel stijgt naarmate een jongere meer
28 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN