Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Toelichting
Er wordt onderscheid gemaakt tussen plichtsgetrouwe burgers (zwart), verantwoordelijken (donkergrijs),
structuurzoekers (lichtgrijs) en zelfredzamen (wit).
De vlakverdeling in figuur 1 maakt duidelijk dat de grootste veranderingen zichtbaar zijn bij het
aandeel van de plichtsgetrouwe en zelfredzame burgers. Terwijl plichtsgetrouwe burgers in de stille
generatie de grootste groep vormden (40 procent van het totaal) vormen ze onder jongste generatie
nog maar een bescheiden minderheid (3 procent). Bij zelfredzame burgers doet zich juist het omgekeerde
voor.
Tabel 1
Instemming (procent) met verschillende uitspraken per leeftijdscategorie
(bron: Motivaction onderzoek 2009-2010).
15/25 26/35 36/45 46/55 56/65 66+
1. Dromen en fantasieën zijn belangrijke drijfveren 60 62 56 51 47 37
2. Ik houd ervan om in gedachten te ontsnappen naar een ander soort
wereld
46 40 45 41 38 35
3. Ik houd ervan om op te vallen 43 24 21 14 12 12
4. Ik houd ervan om door andere mensen bekeken te worden 39 26 22 15 12 11
5. Voor de spanning doe ik soms dingen die tegen de regels zijn 44 26 19 18 16 17
6. Ik houd van films / tv-programma’s waarin 44 30 18 14 9 5
7. Ik vind dat iedereen zich persoonlijk behoort in te zetten voor de
gemeenschap
62 73 73 77 84 86
8. Ik voel me zeer betrokken bij wat er in de maatschappij gebeurt 49 69 70 80 85 87
9. Ik heb ik mijn werk behoefte aan iemand die mij zegt wat ik moet
doen
10. Ik vind het normaal dat mensen met hogere functies bepaalde
voordelen genieten
40 21 23 18 21 28
47 38 30 27 24 33
Onder de stille generatie vormen ze de kleinste groep (11 procent) terwijl ze in de grenzeloze generatie
bijna de helft van alle burgers uitmaken (47 procent). Een en ander illustreert dat processen als
ontkerkelijking, individualisering en het ontstaan van een meer permissieve maatschappij hun
sporen nalaten. Zaken als gezag of maatschappelijke plicht worden naarmate de generaties later zijn
geboren steeds minder gewaardeerd terwijl de belangstelling voor vrijheid en zelfredzaamheid bij
generaties die later zijn geboren sterker zichtbaar is (Van den Brink 2007). Bovendien tekent zich
polarisatie af. Terwijl de stille generatie nog een zekere spreiding aan houdingen liet zien, valt de
jongste in twee hoofdstromen uiteen. Ze bestaat vooral uit zelfredzame burgers (47 procent) en uit
mensen die structuur zoeken (33 procent). Een en ander wijst erop dat hedendaagse jongeren anders
in het leven staan dan veel ouderen gewoon waren in de periode dat zij opgroeiden. Terwijl de
houding van deze laatste vaak in het teken staat van waarden als verantwoordelijkheid, empathie of
maatschappelijk betrokkenheid, lijkt de grenzeloze generatie meer gericht op een eigen droomwereld
en het opdoen van spannende ervaringen. Wat moeten wij ons daarbij voorstellen
Een eerste verschil betreft de manier waarop jongeren de realiteit waarnemen. Dromen en fantasieën
zijn voor hen voorname drijfveren. Ze hebben er (meer dan ouderen) behoefte aan om te
26 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN