Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Het opdoen van Het nieuwe opdoen sensaties van nieuwe wordt sensaties ook wel wordt op een ook meer wel op positieve een meer wijze positieve wijze
onderstreept. onderstreept. In films zijn In de adolescenten films zijn adolescenten primair geïnteresseerd primair geïnteresseerd in een goed feestje in een goed feestje
met oorverdovende met oorverdovende muziek. Het muziek. is voor hen Het een is voor manier hen om een te manier kunnen om opgaan te kunnen in iets opgaan in iets
groters, iets groters, wat boven iets hen wat zelf boven uitstijgt. hen zelf Samen uitstijgt. dansen, Samen zingen, dansen, ritmisch zingen, bewegend, ritmisch bewegend,
geven hun lichamen geven hun zich lichamen over aan zich de audiovisuele over aan de audiovisuele overdaad die overdaad uitmondt die in een uitmondt in een
uitbundig genietende uitbundig massa. genietende Het liefst massa. wordt Het men liefst in wordt deze men films in deel deze van films een deel zo groot van een zo groo
mogelijke groep, mogelijke en dan groep, bij voorkeur en dan bij in de voorkeur publieke in ruimte: de publieke midden ruimte: in bruisend midden New in bruisend New
York (FERRIS York BUELLER’S (FERRIS BUELLER’S DAY OFF), DAY op de OFF), openbare de weg openbare in de villawijk weg in de villawijk
(PROJECT X), (PROJECT of triomferend X), of triomferend in het hart van in het hart eigen van dorp het (NEW eigen dorp KIDS (NEW TURBO). KIDS TURBO).
Afb. 38 FERRIS BUELLER’S Afb. 38 FERRIS DAY BUELLER’S OFF: Ferris steelt DAY de OFF: show Ferris in NY steelt de show Afb. 39 in NY PROJECT Afb. X: Thomas 39 PROJECT gaat op X: in Thomas zijn gaat op in zijn
massale FERRIS BUELLER’S feestje’ DAY massale OFF: Ferris feestje’ steelt de show in NY
PROJECT X: Thomas gaat op in zijn massale feestje
Het openbare verjaardagsfeest als moderne ‘rite de passage’
De komische film fungeert als omkering maar tegelijk ook als bevestiging van het geregelde leven.
Wie goed oplet ziet dat veel van adolescenten in de films weliswaar wild om zich heen slaan, maar
dat veel van hen een klein hartje hebben. Hoe hard ze zichzelf en anderen ook overschreeuwen, er
zijn genoeg vingerwijzingen voor een vermogen tot empathie. Thomas (PROJECT X) beschermt zijn
hondje Milo tegen de door feestvierders veroorzaakte gevaren. Hij verzoent zich de volgende
ochtend met zijn vriendinnetje Kirby. Hij wil met haar verder, ook al is zij niet de spetter waarmee hij
de avond ervoor onder invloed van xtc bed wilde delen. Ferris blijkt evenmin een totale losbol: hij
overtreedt weliswaar met veel plezier alle volwassen grenzen, maar vraagt zijn vriendinnetje netjes
ten huwelijk.
In enkele van de besproken films neemt de overgangspassage een specifieke vorm aan. Terwijl Ferris
één snipperdag neemt waarin hij helemaal doet waar hij zin in heeft en terwijl NEW KIDS TURBO
obstinaat aanschopt tegen het dichtgemetselde Nederlandse systeemdenken, komt in PROJECT X en
THE HANGOVER I en II een extra motivatie voor. Aanleiding is een overgangsritueel: een verjaardagsfeestje
respectievelijk een vrijgezellenfeest. In de moderne samenleving is de rite de passage als
publieke overgang van kind naar volwassene flink aan erosie onderhevig. De dienstplicht is afgeschaft
en alleen het behalen van een schooldiploma herinnert er nog aan. Het bereiken van het 16 e ,
17 e of 18 e levensjaar is in onze samenleving een individuele mijlpaal, die door jongeren (steeds meer)
wordt aangegrepen om haar van een symbolische en rituele lading te voorzien. Ook de ‘sweet 16
party’ van Merthe is daar een voorbeeld van.
Dat Thomas in PROJECT X de leeftijd van 17 bereikt, wijst erop dat het niet zomaar een feestje is. 53 Er
wordt een verjaardagsfeest gevierd en wel binnen de peer group, met uitsluiting van en ook in
confrontatie met de volwassen wereld. 54 THE HANGOVER I en II tonen een ander soort overgangsritueel
dat een lange geschiedenis kent: op het vrijgezellenfeestje aan de vooravond van een huwelijk
kan en mag alles, maar de ervaringen blijven wel binnen de groep. In deze beide films gaat het om
mannen van tegen de 30, sommigen met een beroep (docent, tandarts), enkelen reeds getrouwd en
met kinderen.
53
Dat impliceert dus dat er een groot symbolisch verschil is tussen een gewoon feestje en een ‘verjaardagsfeestje’.
54
Plantinga (2009): 38 wijst op een intern groepsmechanisme: ‘Viewings of “gross out” films such as JACKASS: THE MOVIE (2002),
might serve as “rites of passage” in the sense that groups of adolescent boys test their ability to withstand the viewing of repulsive or
violent scenes in the context of a group of peers’.
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 187