Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

4. Opmars van de B.V. IK
Het ligt niet in de lijn der verwachting dat de plichtsgetrouwheid weer sterk zal terugkomen naarmate
de jongere generaties ouder worden. De samenleving is grondig veranderd. Ook is er geen
sprake meer van een generatieconflict en het onderhandelingshuishouden is opgekomen. Opvallend
is dat de jongste generatie bestaat uit 2 hoofdstromen: de zelfredzamen en structuurzoekers.
Wanneer jongeren van nu worden vergeleken met jongeren van ruim 10 jaar geleden dan valt op dat
de groep zelfredzamen is gegroeid en de groep verantwoordelijken is afgenomen: de B.V. IK is in
opmars. Bij de protestgeneratie is juist de groep verantwoordelijken het grootste segment en bij de
verloren en de pragmatische generatie vertegenwoordigen de structuurzoekers de omvangrijkste
groep. Voor een deel zal dit leeftijdsgebonden zijn, het tijdsgewricht waarin men opgroeit laat
daarnaast ook duidelijke sporen na. Jongeren zijn adaptief en groeien op in een prestatiesamenleving,
in een tijd waarin de verzorgingsstaat wordt ontmanteld. Dit betekent dat je maar beter een
zelfredzame instelling kunt ontwikkelen om verder te komen in het leven en je eigen boontjes te
kunnen doppen. De zelfredzamen onder de jongeren zijn daar weer beter voor toegerust dan de
structuurzoekers, die meer begeleiding en duidelijkheid van volwassenen vragen en vergen om
verder te kunnen komen.
Veel van je waarden krijg je in de formatieve periode mee vanuit de opvoeding, peers en het onderwijs.
De cultuur van opvoeden, opgroeien en onderwijzen is gedurende de afgelopen decennia
ingrijpend gewijzigd. De grenzeloze generatie is voornamelijk opgevoed door ouders uit de verloren
generatie en uit de protestgeneratie, en zij waren op hun beurt weer een stuk minder plichts- en
gezagsgetrouw ingesteld dan hun ouders uit de generaties van voor de Tweede Wereldoorlog. Het
onderhandelingshuishouden is opgekomen: over grenzen kan worden gepraat. Ook het schoolsysteem
heeft ingrijpende veranderingen doorgemaakt, van klassikaal hiërarchisch naar het competentiegerichte
leren (dat nu weer ter discussie staat) en mega-scholengemeenschappen. De jongste
generatie is in sterke mate de ‘’spiegel van de tijdgeest’’: zij zitten nog in hun formatieve levensfase,
absorberen alle indrukken ten volle en lopen vaak voorop in nieuwe trends en ontwikkelingen.
5. Zicht op jongerencultuur
In de volgende paragrafen wordt het sociaal-culturele profiel van jongeren van nu op vier gebieden
beschreven. Er is, gezien het studieonderwerp van de Commissie Haren, een keuze gemaakt voor
een analyse van gebieden die raken aan de belevingscultuur. In de bijlage zijn een aantal uitsplitsingen
van onderliggende stellingen per leeftijdscategorie opgenomen.
De kracht van de verbeelding
Een belangrijk verschil in het denken tussen jong en oud is zichtbaar bij de perceptie van de werkelijkheid.
Voor jongeren van 15-25 jaar is de wereld van de verbeelding sterker aanwezig dan bij
oudere groepen. Dromen en fantasieën zijn voor jongeren belangrijke drijfveren en zij houden er
meer dan oudere leeftijdsgroepen van om te ontsnappen aan de realiteit van alledag. Daarbij komt
dat jongeren vaker aangeven wel eens het idee te hebben dat het leven een droom is. Zij geloven
vaker dat bewustzijn ook los van een lichaam kan bestaan. De scheidslijn tussen droom en realiteit,
wat fictie is en wat echt, is minder duidelijk aanwezig bij jongeren dan bij oudere leeftijdsgroepen.
Perceptie en realiteit lopen voor hen sterker door elkaar heen; jongeren zijn het beduidend vaker dan
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 159