Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

7. Behoefte aan tegenwicht volwassen
Veel van de hierboven beschreven kenmerken zijn leeftijdsgebonden. Dat maakt de profielen van
jongeren niet minder reëel of relevant in de praktijk van het opvoeden, onderwijzen of het handhaven
van gezag in de publieke ruimte. Zeker niet nu de kennis over de hersenontwikkeling zover is
geëvolueerd dat duidelijk is dat het brein pas rond het vijfentwintigste jaar volledig is ontwikkeld en
in staat is om gevolgen op de langere termijn te overzien en de impulsiviteit grotendeels voorbij is.
Het sociaal-culturele profiel van jongeren doet ertoe in de praktijk van alledag, zeker als het door
ontwikkelingen in technologie ruim baan krijgt en een forever-young-cultuur door opvoeders wordt
gestimuleerd en geambieerd. Met de overgrote meerderheid van de jongeren gaat het goed en
verloopt de weg naar volwassenwording vrij geleidelijk en zonder al te veel excessen. De grenzeloosheid
van jongeren heeft twee kanten: de wereld ligt binnen handbereik en je kunt er wat van maken,
zeker met de can do mentaliteit die zichtbaar is bij veel jongeren van nu. Aan de andere kant wordt er
van je verwacht en gedacht dat je steeds jonger volwassen wordt en in staat bent de juiste keuzes te
maken. Dat is niet het geval en een misvatting, zoals ook de resultaten van het onderzoek laten zien.
Jongeren verwachten juist duidelijkheid en rolvastheid van volwassenen.
Opvallend is dat jongeren van 15-25 jaar minder vaak dan oudere groepen aangeven moeite te
hebben met autoriteit. Zij vinden het vaker normaal om u te zeggen tegen de baas en in het werk
behoefte te hebben aan iemand die zegt wat zij moeten doen. Vaker dan oudere groepen vinden zij
dat je extra respect moet tonen voor mensen in hogere posities. Ook geven zij meer dan andere
leeftijdsgroepen aan het prettig te vinden als er iemand in de groep is die het voor het zeggen heeft.
Jongeren zijn vaker van mening dat mensen zich meer naar hun leeftijd moeten gedragen. Dit roept
de vraag op of het gezagsprobleem dat zich voordoet in de samenleving wel een probleem van
jongeren is, of juist van volwassenen en de cultuur waarin jongeren opgroeien. Opvallend is dat uit
de grenzeloze-generatie-onderzoeken blijkt dat jongeren van nu meer dan jongeren van 10 jaar
geleden behoefte hebben aan duidelijkheid en begrenzing. De egalitaire je-en-jij cultuur heeft zo zijn
voordelen, maar de behoefte bij jongeren aan gezag dat zich explicieter doet gelden is een teken aan
de wand. Grenzeloosheid heeft schaduwkanten als je geen maat kunt houden, als je dat niet genoeg
hebt geleerd of als je ook niet door je peers wordt afgeremd in de dynamiek die in een groep kan
ontstaan. In het proces van keuzes maken, begrenzen van jeugdige overmoed en prioriteiten stellen
is de rol van de volwassene, hetzij als opvoeder, politieagent, onderwijzer, trainer, vrijwilliger,
bestuurder of passant van doorslaggevend belang.
8. Toenemend belang verbeelding en geweldsfascinatie in samenleving
Jongeren groeien op in een cultuur die onderhevig is aan sociaal-culturele trends. Uit het Mentalityonderzoek
blijkt dat enkele van de eerder beschreven kenmerken waarop jongeren zich onderscheiden
van oudere leeftijdsgroepen gestaag opkomen in de samenleving als geheel (zie bijlage). Onder
meer neemt het belang van de verbeelding toe bij de bevolking sinds 1998. Dromen en fantasieën
zijn voor een gestaag groeiende groep Nederlanders belangrijke drijfveren in het leven. Daarnaast
geven steeds meer Nederlanders aan te houden van films en televisieprogramma’s waarin lichamelijk
geweld wordt gebruikt. De steun voor het beperken van geweld op televisie is sinds 1998 geleidelijk
afgenomen. Er is sprake van een stijging van het willen opvallen en het graag door anderen
bekeken willen worden (gevolgd door een daling sinds 2010, maar dit ligt nog steeds op een hoger
niveau dan bij het begin van de meting van deze kenmerken in 2000). Op de bovengenoemde
aspecten scoren jongeren beduidend hoger dan oudere leeftijdsgroepen, (zoals in de vorig paragra-
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 163