Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Het tegendeel van spanning en sensatie is uiteraard dat er weinig te beleven is. Aan verveling hebben
adolescenten een broertje dood. Dat speelde in Haren wellicht een rol toen men op het laatste
nippertje een alternatief voor het feest aanbood. Dat gebeurde op het plaatselijke voetbalveld waar
een paar lichtmasten aan stonden. ‘Ik ben nog gaan kijken op het voetbalveld’, zegt een van onze
jongeren, ‘maar daar stond niet meer dan een zielig autootje met wat muziek. Niet echt wat je denkt
bij een feest van Project X (…). Toen we van het voetbalveld terugkwamen, was de sfeer omgeslagen.
Iedereen was veel agressiever. Ze stonden tegen de politie te roepen en gooiden allerlei dingen naar
hen toe (…) Ik was zelf niet bang. Ik vond het wel spannend om een keer rellen mee te maken’ (R7).
Om mogelijke misverstanden voor te zijn: wij zeggen dus niet dat de rellen zijn ontstaan doordat de
gemeente Haren geen alternatief wilde organiseren. Daar kunnen hele goede redenen voor zijn. Wij
zeggen slechts dat verveling voor veel adolescenten een prikkel is om op zoek te gaan naar een
uitdaging. Een van onze respondenten zegt: ‘Als er niks te doen is, dan is rellen zo’n beetje de enige
uitkomst die je kunt bedenken. Als één iemand een eerste steen gooit, is het veel makkelijker voor
ander om te volgen’ (R3). Er zijn trouwens genoeg respondenten die hun bedenkingen hebben bij het
feit dat het zozeer uit de hand gelopen is. ‘We waren het erover eens dat die rellen door een paar
malloten veroorzaakt zijn. Het had net zo goed een gezellig feestje kunnen zijn. Dat was geen
probleem geweest. Maar het was allemaal wel interessant en spannend. Je denkt: Goh, wat gebeurt
hier allemaal’ (R11). Ter illustratie van dit gevoel nemen we nog een langere passage op. Ze komt uit
ons gesprek met een student die samen met zijn vrienden per auto (‘met achterin een krat bier’)
vanuit Tilburg naar Haren afreisde.
‘Er was een grote mensenmassa in die winkelstraat, iedereen staarde zo’n beetje voor zich uit. Er waren ook twee
auto’s die muziek hadden. En een kraampje waar je wat te eten kon halen. Die heeft natuurlijk fantastisch zaken
kunnen doen. Mensen stonden een beetje te kijken, beetje bier te drinken, beetje te praten. Het was gewoon
gezellig. Wow! Zoveel mensen in één dorp! Dat hadden we nog nooit gezien! (…) Dan krijg je toch een soort
adrenalinekick. We keken echt onze ogen uit. Overal mensen! Wat gebeurt hier allemaal Je zag iemand in een
lantaarnpaal klimmen (…) Je zag mensen op daken. Het was gewoon iets anders, iets wat je nog nooit hebt
meegemaakt. Het was een beetje de fun-factor (…) Maar op een gegeven moment worden jongeren vervelend als
ze niks te doen hebben. Zeker als er drank in zit. Er zijn ook mensen bij die niet meteen beseffen dat het hartstikke
fout is wat ze doen. Je bent toch niet goed bij je hoofd als je zo’n winkelruit inslaat Als je dingen gaat jatten en
andermans spullen kapot maakt Wij voelden ons op een bepaald moment wel schuldig (…) Maar ik heb geen
spijt dat ik ben geweest. Stiekem vond ik het eigenlijk wel mooi (…) We hebben er met vrienden via een groepsapp
nog over nagepraat (…). Het had ook wel grappige kanten. Er waren bijvoorbeeld mensen die voor dat meisje een
soort collectebus hadden gemaakt (…)Toen het echt gevaarlijk werd, dachten we: Dit is eigenlijk best vet! Wij
hadden het niet willen missen. Van de andere kant is het natuurlijk verschrikkelijk wat er is gebeurd…’ (R12)
In de synopsis van breinwetenschappelijke inzichten hebben we gezien dat adolescenten niet alleen
op spannende ervaringen uit zijn maar ook op waardering vanuit een groep. Ze trekken graag op met
leeftijdgenoten en vinden het van groot belang hoe deze tegen hen aan kijken. Het mooiste is
natuurlijk als beide fascinaties bij elkaar komen: in groepsverband iets heel spannends meemaken.
Welnu, in dat opzicht mogen de gebeurtenissen van 21 september 2012 wel geslaagd heten. En niet
alleen omdat rellen sowieso op een heftige collectieve ervaring neerkomen, maar ook omdat zo’n
gebeurtenis het belang van vriendschappen nog eens onderstreept. Een jongedame van 20 jaar
vertelde ons dat ze op een zeker moment naar huis gingen. Daar konden ze de gebeurtenissen via
livestream volgen. ‘We zagen het echt escaleren. Het begon wel grappig: eerst een verkeersbord naar
beneden trekken, dan een fiets omgooien en daarna dingen naar de ME gooien. Op dat moment
werd ik toch wel bang (…) Maar na het omslagpunt, zo om 21.00 of 21.30 uur, kreeg ik voortdurend
berichtjes en telefoontje van vrienden. Je woont toch in Haren, vroegen ze. Gaat het wel goed met
20 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN