Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Gegeven deze risico’s is het van belang dat er bij het uitgaansleven en bij feesten of evenementen
genoeg personeel wordt ingezet. Dat moet dan wel het juiste personeel zijn, dat wil zeggen professionals
die op de hoogte zijn van allerlei middelen die de jeugd tegenwoordig gebruikt en van de
manier waarop je met eventuele irritaties of spanningen dient om te gaan. Maar ook het inzetten van
dat personeel zal niet altijd voorkomen dat het mis gaat. Er treedt gemakkelijk een scheidslijn op
tussen de bezoekers van een horecagelegenheid of festival en de aanwezige professionals. De
dynamiek van het wij-zij-perspectief, die onder invloed van alcohol toch al snel opkomt, keert zich
dan tegen degenen die moeten waken over de veiligheid van het geheel. Dat is voor een deel een
kwestie van drank: bepaalde grenzen of aanwijzingen die een bezoeker in nuchtere toestand volkomen
normaal zou vinden, worden na vele glazen als onrecht of zelfs als provocatie opgevat. Dat
geldt ook voor pijnlijke of vernederende gebeurtenissen, bijvoorbeeld wanneer de portier een
bepaalde (groep) jongere(n) niet naar binnen laat of wanneer er een kritische opmerking wordt
gemaakt over hun gedrag. Hoe meer drank het publiek heeft gebruikt, des te groter de kans dat een
kleine irritatie uit de hand loopt. Het wordt nog erger als er behalve alcohol ook andere middelen in
het spel zijn. Dat doet zich met name voor bij de eerste groep van intentionele geweldplegers. Ze
maken relatief vaak gebruik van alcohol in combinatie met amfetamine of cocaïne om zich op te
laden voor geweld. Deze mix leidt gemakkelijk tot onvoorspelbaar gedrag en vergroot de kans op
agressie. Deskundigen hebben de indruk dat dit combinatiegebruik de afgelopen tien jaar sterk is
toegenomen. Professionals uit de praktijk denken dat veel gevallen van excessief geweld aan de mix
van alcohol en amfetamine of cocaïne te relateren zijn. Ofschoon andere middelen zoals cannabis of
xtc eveneens populair zijn in het uitgaansleven, dragen zij waarschijnlijk niet bij aan geweldpleging.
2. Massaal gebruik van drank
Wie deze effecten van alcohol in ogenschouw neemt, ontkomt niet aan de conclusie dat ze bij het
ontstaan van de rellen in Haren een rol hebben gespeeld. Er ontstond op 21 september inderdaad
een gevaarlijk samenspel van persoonlijke eigenschappen, situationele kenmerken en genotsmiddelen.
De betrokken personen behoorden tot een leeftijdscategorie die nog maar weinig ervaring heeft
met de effecten van drank en het optreden van deze effecten pas laat onderkent. Daar komt bij dat
het drankgebruik stijgt als men in groepsverband aan een feest deelneemt. De situatie ter plekke
vertoonde veel van de negatieve kenmerken die in het bovenstaande werden genoemd. Denk aan
grote aantallen mensen die in een beperkte ruimte bij elkaar staan, een omgeving waar weinig
gelegenheid tot zitten of rusten is, de afwezigheid van elke sanitaire voorziening, de weinige mogelijkheden
om iets te eten of de eerste honger te stillen, de schaarse verlichting, het ontbreken van
afleiding in de vorm van geluid of beeld en de aanwezigheid van politieagenten waarmee relatief
snel een wij-tegen-zij situatie ontstaat. En uiteraard zijn er – los van persoonlijke en situationele
kenmerken – de eigenstandige effecten van alcohol op het menselijk brein. Dat alles deed zich op 21
september in Haren voor, met name bij confrontaties met de ME. Om de voornaamste nog eens te
noemen: de neiging tot zelfoverschatting respectievelijk het verdwijnen van angst, het voorop stellen
van hier en nu met voorbijgaan aan de gevolgen op lange termijn, het opgeven van zelfbeheersing en
meer in het algemeen een verminderd normbesef.
Niettemin roepen de verhalen over drank en andere roesmiddelen nog een paar vragen op. Hebben
we bijvoorbeeld enig idee over de hoeveelheden drank die zijn gebruikt Laten we kijken of het door
ons verrichte veldwerk daar een antwoord op biedt. De meeste jongeren die we spraken zijn er vrij
stellig in. We laten enkelen van hen aan het woord. Een 20-jarige jongen verklaart: ‘In het begin viel
het wel mee, maar er werd redelijk veel gedronken. We hadden zelf ook bier meegebracht. Dat
94 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN