Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

de aanwezigheid voelbaar te maken en tussen de jongeren en de bewoners te staan Of doe je dat
juist niet Welke gezagsstijl pas je toe als escalatie dreigt of als deze heeft plaatsgevonden Bij het
antwoord op al deze vragen is social intelligence van groot belang, zo niet doorslaggevend.
Gemakkelijke en eenduidige antwoorden zijn helaas niet mogelijk, er is sprake van een nieuwe
situatie in een nieuw tijdsgewricht en het gezag moet zichzelf opnieuw uitvinden om weer serieus
genomen te worden. Speelsheid en de behoefte aan orde hoeven elkaar niet uit te sluiten, zoals de
ruime ervaringen in het zuiden van Nederland van bestuurders en gezagsdragers met carnaval laten
zien. Carnaval kent Dionysische aspecten, zonder dat het uit de hand hoeft te lopen. Wat er in Haren
gebeurde was uiteraard van heel andere orde, maar er was duidelijk sprake van een grote mentale
afstand en onervarenheid met de gebeurtenissen van zowel de kant van de jongeren als de bestuurders
en gezagsdragers ter plaatse.
Het is voor de toekomst van belang om meer oog te hebben voor het hedendaagse Dionysische
karakter van de (jongeren)cultuur en de dynamiek die dit in extreme situaties met zich mee kan
brengen. Deze uitingen kanaliseren is een kunst op zichzelf, maar als gezagsdragers en bestuurders
hierin slagen kunnen veel toekomstige excessen en maatschappelijke en persoonlijke schade worden
voorkomen. Ruimte voor het speelse karakter van de jongerencultuur (dansen, anderen ontmoeten,
grenzen opzoeken, opvallen, samenzijn) is er op een gereguleerde manier en volop in het uitgaansleven
in de binnenstad (met portiers en uitbaters, regels voor het schenken van alcohol, politie op
straat, etcetera). In een woonwijk is sprake van een fundamenteel andere situatie, die door de
afwezigheid van voorzieningen en culturele codes in de omgang met grote groepen jongeren vele
malen riskanter is voor ordeverstoringen. Het in het ketenproces dat start met de oproep tot een
Project X-feest voorkomen van een massale toestroom van grote groepen kan optreden is veruit het
belangrijkste wat je kunt doen als gezagsdrager, als opvoeder en als media om herhaling van wat er
in Haren is gebeurd voor te zijn.
Als een dergelijke massale toestroom van jongeren zich dan toch voordoet in een wijk komt het erop
aan voor gezagsdragers om inventief, wendbaar en daadkrachtig te zijn, volgens, maar ook los van
de protocollen. Daarbij is een scherp zicht op drijfveren en motivaties van jongeren anno 2012
onontbeerlijk. Een afstandelijke bejegening door gezagsdragers werkt bij jongeren vaak contraproductief,
zeker als zij onder invloed zijn van alcohol of drugs. Charges van de ME vormen een laatste
redmiddel, waar contact en overredingskracht noodzakelijke ingrediënten zijn om gedrag te beïnvloeden
en vanuit de harde realiteit door te dringen in de belevingswereld. Dit is niet alleen een
logistieke opgave, zeker als er sprake is van grote en dynamische mensenmassa, maar ook een
opgave in de juiste maatvoering tussen rolvastheid als gezagsdrager en de nodige stijlflexibiliteit,
met als doel contact te maken en bij te sturen in de gewenste richting. Het uniform moet zeker
zichtbaar zijn, maar vooral de gezagsdrager met zijn eigen verhaal, overredingskracht en autoriteit
kan het verschil maken in het contact met jongeren. Zorg dat je er ter plekke bij bent als burgemeester
of politiechef of laat je vertegenwoordigen, identificeer je met de jongeren én met de wijk en
vervul ook de symbolische functie die je hebt als vertegenwoordiger van de plaatselijke gemeenschap
en de wet. Met alleen stevige maatregelen op het gebied van openbare veiligheid en inzet van
de ME kan misschien wel worden volstaan om de orde voor het moment te herstellen, maar dit heeft
ook een keerzijde. Voor het in banen leiden van situaties zoals Project X Haren is voor een goed
procesverloop en resultaat een beduidend hoger niveau van social intelligence nodig bij ouders,
bestuurders, media, gezagsdragers en bij jongeren zelf dan waarmee vóór het plaatsvinden van deze
rellen kon worden volstaan.
166 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN