Tijdschrift voor vroedvrouwen - Enzu - Vlaamse Organisatie van ...

JAARGANG
JAARGANG
13,
13,
NUMMER
NUMMER
4,
4,
SEPTEMBER/OKTOBER
SEPTEMBER/OKTOBER
2007
2007
P E R I N A T A L E T R A N S F E R
PERINATALE TRANSFER IN BELGIË:
EEN RETROSPECTIEVE STUDIE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I TENCY, VROEDVROUW; E MARTENS, KINESIST; G MARTENS, SPE;
JM FOIDART, GYNAECOLOOG; M TEMMERMAN, GYNAECOLOOG
225
INLEIDING
Gedurende de laatste decennia is de neonatale overleving in
België enorm verbeterd. Een belangrijke reductie in de peri–
natale mortaliteit is het resultaat van enerzijds de ontwikkeling
van diensten voor neonatale intensive zorgen (Neonatale
Intensive Care of NIC) (Paneth et al., 1982). Anderzijds werden
obstetrici zicht bewust van de voordelen om de bevalling van
bepaalde zwangeren te laten plaatsvinden in een perinataal
centrum, waar nieuwe zorgtechnieken beschikbaar zijn. Dit
leidde tot een nieuw tijdperk in de perinatale gezondheidszorg,
nl. de regionalisatie van perinatale zorg (Baird, 1944;
Campbell, 1999; Committee on Perinatal Health, 1976;
Gagnon, Allisoncooke, & Schwartz, 1988; Gerber, Dobrez, &
Budetti, 2001; Gessner & Muth, 2001; Paneth et al., 1982).
Sinds 1970 hebben verschillende Westerse landen strategieën
en financieringsmechanismen met betrekking tot perinatale
zorg, uitgewerkt en geïmplementeerd.
Het waarborgen van adequate toegang tot intensieve
neonatale zorgen voor hoogrisico baby’s is in België, net zoals
in andere Europese landen, van prioritair belang. Er kan een
toename vastgesteld worden in het aantal IUT’s en neonatale
doorverwijzingen. In Vlaanderen is er een continue stijging
in het aantal IUT’s (< 32 weken) van 27% in 1989-90 naar
66% in 1992 (Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie).
In 1983 waren meer dan 80% van de very low birth weight
(VLBW, < 1500 g) neonati, outborns (dwz niet geboren in
een P*-functie, maar in een M-dienst/N*-functie), terwijl in
2005 meer dan 80% van de VLBW neonati in een P* - functie
werden geboren (inborns).
In België werden de niveaus van perinatale zorg vastgelegd in
het KB van 20 augustus 1996. In dit KB worden de algemene
bepalingen en de organisatorische, architectonische en
functionele normen bepaald voor M - dienst, N* - functie en
P* - functie (MIC en NIC).
Ieder ziekenhuis dat over een kraamrichting (M - dienst)
beschikt, moet over een functie van neonatale zorg (N*
- functie) beschikken. De samenwerking tussen beide
disciplines moet in procedures geconcretiseerd worden. Eén
van deze procedures dient te handelen over het voorafgaand
overleg bij IUT. Verder moeten initiatieven genomen worden
om criteria van IUT en neonatale door - en terugverwijzing
vast te leggen. Deze voorwaarden worden mede opgenomen
in de formele en schriftelijke samenwerkingsovereenkomst
die met ten minste één P* - functie dient te bestaan. De P*
- functie dient hiervoor het initiatief te nemen en samen–
werkingsovereenkomsten af te sluiten met ziekenhuizen
die samen minimum 5000 bevallingen per jaar verrichten.
Bijkomend dient de P* - functie minstens tweemaal per jaar
een gestructureerd overleg (onder meer over het door - en
terugverwijzingsbeleid) te organiseren met de betrokken
verantwoordelijken van de M - diensten en N* - functies.
Een transportteam moet beschikbaar zijn in het geval van
neonatale transfer.
Het KB is echter onvolledig. Zo zijn er geen bepalingen
opgenomen over de organisatie en het transport van maternele
(meestal IUT) door - en terugverwijzing. Het KB bevat geen
indicaties voor perinatale door(terug)verwijzing. Specifieke
richtlijnen zijn niet aanwezig en data over (de kwaliteit van)
perinatale zorg ontbreken. Het is evenmin duidelijk hoe de
implementatie van het KB in de praktijk vorm heeft gekregen.
Daarom heeft het College van geneesheren voor de Moeder
en Pasgeborene 1 beslist om het perinataal door(terug)verwij–
zingsbeleid, en meer bepaald IUT, in België te bestuderen.
Met deze studie wil het College het aantal perinatale transfers
per jaar (IUT, neonatale transfer, maternele terugverwijzing)
in België in kaart brengen, de determinanten van perinatale
transfer alsook de obstakels en nadelen ervan vaststellen en
tenslotte aanbevelingen formuleren voor beleidsmakers in
de gezondheidszorg (o.a. de minister van Volksgezondheid)
met als doel de perinatale transfer en zorg in België te
verbeteren.
METHODOLOGIE
Het betreft een retrospectieve studie waarbij enerzijds
kwantitatieve data werden verzameld over perinatale
door(terug)verwijzing in 2004 en anderzijds kwalitatieve
data over het huidige beleid, kennis, attitude en suggesties
met betrekking tot IUT, neonatale transfer en terugverwijzing
van zwangeren en neonati.
In 2003 telde men 116 algemene ziekenhuizen in België. In
de studie werden enkel ziekenhuizen met een M - dienst èn
N* - functie opgenomen (n=105). P* - functies (MIC, NIC)
werden niet bevraagd. Een semi - gestructureerde vragenlijst
werd gericht naar de diensthoofden M en N*. Gezien de
specificiteit van bepaalde topics werden twee verschillende
vragenlijsten ontwikkeld.