Monumenten van de prille welvaartsstaat - 04/13 - watererfgoed.nl

GeschiedenisDe stichting van de beeldentuin -en in de eerste plaats die van het Kröller-Müller Museum en van hetNationaal Park De Hoge Veluwe zelf- gaan terug op het echtpaar Kröller-Müller. Zij (Hélène, 1869-1939en Anton, 1862-1941) kochten in 1909 een duizenden hectare groot, niet of nauwelijks in cultuur gebrachtterrein ten noordwesten van Arnhem in de buurt van Otterlo. Anton Kröller, schatrijk geworden in hetbedrijf van zijn latere schoonvader, kocht het terrein met het doel het als jachtgebied te benutten.Hélène Kröller-Müller, de schatrijke dochter van een Duitse ondernemer, was een belangrijkekunstverzamelaar en zag een toekomst van het terrein in de vestiging van een museum voor haarcollectie. Een reeds in uitvoering genomen ontwerp voor een museum (van Henri van de Velde) moest inde jaren ’20 door geldgebrek worden opgegeven, waarna de zaak, inclusief de kunstverzameling, in 1935door de Nederlandse staat is gekocht. De bouw van een kleiner museum waarin de collectie zou wordengetoond, was deel van het contract en midden 1938 is dit (kleinere) museum opgeleverd. De collectieomvat onder andere diverse Van Goghs, Picasso’s en Mondriaans. Hiernaast verzamelde Hélène Müllerbeeldhouwwerken en nam ze zich voor de collectie uit te stallen. Op enige locaties kwamen beelden testaan.Het beheer van de totale collectie kwam in 1935 onder verantwoordelijkheid van de Kröller-MüllerStichting, die ook het initiatief nam voor de bouw van het museum, de aanleg van de beeldentuin envoor de uitbreidingen van beide. De aanleg van de beeldentuin was resultaat van een initiatief vandirecteur Bram Hammacher en architect Henri van de Velde. De feitelijke eigenaar van de grond (namensde overheid: Stichting ‘Het Nationale Park De Hoge Veluwe’) moest hiertoe grond in erfpacht geven. Deopdracht voor een eerste ontwerp ging in 1954 naar J.T.P. Bijhouwer. Terwijl de verwerving van nieuwwerk doorgang vond, bestond de beeldentuin nog uit niet veel meer dan een gazon aan de noordzijdevan het museum. Maar nadat Bijhouwer zijn eerste schetsen (ca. 1955) had uitgewerkt (ca. 1960) eninhoudelijke en financiële kwesties waren opgelost, kwam de aanleg tot uitvoering.Relevante wijzigingen (Een gedeelte van oudste aanleg (het westelijk deel) van de beeldentuin is rond 1975 verloren gegaandoor de bouw van de grote uitbreiding van het museum naar ontwerp van W. Quist (geboren 1930).Hierdoor is het contact tussen de museale binnen- en buitenruimten versterkt, wat een doelbewustekeuze was. Hierdoor is de vijver relatief dicht tegen het binnenmuseum komente liggen en wordt er een uitnodigend gebaar gemaakt naar één van de ‘beeldmerken’ van het museum:het ‘Sculpture flottante, Otterlo’.Aan de oostzijde van de tuin is bij een latere uitbreiding een aanleg gerealiseerd die deels aansluit bij heteerdere plan van Bijhouwer voor dit gebied, maar die wel een ander karakter laat zien dan dat van debeide oudere delen. Hier kwam een veel minder uit slingerende paden samengesteld grondplan totstand, met zichtlijnen langs tamelijk rechte lanen. Binnen dit nieuwe deel zijn ook enkele gebouwdeelementen tot stand gebracht, waaronder een beeldenpaviljoen (oorspronkelijk 1965/66, verplaatst2005) van Aldo van Eyck (1918-1999) en ‘Kijk uit attention’ (1986/2005) van Krijn Giezen (geboren 1939).Dit laatste object is een lange trap op de Franse Berg. Deze uitbreiding maakt geen deel uit van debeschermde tuin.BezochtFrits Niemeijer, 31 oktober 2012, buiten566 | Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed