Netherlands Yearbook - 1868_ocr

;)75
werk. - De bascuien- en kagehelfabriek te lüuupen, waa1·ia teven::; vertinde ijzeren keukengereedschappen en
spijkers worden vervaardigd, verschafte in e1k jaar werk aan 18 en 29 volwassen manne~ t~gen f ·~ tot f: ,
3 en 2 jongens teg·en f 0.75 per week. Zij verkeert in gunstigen toestan.~. - In de pro~m~~e Gronmge~ z~n
verscheiden kag·che1smederijen met ijzersmederijen vei:bonden. ~fzonde.rli.Jke kagchelsrne c.en~en worden .m e.k
jaar opgegeven ten getale van zevenentwintig· en dertig, op drie na m 1863, a1le te Grom11g~n. In die gemeente
gaven zij werk aan 91 en 07. volw.assen arbeiders . ~~gen ,/3.50 tot/' 12 , 4'. e ~ 49 J~nge ns. tegen
.f 0.25 tot .f 3 per week. - Te Beek 111 Lunburg bestaat eene slotemnakenJ, waarm 111 elk Jaar 2't en 20
werklieden werden gebezigd.
In de dimnantslijper1j" van den heer OosTEH. te Amsterdam werd in 1863 het getal molens vermeerderd en werden
de g·ebouwen uitg·ebreid. Door een stoomwerktuig van 45 pkr. worden .. tha~.s 204 sc~ijven in .~ew.~g·ing gebra~:
In ·! 8û4 verschafte zij werk aan 300 mannen en 150 jongens. Van de slijperiJen der diamantA11Jperlj-maatschapplJ
werkten twee met 2 stoomwerktuigen, te zamen van 80 pkr. en 4 ketels, terwijl de derde stil stond. Het getal
arbeiders bedroef)' in elk jaar 797 en 674, verdeeld in 1863 in 210 bazen, 262 knechten en 325 leerjongens en
verstellers. in 1~M in 308 volwassen mannen en 216 jongens. In deze twe.e slijperijen hebben in 1863 360
brillantslij~ers 151,000 , 112 roosjesslijpers 22,7 00 karaat diamanten geslepen; aan slijploonen genoten de eersten
f 500,500, de laatsten f ·170,250, of, na aftrek van alle onkosten, f 204,200 en f 57 ,000. De 179,700 karaat bewerkte
diamanten hadden eene waarde van .f 0,'100,000. Voor '1864 ontbreken de opgaven. In 1863 hebben de
bri1lants1ijpers s1echts 170, de roosjesslijpers 312 dagen gewerkt. In de slijperijen der m~atschappij wo:·den de
::;chijven aan de werklieden of aan hunne meester~ verhuu~·~· De loonen worden per ~tul{ mt~~taald. De diamantklovers
verdienen per week /20 tot f 50, de dmmantsmJders f Hl tot f60, de diamantshJpers /12 tot f60.
De aanvoer van diamanten was in ·1863 nagenoeg even groot als in 1862, de aftrek en omzet buitengewoon.
Zeer belanD'rijke aanvoeren van geslepen diamanten uit vreemde g·ewesten vonden tot hooge prijzen eene zoo
onmiddellijke plaatsing, dat de enropesche markt gedurig· onvoldoende voorzien bleef .. In 1864 was de .aanvoer
belangrijker en ook het werk clrnkker in de eerste dan in de laatste helft van het Jaar. D.~ handel m ru_we
en bewerkte diamanten 'Jestigt zich meer en meer in Frankrijk , terwijl Amsterdam den zetel bhJft der bewerk111g
en herhaalde proeven om die naar Frankrijk over te breng·en rnislu~t zijn. Volgens de patentlegge~s waren te
Amsterdam in 1864 tweeèntwintig diamantklovers, waarvan veertien alleen werkende of met mmcler dan 5
werklieden zeven met ;:; tot 20, één met 20 tot 50 knechts, tweehonderd zesenveertig diamantslijpers, waaronder
twa~lf met 5 tot 20, één met 20 tot 50, tvvee met meer dan 50 werklieden, negenenveertig diamant-·
snijders , ·waarvan zeventien met 5 tot 20 en t\vee met 20 tot 50 knechts; voorts elf diamantzetters, waarvan
het getal werklieden onbekend is. . , . .
De steen- en marnierzage1'i;f te Dordrecht, met één stoomwerktmg van 6 pkr ... en een. ketel .en 4 ar~eiders}
dingt steeds met goed gevolg· met het buitenland. In '1861- is ééne tweede. zagenJ. opgengt, die eerst. m 186:>
in werkinD' zou komen. - Van de tien steenhouwerijen te Amsterdam bezigen clne van 5 tot 20, dne 20 tot
50 werkli;den; zij hadden veel vverl' voor bonwondernemingen. De hancl~l in .ruw en be\verkt. marmer was
echter in 1864 minder levendig, doordien het marmer thans regtstreeks i..ut Itahe naar Oost-Indie wordt verzonden,
zoodat de meeste uitvoeren derwaarts hebben opgehouden. De aanleg van staatsspoorweg~~ gaf a~nleidino·
tot O'rooten aanvoer van blaauwen escozijnschen steen uit Belgie, waarvan echter de pnJzen, mett.eO'en:taand~
de verlag·ing van het tarief van invoer, zijn gestegen door den vrijdom bij den invoer in Frankrijk.
D: weekloonen bedragen voor de volwassen mannen f6 tot f12.25, voor de jongensf0.70 totf3. ~e twee
steenhouwerijen te Hoorn werkten in beide jaren met 7 volwassen knechts tegen .f 6.50 tot f 8, 2 Jongens
teaen f 1 per week. - Te Utrecht \Yorden zes steenhouwerijen opgegeven me~ 77 en ~l, waat·van de voorna~mste
met 30 knechts. Zij hadden in 1863 minder, in 1864 veel werk. De middelmatige schoorsteenmantels
worden tegen minderen prijs bij groote hoeveelheden uit Belgie ingevoerd. De ~ltrechtsche stee~~ou:-rers ~eggen
zich vooral toe op het vervaardigen van fraaije schoorsteenmantels. - In de dertien .steenhouwenJeil m Friesland
werkten in elk jaar 70 en 81 knechts, \vaarvan drie te Sneek met .32 e~ 42 ~ dne te Le~uwarclen met 28 e.n
. De weekloonen bedroegen .f 0.20 tot f 11.50. De toestand was 111 beide pren bevredigen~. - I~ de dne
25
marmérslijperijen te Maastricht werden in elk jaar '18 tegen een weekloon van f 8 tot .f 12, 111 de V1Jf steenhouwerijen
in 1863 15, in 1864 14 werklieden gebezigd. De twee werkplaatsen voor het be\~erken van namenschen
steen te Roermond bezigden in 1863 elke 3 , in ·1864 3 en 5 knechts, waaronder 1 J ong·en, de tw~e voor
marmer elke 2 arbeiders tegen een weekloon van f 6 tot f 7 .80 voor de volwassenen, f 1.40 voor den ~ongen.
De beide steenhouwerijen te Venlo bezigden 18 en 21 vohvassen arbeiders teg·en /3.60 tot ./5.40, 3 Jongens
van .f 0.30 tot f 1.50 per week. De ontginning van maas~richtschen steen .. iu . de ver~chillende groeven van
I,imburg wordt g·eregeld voortgezet'. Van het spoorwegs~ati.on Valkenburg ZlJn 111 elk Ja::_r 1,068 en 657 kub.
ellen verzonden. Ih 1863 is vergunn111g verleend tot ontgmnmg der Ravenboschgroef te Ho~.them.
Te 's Hertogenbosch werkten in 1863 de drie 1·ijt1tig.fabrieken met 38, de twee 1vagenm{Ûteri;en n:~t. 3 k~echts.
In de drie r~jtuigfabrieken en vier wagenmakerijen te Bre