Netherlands Yearbook - 1868_ocr

so
de voorbereiding \1an hulponderwijzers tot hoofdonderwijzers. Doorgaans worden de verg·aderingen vr~j tronw
do0r de leden bijgewoond. In Noord bra bant doen eenige gezelschappen onderlinge schoolbezoeken. De onderwijzers
van hetzelfde distrikt bezoeken bij drietallen een hun aangewezen drietal openbare scholen en brengen
hierover verslag· uit. In Zeeland hebben vier onderwijzersgezelschappen uitsluitend ten doel de voorbereiding
der leden voor het examen als hoofdonderwijzers. Eenige hoofdonderwijzers geven daarbij onderrigt, terwijl in
het eerste distrikt de schoolopziener zelf zijne hulp verleent.
- ------- ----
De scholen, waar gewoon en verder voortgezet lager onderwijs wordt geg·even, als ook die welke uitsluitend
bestemd zijn voor verder voortgezet lager onderwijs, zijn over 1862 en 1863 nog, onder toepassing van art. 72
der wet van 13 Augustus 1857, onder het lager onderwijs gebragt. Het getal dier scholen bedroeg in 1862
en op 30 Junij 1863 '109 en 81·, waarvan 100 en 76 tevens voor lager, 9 en 5 uitsluitend voor verder voortgezet
lager onderwijs. Van deze scholen waren openbare 20 en 13, bijzondere 89 en 68. Het . onderwijzend
personeel bedroeg 310 en 239, waaronder 253 en 212 onderwijzers, 57 en 27 onderwijzeressen. Onfler de leerlingen
op de scholen, waar tevens gewoon en verder voortgezet lager onderwijs wordt gegeven zijn slechts
niet begrepen, die .welke verder voort.gezet onderwijs genieten, maar alle leerlingen zonder onderscheid; zoodat
het getal leerlingen op die scholen geenszins het getal leerlingen te kennen geeft, hetwelk verder voortgezet
lager onderwijs ontvangt.
De wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n° 50), welke het middelbaar onderwijs regelt, trad met 1 Julij 1863 in
werking. In deze wet worden de scholen van middelbaar onderwijs onderscheiden in openbare en bijzondere,
waarvan de eerste worden opgerigt en onderhouden door gemeenten, provincien en het Rijk, afzonderlijk of
gezamelijk. Aan bijzondere inrigtingen kan vanwege de gemeenten, de provincien of het Rijk subsidie verleend
worden , in welk geval zij voor alle leerlingen zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid toegankelijk
zijn. Het openbaar middelbaar onderwijs wordt gegeven in burgerscholen, ingedeeld in enkel avond- en dagen
avondscholen, met tweejarigen cursuli!, voorts in hoogere burgerscholen met drie- en vijfjarigen cursus, in
eene landbouw- en eene polytechnische school.
De burgerscholen zijn vooral bestemd voor aanstaande ambachtslieden en landbouwers. In elke gemeente van
meer dan 10,000 zielen moet minstens ééne burgerschool bestaan, waarin onderwijs wordt gegeven in de wiskunde,
de eerste beginselen der theoretische en toegepaste werktuigkunde, der kennis van werktuigen, der
natuur- en scheikunde, der natuurlijke geschiedenis , der technologie of der landbouwkunde, naar het oordeel
van den gemeenteraad; voorts in de beginselen der aardrijkskunde, geschiedenis en nederlandsche taal, in de
eerste gronden der staathuishoudkunde, het hand- en regtlijnig teekenen en de gymnastiek.
De teekenscholen, die meest haren oorsprong verschuldigd zijn aan het Koninklijk besluit van 13 April 1817,
telden hare leerlingen meest onder den ambachtsstand. Zij waren bestemd voor jongens of jongelieden, die, na
over dag hun ambachtswerk verrigt te hebben, des avonds onderwijs geneten in het hand- en bouwkundig
teekenen. Door de zorg van de maatschappij tot nut van het algemeen , van de nederlandsche maatschappij ter
bevordering van nijverheid en van de vereeniging tot bevordering van handwerk- en fabrieknijverheid werden
verscheiden dezer scholen langzamerhand industriescholen, ondersteund door de pogingen van bijzondere personen
en van gemeentebesturen; zoodat zij zich oplosten in zuivere teekenscholen, teekenscholen, waar bovendien
onderwijs wordt gegeven in één of meer onderdeelen der wis- en natuurkundige wetenschappen, en in eigenlijke
industriescholen, waar het onderwijs in de wis- en natuurkunde als hoofdzaak beschouwd werd. Al deze scholen
worden thans door de wet op het middelbaar onderwijs als burgerscholen beschouwd.
Terwijl wij in vroegere jaargangen (jaargangen XII en XIII, 2de gedeelte, blz. 84 volgg, 90 volgg.) die
scholen onder de benamingen van teeken- en bouwkundige scholen, industrie- en handelscholen afzonderlijk
beschouwden, achten wij het thans raadzaam in de beide volgende staten een algemeen overzigt dier scholen
over de jaren 1863 en 1864 tot het in werking treden der nieuwe wet te laten volgen. De opgaven zijn getrokken
uit de gemeenteverslagen en zoo volledig mogelijk.
a. Tcekensdiolen.
GETAL
DER
GE1'AL
PROVINCIEN. GEMEENTEN. Of\DER WJJSVAKKEN . LEERAREN. LEERT.ING~. AAllD DER INSTELUNG.
Noordbrabant.
Bergen op Zoom .
Hox1neer ..
Boxtel.
Breda . . .. .
Eindhoven .. ,.
Geertruidenberg ..
1
Grawe . ...
R••-••d ...
Oosterhout .
. ll.a'Ve11stcin .
ltozen