Netherlands Yearbook - 1868_ocr

i04
onderwijs thans ook uitgestrekt tot de leerlingen der tusschenscholen, waartoe het gemeentesubsidie van f _9.00 ·
op f 500 o-ebragt werd. De zwemschool, waaraan eene bad- en zweminrigting is verbonden, werd in elk Jaar
bezocht d~or 70 en 80 . geoefenden, 20 en 25 ongeoefenden. Eene tweede zwem- en badinrigting, ~e Vri/e
Maasstroom, telde 151 en 140 mannelijke, 18 en 1 O vrouwelijke leden bij abonnement. Op de gymnastiekschool
te Delfshaven waren op 3i December 1863 en 1864 107 en 173 leerlingen, waaronder 74 en 1~7. jongens, ~3 en"36
meisjes. In de eerste afdeeling, waarin op elk tijdstip waren 47 en 33 jongens, 9 e~ .fO meisJes, w.~rd.t Jaarh;iks
f15 voor eiken leerling betaald, in d~ tweede, waarin 9 en 6 jo~,gens, ~en 7 ~~iSJes,_J8, terw!~l m ~lkvan
beide afdeelingen het schoolgeld vermmdert, wanneer meer dan een leerlmg mt een gezm. onder~lJS gen~et. In
de derde afdeeling wordt het onderwijs kosteloos gegeven, onder anderen aan de weezen mt de beide gesticht.en.
Het onderwijs met het geweer wordt gegeven op geheel afzonderlijke uren, t~rwijl slechts de meest ontwikkelde
leerlingen van de eerste afdeeling door eenen bekwamen schermmeester m het schermen worden onderwezen.
Op de zwemschool, vereenigd met de badinrigting, worden jaarlijks proeven_ a~gel.egd en s~ms aan de
beste zwemmers prijzen uitgedeeld. In 1864 hebben 199 geoefende zwemmers van de mngtmg gebrm~~ gema~kt
en werd aan 122 personen onderrigt gegeven, waarvan 82 het zwemmen hebben geleerd. Het vnJe ba~sm,
waar in elk jaar 7 ,502 en 6,283 baden gebruikt werden, is ter beschikking der krijg:slieden, van behoeftige~
en verpleegden in gestichten. In de badinrigting werden in elk jaar ~edurende de vier zomermaanden, J UlllJ
tot eu met September, 12,558 en 10,184 buiten-, 346 en 379 besloten bu~nen-, 1,257 en 240 w~rme, 87 en 89
1
zwavel- 39 en 82 stort- in 1864 47 douche- en 39 regenbaden gebrmkt. Gedurende den wmter 18 64 155 bedroeg
h~t getal baden 1,6,98. Aan de rijschool, die in zeer goeden staat verkeert , geniet de. pikeur, beha~ve
vrije woning, stal en manege , eene gemeentetoelage van .f 800. De gymnastiekschool te S?hiedan_i, opgengt
door eenige gegoede ingezetenen, terwijl de gemeente het lokaal kosteloos verstrek~.' wer~ m elk Jaar bezocht
door 69 en 68 leerlingen, 40 en 36 kweekelingen, welke laatsten kosteloos onderwiJs gemeten. De gemee~tegymnastiekschool
te Gorinchem telde op 31 December 1863 en 1864 49 en 15 lee~lingen. In 1863 w~~en hieronder
1 O meisjes. Van de zwem- en badinrigting , in 1858 opgerigt door de afdeelmg der maatschapplJ tot nut
van het algemeen, dient de zwemschool uitsluitend voor het garnizoen. In elk jaar ':"'erden 5,328 en 2,831 baden
gebruikt, waarvan 642 en 277 binnen-, 1,552 en 1,038 buitenbaden. teg~n b.etalmg, .3,.134 en '~,516 baden
kosteloos voor minvermogenden. Van de zv•·emschool te Gouda werd m beide Jaren wemig gebrmk gemaakt.
De gymnastiekschool te Leijden werd in 1863 uitgebreid. door eene sie~·lijke vergrooting van het gebouw. I~
dat jaar werd het onderwijs gegeven aan 125 leerlingen, m zes klasse? mgedeeld, ge~urende 12 ure~ per week
en aan 14 hulponderwijzers afzonderlijk. In 1864 namen, b~halve gemiddeld 105 leerh~?'en, 300 leerh~gen der
openbare lagere scholen , 15 hulponderwijzers en 38 kweek~lm~en deel aan het ond.erWI.JS. De gymnastiekschool
te Brielle, eene gemeenteinstelling, telde in elk van beide Jarer1 67 en 41 leerlmgen, w~aronder 18 en rn
jongens, 7 en 1 meisje tegen betaling , 42 en 21 mannelijke le:rlingen, waarvar~ 6 kweekelmgen l~osteloos. -
De school voor gymnastiek te Amsterdam telde in 1863 586, m 1864 542 le~rlmgen, wa~r~nder m 186~ 461
manri.elijke, 125 vrouwelijke. In 1863 bestonden de leerlingen uit 213 jongelmgen, 8~ meisJes, 67 leerl_mgen
·.an instituteursklassen, 80 leden van vereenigingen, 82 leerlingen die kosteloos onderWlJS genoten , 35 pati:nten
op de orthopredische afdeeling en 20 patienten behoorende tot__, de stadsbed:el.den. In ~864 waren de leerlmgen
verdeeld in betalende 170 jongens en 89 meisjes en 130 leden van vereemgmgen , metbetalende 100 kweekelingen,
waarvan 63 van de openbare scholen, 37 hulponderwijzers en 'l 6 patie~te~ behoorende tot de stads bedeelden.
Het getal leerlingen aan deze school is afgenomen, zoo door mededmgmg als door het :oenem.end
invoeren der gymnastiek op de scholen. Aan de lessen op de gymnastiekschool te Haarlem hebben m elk Jaar
57 tot 77 en 71 tot 84 kinderen, waaronder 30 meisjes, 9 tot 29 en 9 tot 10 volwassen mannen, 49 en 40
kweekelingen bij de rijkskweekscholen voor onderwijzers, deelgenomen. Daarenboven werd kos~~loos les gegeven
aan 40 tot 50 en 30 tot 40 jongens van minvermogende ouders geplaatst door de maatschapplJ tot nut van het
algemeen en voor rekening der vereeniging door Ve,·maak _tot Nut. Het onderwijs in het dansen. werd gege.ven
aan 37 en 3á jongens, aan 37 en 30 meisjes. Voorts werd in 1863 aan t~ee ~ersonen tegen. betalmg theoretisch.
en praktisch onderwijs gegeven voor het af te leggen examen als o.nderw1Jzer m de ~1?na.stiek en hebben tegen
betaling 5 jongens aan de schermlessen deelgenomen. In 1864 is het lo~aal voor een Jaar _ verhuurd aa~ het
gemeentebestuur om zaturdags van 2 tot 4 ure onderwijs in de gymnastiek te doen geven aan de leerlmgen
van de hoogere burgerschool. In het begin van 1865 is de school door het d~partem.ent Haarlem der maatschappij
tot nut van het algemeen overgenomen. De school te Alkmaar werd m .e~k Jaar b:zocht door ~2. en
55 jongens van de armenschool, 23 en 21 van de openbare jongensschool, 10 en 12 meisJeS van de openbare meisjesschool,
19 en 29, 16en 26jongenseninelkjaar 3meisjes , leerlingen van de tusschensc~ool, 23 en 33, 17 en 30
jongens, 6 en 3 meisjes van bijzondere scholen. De vermeerdering in 1864 n_ioet gedeeltehj~ worden toegeschreven
aan het raadsbesluit waardoor het onderwijs in de gymnastiek verpligtend is voor alle leerlmgen van de openbare
scholen. De school te Hoorn telde op het einde van elk jaar 43 en 30 leerlingen, waarvan 28 en 24 kosteloos
onderwijs ontvingen. De gymnastiekschool te Enkhuizen on:_vangt j.aarlijk~ subsidien ;an de gemeente en het
departement der maatschappij tot nut van het algemeen; ZlJ teld~ m elk Jaar 27 leerlmgen. Op de school te
Medemblik werd in elk jaar onderwijs gegeven aan 25 en 31 Jongens, waaronder 17 en 25 kosteloos. Te
Purmerend is in 1863 een cursus voor de gymnastiek door den hoofdonderwijzer van eene bijzondere school
geopend, waaraan ook meisjes deelnemen. De zwemschool .~n badinrigtir..g aan den We.sterdokdijk te ~mster~am
is in 1863 herbouwd en op 8 Junij van dat jaar feestellJk geopend. Het getal leerlmgen bedroeg m elk Jaar -
t05 en 91 waaronder 29 en 23 uit het weeshuis den OranJeappel. Van de zweminrigting te Hoorn werd
in 1863 do~r 39 inteekenaren, in 1864 weinig gebruik gemaakt, zoodat van de to inschrijvers, slechts 3 geregeld
de inrigting bezochten. Het gebouw der inrigting leed veel door stormen in December 1863. In de vier
fOä
zomermaanden van 1863 zijn '1,628 heeren- en 475 damesbaden gebruikt. - De gymnastiekschool te Middelburg· ,
verbonden aan de openbare lagere school voor minvermogenden, is in 1863 opgeheven door eene verandering ·
gebragt in dat onderwijs voor de minvermogenden. Gedurende 1863 en 1864 is namelijk op de scholen voor
kinderen van minvermogenden door de gemeente kosteloos onderwijs in de gymnastiek gegeven , waarvan in
1864 180 kinderen gebruik maakten. Op het einde •·an 1864 is voor dat onderwijs door de gemeente een
vroeger pakhuis beschikbaar gesteld. De bijzondere gymnastiek_:;chool te Middelburg verkeert in een bloeijenden
staat. Zij telde op het einde van 1864 102 leerlingen, 60 jongens en 42 meisjes. De gymnastiekschool te
Zierikzee werd in elk jaar bezocht door 64 en 66 , 4,3 jongens , 21 en 23 meisjes , gewone leerlingen, terw~jl
daarenboven kosteloos werden onderwezen 17 en 18 kweekelingen , 3-2 en 35 jongens van de armenschool en
in 1863 3 hulponderw~jzers. '1 1 e Goes werd het onderwijs in de gymnastiek in elk jaar gegeven aan 40 jongens,
20 en _2s. meisjes. Van de gymnastiekschool te Vlissingen wordt het getal leerlingen niet opgegeven. 'l'e Aardenburg
is m 1864 eene gymnastiekschool opgerigt door drie ingezetenen voor hunne kinderen en pupillen. _ Te
Utrecht worden in elk van beide jaren vier gymnastiek- en schermgeze!schappen opgegeven, Olyrnpia , bestaande
uit studenten, Nemea uit officieren en burgers, Isthmia uit kweekelingen van 's Rijks hospitaal, en Jong Sparta
uit jongens van 5 tot 16 jaren , te zamen met 259 en 225 leden. Daarenboven wordt in de lokalen , waar die
vereenigingen bijeenkomen, onderwijs gegeven aan een 20tal jongelingen van de fundatie van Renswoude
en van het ambachtskinderhuis. In 1863 is tevens een cursus geopend voor de leerlingen van de kweekschool ·
voor a_ankomen~~ onderwijzers , ingedeeld in drie afdeelingen , waarvan elke wekelijks 2 uren les ontvangt. H~j
werd m 1864 b1Jgewoond door 66 leerlingen. Op de gymnastiek- en zwemschool te Amersfoort werd door 95
en 51 jongelieden van het onderwijs gebruik g emaakt, In de zwem- en badinrigting aldaar werden in elk jaar
4"063 en 4,463 open en besloten baden gebruikt" Deze inrigting· kreeg in 1863 eene belangr~jke uitbreiding door
hare ~erplaatsing na~r het terrein nabij de hooibergen. De zwemschool te Utrecht telde bij het beg·in van elk
badsaizoen , op 1Mei1863 en 1864,, 507en 475 , bij het einde 696 en 703 leden , waaronderin 1864 87 kweekelingen
van het rijkshospitaal voor geneeskundigen. Hieronder waren 31 O en 314 geoefenden, 43 en 67 mingeoefenden,
297 en 294 ongeoefenden, 46 en 28 voor beslo ten baden. - '1 1 e Leeuwarden heeft de gymnastiekschool
opgehouden ~e bestaan, doe~ werd door he;; gemeentebestuur een gebouw afgestaan, waar de leerlingën
der normaa!school ~ich twee uren m de week oefenen. Te Bolsward is in 1863 eene gymnastiekschool [.door
het weeshms opgerigt , waar ook kinderen van ingezetenen, hulponderwijzers en kweekelingen aan de scholen
tegen betaling"worden toegelaten. De gymnastiekschool te Harlingen , in 1861 opgerigt en gesubsidieerd door
~e maatschapplJ. tot nut v~n. het algemeen, die in 1863 in bloeijenden toestand verkeerde , werd in het volgende
Jaar doo~ verphgte ontrmmmg van het lokaal met geheelen ondergang bedreigd. Van het onderwijs in de
gymnastiek werd te Sneek door 242 en 266 , te Dragten door 64 en 63 leerlingen , te Franeker door 94 en 90
jon~:ns , 6 en ~ meis~es gebruik gemaakt. :re. A:um (Wonseradeel) zijn in 1864 op de openbare school gymnas~1sche
oefenmgen mgevoerd. Aan de badmrig