Netherlands Yearbook - 1868_ocr

f
\ tOO
. · d ·· · } et zingen De half1' arige cursus beO'Oll in September 1864 met
Jiano vwol en v10loncel en voor on erWlJS m l · •
0
d ..
l , lin en die . aarlïks elk f 40 betalen en hiervoor minstens drie uren per we.ek on erWIJS ontvangen. -
60 leer .. g , J J d Id in 1863 90 in 1861- 98 leerlingen, waarvan 50 en G l kosteloos. Deze
De muz1Jkschool te Leeuwar en te e ' .. k h 1 te Sneek waren op het einde van
school geniet een gemeentesubsidie van f 400. Op de mtdlZlJ ·- en z4a9ngsc 4080 de muziJ'k Op de muzijkschool
· · 22 1 r waarvan 53 en 74 voor en zang, en voor ·
elk Jaar 102 en 1 eer
·
mgen,
· 17 16 l r gen op verse
h"ll d .. k. strumenten onderwezen Deze
l en e muzIJ m ·
te Bolswa~d werdenb1~d~lk Jaafr 100 e~an hetee~;n Anthonie-gasthuis. Voorts bestonden: te Smallingerland eene
school gemet een su s1 ie van · . D t 12 11 leerlingen en eene
muzijkschool Crescendo, opgerigt door de vereeniging Cohnc01·~i~ :e :~~~~~:u:lgeme:~ in. 1864 met 39 leer-
. chool van het departement Dragteu van de maatsc applJ o nu . ,
~=:e:. te Haskerland in 1864 twee muzijkscholen, eene voor forte-piano, orgel en v10ol; te Joure ~et_ 12' ee~e
.' l t N'. h ke met 3 leerlingen vier zangscholen met 111 leerlingen en twee zangvereemgmgen, e
voor v100 enz. e IJe t a:2 de andere voor ~eisjes met 2!~ leden; te Lemsterland vier zangscholen met 9'.;. te
eene voor mannen me , . . . 1
ha en te zamen met 128, de vereemgmg
Schoterland twee zangscholen met 74 leerlmgen, drie zanggeze se 1 pdp ,T G (gemee. nte Idaarderadeel)
1 h l IL · met 14 e en. e rouw ,
Oefening conce1·t met 17 en het geze se ap c e armonie ko eren blaasinstrumenten en muzijkbestaat
een muzijkgeze~schap Àpollo' wa~r. lessen word~~z~l:if!~eno:ferwiJ zer. Het telde in 1864 13 werkende
uitvoeringen worden mtgevoerd onder leid1Bngl van ;~nld . 1~fl3 25 in 1864 20 werkende leden, die 's winters
en 35 niet werkende leden. Het Conce1·t te o swar e e m, J ? ereeni in À ollo.
zich wekel~jks ééns op de beoefening de~ to~nkt~~st to:~ei~~~;~1 ~:i:1 ~~~ge~l:~~n~~~:e~:i;:n~v Euplio~ia~ inp1864
nitsl~te_nd va.or ~~~n:~' ;e~:: 3~:::tse~e:~aat e~daar nog de vokale 'en insrrumentale muzijkver.~eniging de,
opge ev~n, i~ 18 16 1 den. - Te Zwolle bestaat ééne stadsmuzijkschool en ééne zangschool bIJ de armen­
!fa.1·m.ome ~le tenin 18~4 ~et 10 leerlingen met f 350, de laatste met 195 leerlingen met f 100 gem~entemngtmg'
e eers e . . D t d in elk jaar onderrigt geO'even aan 162 en 123 leerlmgen,
subsidie. Op de muzIJkschool te . even er .w_er . d h gste 30 en 20 t:oJ·ongens 15 en 10 meisjes in de
l •7 · 25 eu 13 meisJes m e oo , '
waaronr er 40 en • Jongens, . . . de herhal1·ngklasse 29 en 20 kweekelingen der
22 · ens 13 en 21 meisjes m · · ,
laagste zangklasse, 10 en JOng · ' . . . e even aan 15 en i4 · ongelingen, waarvan 7 en
i10rmaalscl'.001. In de iristrument~alk~asse werd m ;~\;:: ~~se~ fn' elk jaar 2 op deJ hoorn' 3 op de clarinet.
8 op de v10ol, 2 e\ 1 ~p d~fl.mt, i~e1~8e6~n \1~) jaar 65 ~n 60 leerlingen. Daarenboven bestond nog in beide
De ge{lleentezangsc oo te ampe~ t "1 . 1864 eene derde werd opgerigt met 45 leerlingen. - In
J·aren ééne zangschool met 15 leerlmgen' erWlJ lil .. , , h ] d' ' 1864 56 en 44 leerlingen
G · , ' e muzIJk- en eene zangsc oo , ie m
de provincie Groningen b~~taan te ro~~ngen e:n ) , , uzijkschool met 1 7 leerlingen. - Van de zangscholen
telden, en te Termunterz1Jl. (ger:ieente ermu? en r::~:e ~estaan eene opgaven. - De muzijkschool van de
en vereenigingen to~ oefenmg m ~end.zang ~ ~emeente een jaa~ijksche subsidie geniet van f 195.88, telde
koninklijke Har?1ome te R?ermon , ie vand .e 1862 een fanfare-gezelschap opgerigt, hetwelk in 1863 zijne
in 1864 30 leerlmgen. In die gemeente we~ lil b Het ma11nenzangD'ezelschap Lieded,rans is in dat jaar
· k d h d' · 1864 op meuw egon. is
oefenmgen staa t~, oc ie m . . wm Ti ll tdurend werkzaam is. Op de stadsmuzijkschool te Venlo
opgeheven, terwijl de zangvereemgmg i ~7 1 e r vo: waarvan 19 en 13 in het zingen' 7 en 8 in de instruwaren
in elk van beide)aren ~!echts 26 ~n b eeri~g ~-' emeente twee muzijkgezelschappen de Pliillu11rmonie
mentale muzijk onderWIJS ontvmgen. Voorts estf!,an lil ie g
en de Societeit van Fanfares.
1Je werkschool te Breda, verbonden aan het roomsch­
Werkscholen, natuurkundige gezelschappen e~zh -ff me'sjes die kol'lteloos in alle vrouwelijke handkatholijk
gasthuis, werd in 1863 bezocht dokor 1d~7 e oet1gheap tlot Nnt en v:1·oenoeoen te Arnhem bestond op
d d Het natuur un ig D'enoo se · " " . . . b
werken wor en on erwezen. - ol cl H t ·erde in Maart 1864 zijn veert1giang estaan
31 December 1863 uit l9 werkende en 1~_0 gewone e en~ri te ii~t za het gPtal leden in 1864 tot boven de
en heeft thans een nieuw geuootscha~pehJk ~~bo~;e o!~ek gv~n den ~erden Dingsdag in September tot den
200 toenemen. De gewone vergadermge~' ~c k b ht. terwijl de wetenschappelijke vergaderingen van de
laatsten in Maart worden gehouden, wor en ru t~zocd 'en krachtig medewerken ter bevordering van de
werkende leden' het geheele jaar door om ~el ~~er ien .tn~inn~n en buitenlaudsche tijdschriften aldaar worden
kennis der natuur' doordien de nieuwste. out e { nngen1m d' e~rktu1·gen kregen door aankoop en o-eschenken'
0
·bl· h k d r amelmg van natuur {Un ige w , •
besproken. De b1 10t ee en e ve z . t d ra·ngschikking van naturalien en conchyhen .. Te
··k · b ·d· Ook gmg men voort me e
eene belangrtJ e uit rei mg. . ld ' . t de acht dagen voorlezingen over onderwerpen
d d O t b r worden gerege s wm ers om .
beginnen m,et e maan co e . h d lke in 1863 door 70 deelnemers, allen boven 14 Jaren
uit het gebied der a1gemeene natuurkenms ge ?u en, wed b" ewoond In 1864 werden de lessen in natuuroud
en bijna allen uit de klassen der handwerksheddenb.'. wder elnksvIJo~rlezing~n de behandeling der werktuigkunde
. d t 20 1 r gen geopend en wer IJ e VO l.
en scheikun e me eer m .. b ·tl· . f400 De vereeniging Handrvertts
bl
oei
.
h i t · aarhJkS een gemeentesu s1 ie van · ·
!ngevlochten. Het genootsc ap gen e J ~ d 1 kkig geworden handwerkslieden is in den laatsten
telde in 1864 omstreeks 12.0 leden. He~ on s voor o;ge n e allen De nieuwjaarsgiften voor dat fonds zijn op
tijd eenigzins achteruitgegaan door bmtengbe':vdoon ve ~ oneg i·vs echt.er uitgesteld door het gebrek aan de noodige
·· ·· tl H t bouwen van ar e1 erswonmg n d .
de gewone WlJZe gem . e . 'n 1864 ere eld laats. De vereeniging tot bevor ermg
g·elden. De industriele voorlezmgen :ad~~ 1s!e~:ts2~
en 22 ~et ~atuu~kundig gezelschap 2'1 en 18 leden. Het
van den bloei van den ambachtstan _te ieb e ed .t 58 en' 59 gewone 8 en 6 buitenleden' het bezit eene
d . t h te W agemngen eston m , El Id
µatuurkun ig genoo se. ap . Het wetenschappelijk g·ezelschap tot 1V1tt en Genoegen te st te e
bibliotheek en een kablilet van_ werktmgeni d I 1863 werd aldaar een dergelijk gezelschap opgerigt ol;lder
tn elk jaar 8 werkende' 28 bmtengewane - e en~ i° l ·_ n . tien werkscholen te Rotterdam werden bezol'ht
flr ?,inspreuk tnt fl1d en Vermaak met 50 en 5~ ec en. . e
rnt
door 1,377 en 1;342 leerlingen. Op de lagere industrie- eit herhalingschool Jieten zich bij de opening van den
cursus 1863/64 125, 1864/65 136 leerlingen inschrijven. Van die leerlingen zijn velen in het begin van den winter,
door werkzaamheden aan hun ambacht verbonden, menigmalen verhinderd de lessen geregeld te volgen. Over
het algemeen wordt geklaagd, dat de aangenomenen op zoo lagen trap van ontwikkeling staan, dat men zelfs
in de hoogste klasse moet beginnen met het leeren schrijven van vier of vijf cijfers, en dat in de beide laatste
klassen de tafel van vermenigvuldiging moet worden ingeprent. In 1863/64 wordt de trouwe opkomst dier leerlingen
geroemd, daar 5 geene enkele, U slechts ééns, 16 twee keeren en slechts 3 meer dan tien keeren de
lessen verzuimd hebben. Na afloop van eiken cursus op 29 Februarij 1864 en 27 Februarij 1865 werden op de
openbare les, door eenig:e leden der plaatselijke schoolcommissie en der commissie voor het burgerlijk armbestuur
bijgewoond en waarop 93 en 90 leerlingen tegenwoordig waren, aan 30 en 29 afscheidsgetuigschriften
uitgereikt, tot aanbeveling aan de burgermaatschappij of tot plaatsing op de akademie van beeldende kunsten
en technische wetenschappen. Het rotterdamsch departement der nederlandsche maats.chappij tot bevordering
van nijverheid telde in 1863 208, in 1864 205 leden en hield in elk jaar zes en acht vergaderingen. De zesentachtigste
algemeene vergadering der maatschappij en het nijverheidcongres werden in Julij 1863 te
Rotterdam gehouden. De herhaling- en industrieschool van de 's gravenhaagsche afdeeling der maatschappij
tot nut van het algemeen werd in 1863 door slechts 20 jongelieden bezocht, waardoor het bestuur in 1864 tot
hare opheffing heeft besloten. De herhalingschool der maatschappij tot nut der Israëlieten telde 25 en 20 leerlingen.
- De algemeene vergadering der maatschappij ter bevordering van nijverheid werd van 11 tot 15
J ulij 1864 te Middelburg gehouden, waardoor het getal leden dier afdeeling van 51 tot 'l 07 is geklommen.
Dij die gelegenheid werd een nijverheidcongres en eene internationale tentoonstelling van brandspuiten, brandblusch-
en brandreddingtoestellen gehouden, vervaardigd door de voornaamste brandspuitmakers in N ederlancl
en Belgie; terwijl ook uit Engeland twee stoombrandspuiten waren overgebragt. Van de in Zeeland bestaande
kant\·.,-erkscholen 1) telde te Aardenburg die van het burger-, gast- en weeshuis 11 en 7 leerlingen, waarvan
3 en 2 voor eigen rekening, 8 en 5 voor die der instelling; op die der nonnen, uit het Moederklooster te
Rosendaal, waren in beide jaren geene leerlingen. Te Sluis waren op de school van het parochiaal armbestuur 22
en 27, op die onder de zinspreuk Doet 1Vel en ziet niet om 35 en 33 leerlingen. Het natuurkundig gezelschap
te Middelburg telde bij het einde van elk jaar 60 en 63 leden. Gedurende den winter wordt jaarlijks een cursus
op natuurkundig gebied gehouden, die kosteloos door 10 leden, aangewezen door het departement der maatschappij
tot nut van het algemeen, wordt bijgewoond. Voorts werden de werktuigen beschikbaar gesteld voor
de volksvoorlezingen in de eerste beginselen der natuurkunde van wege dit departement gedurende eiken winter
gehouden. - Het natunrkundig gezelschap te Utrecht, waar gedurende den winter elken vrijdag voordragten
worden gehouden, telde op 31 December 1863 en 1864 128 en 129 leden, waaronder 44 buitengewone. In 1864
heeft zich te Utrecht. eene afdeeling gevestigd van de vereeniging tot bevordering van fabriek- en handwerksnijverheid
in Nederland; zij telt 143 leden en houdt minstens maandelijks ééne vergadering. Ook kwam in dat
jaar eene tweede vereeniging van dien aard tot stand voor Utrecht en de omstreken, welke door het houden
·yan populaire voordragten, het geven van onderwijs en het oprigten van eene leesbibliotheek, de algemeene
ontwikkeling· ten doel heeft. Gedurende 1864 werd onderwijs gegeven in de bouw-, schilder- en wapenkunde ,
hetwelk door 70 tot 90 leden werd bijgewoond. - De naaischool voor behoeftige en minvermogende meisjes
te Bolsward, bekostigd uit de fondsen van het St. Anthonie-gasthuis, telde 65 en 64 leerlingen. Van de natuurkundige
genootschappen in J!'riesland neemt dat te Leeuwarden in bloei toe; het telde in 1863 4 i leden, in
1864 43 gewone, 7 eereleden. Dat te Sneek telde in '1863 94 gewone, 2 eereleden, in 1864 106 leden. Jaarlijks
worden zeven of acht vergaderingen gehouden, waarop eene bijdrage over natuurkundige onderwerpen wordt
gegeven. De verzameling van instrumenten is vrij belangrijk. Van de overigen telden die te Harlingen, in
September 1863 opgerig-t, 30 en 25, Dragten (Smallingerland) in 1864 64 , Heerenveen (Schoterland) in elk
jaar 42, Workum in 1864 68 leden. Van het natuurkundig genootschap te St. Anna-parochie (het Bildt) wordt het
getal leden niet opgegeven. - Op de naai- en de breischool te Deventer bedroeg het getal leerlingen in 1863
400, in 1864 ongeveer 500, waardoor behoefte ontstond aan een grooter getal onderwijzeressen, thans 3 op
elke school. De helpsters worden uit de leerlingen der naaischool gekozen. Het natuur- en scheikundig genootschap
te Deventer telde gedurende den cursus 1862/63 63 leden. Van de jaarlijksche bijdragen worden ruim
f 100 aan tijdschriften, f 200 aan den aankoop van werktuigen besteed. Het museum van naturalien der overijsselsche
vereeniging tot ontwikkeling van de provinciale welvaart werd in 1863 door 1,334, in 1864 door
1,777 personen bezocht. Het wordt jaarlijks verrijkt door aankoop en geschenken. De afdeeling Pliysica, als
genootschap in '1850 opgerigt en sedert 1854 eene afdeeling der vereeniging, heeft een geheel afzonderlijk
bestuur en eigen werkkring. Het beoefent de natuur-, schei- en werktuigkunde en heeft eene bibliotheek van
natunrknndige werken en eene verzameling van werktuigen. De vereeniging tot beoefening cler natuurkunde
te Goor telde in 1864 22 leden. - Het departement Groningen van de maatschappij tot nut van het algemeen
ondersteunt jaarlijks met aanziP-nlijke bijdragen de dames-commissie over de naai- en breischool voor mei~jes
te Groningen. Te Winschoten telde de breischool 15 en 16, de naaischool in elk jaar 9 leerlingen. De meisjesschool
voor handwerken en nieuwere talen telde in elk jaar in Januarij 34, in Julij 33 leerlingen. Het gegenootschap
ter bevordering van natuurkundige wetenschappen te Groningen bestond op 31 December 1863 en
1864 uit 304 en 287 leden, waarvan te Groningen 34 en 31 eere- , 202 en 191 gewone, buiten Groningen 68 en
65 eereleden. - In Drenthe bestaan genootschappen voor natuur- en scheikunde te Assen en Meppel mPt
Yerzamelingen van natuur- en scheikundige voorwerpen, welke geregeld bijeenkomsten honden. - De tweede