samla vurdering av småkraftverk i fjærland ... - Luster Energiverk

1.0 Innleiing Samla vurdering av småkraftverk i Fjærland
Småkraftverk:
Minikraftverk:
Mikrokraftverk:
1 – 10 MW installasjon
0,1 – 1 MW installasjon
> 0,1 MW installasjon
Den totale produksjonen av straum i eit anlegg vil vere avhengig av kor lenge ein utnyttar ein
viss mengde av vatn med eit visst fall:
Effekt:
Produksjon:
Mengda av vatn * fallhøgd (W)
Effekt * timar produksjon (Wh)
Med eit magasin, naturleg eller kunstig innsjø, kan ein samle opp vatn til bruk i tørrare periodar.
Dermed kan ein nyttiggjere seg av vatnet over lengre tid og totalproduksjonen aukar. Det vert
vanlegvis bygd magasin ved større kraftutbyggingar (Veitastrondsvatnet og Hafslovatnet for
Årøy kraftverk). Ved små kraftutbyggingar, som ofte er midt på ein elvestrekning, vert det
vanlegvis bygd eit mindre inntak som leier vatnet inn i røyrgata. Inntaksdammen har vanlegvis
liten kapasitet til lagring av vatn.
Straumen som vert produsert kan nyttast både til eige bruk og seljast på den frie marknaden.
Dersom ein nyttar straumen til eige bruk, slepp ein å betale nettleige og dersom kraftverket er
mindre 100 kW, slepp ein forbruksavgift. Innsparinga på straumrekninga vert dermed høgare
enn prisen ein ville fått ved å selje krafta. Investeringane kan og verte betydeleg mindre.
Problemet for oss i indre Sogn er at produksjonen stansar eller vert liten om vinteren (lagrar
vatnet som snø) og dette er den tida av året ein vanlegvis har mest bruk for elektrisk kraft.
Dersom ein leverer straum til den frie marknaden, må ein nytte eksisterande linjenett eller bygge
nytt. Det er både ein investeringskostnad og ein leigekostnad (innmatingsavgift) knytt til dette.
Det må vere ein avtale med områdekonsesjonær (Sognekraft AS) før ein kan kople seg på
lokalnettet (22kV). Dagens lokalnett er bygd for å levere straum til hushaldningar, og det er ikkje
kapasitet til å ta i mot den nye produksjonen på det eksisterande nettet i Fjærland i dag. Då er
det kraftutbyggar som må koste ny infrastruktur. Dette kan vere ein betydeleg investeringskostnad
som ein liten kraftutbyggar ikkje klarar sjølv. Noko av formålet med denne rapporten er
å gje eit mest mogleg reelt bilete av kor mykje kraft som vert bygd ut i Fjærland. Dermed kan
den nye kraftlinja som må kome for at noko meir skal byggast ut, dimensjonerast best mogleg
og finansiering kan fordelast.
Lokalt høgspentnett:
Regionalt nett:
Nasjonalt nett:
1 – 33 kV
Leverer straum til privatpersonar og næringsliv og driftast
av områdekonsesjonær (Sognekraft AS i Sogndal,
Leikanger, Balestrand og Vik kommune)
33 – 132 kV
Transport av straum mellom ulik område og produksjonspunkt
(eigd og drive av enten det lokale energiverket,
større produsentar eller Statnett)
132 – 420 kV
Transport av straum mellom landsdelar. Motorveg for
straum (vert i hovudsak eigd og drive av Statnett)
Ein kraftutbyggar nyttiggjer seg av ein bruksrett som enten er knytt til eigedomsretten eller som
er erverva. Likevel er det andre som har interesser og rettar knytt til vassdraget. Allemannsretten
er sterk i Noreg og samfunnet har interesser i dei verdiane som ligg i vassdraget slik det
er før utbygging (biologisk mangfald, landskap, kulturminne osv.). I vassressurslova heiter det:
”Ingen må iverksette vassdragstiltak som kan vere til nevneverdig skade eller ulempe for nokon
allmenne interesser i vassdraget …uten konsesjon fra vassdragsmyndighetene”. Det er
vassdragsstyresmaktene som avgjer om eit prosjekt er konsesjonspliktig. Generell er det
meldeplikt til NVE ved inngrep i vassdrag, og vanlegast er alle planlagde installasjonar over 1
MW konsesjonspliktige. Dette skuldast at ei kraftutbygging krev ein del tiltak som påverkar dei
allmenne interessene slik som miljø og den generelle opplevinga av området. Inntaksdam og
røyrgate (i dagen eller grave ned (skog må ryddast)), stasjonsanlegg, linjetilkopling og ikkje
minst at ofte mykje vatn vert vekke på ein strekning vil påverke dei allmenne interessene.
3