1 TC Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ...

HEZEYANLI BOZUKLUK
Hezeyanlı bozukluk veya eski kullanımıyla paranoya sistemli ve değişmez nitelikteki
non-bizar hezeyanlarla karakterize bir psikiyatrik tablodur. Hezeyan, en kısa tanımıyla
mantıklı düşünceyle değiştirilemeyen yanlış inançlardır. Dış gerçek yanlış yorumlamalarla
hezeyan halini alır.
Hezeyan tanısını koyarken kültürel değişkenler mutlaka göz önüne alınmalıdır.
Örneğin cin görülmesi, cin çarpması gibi şikâyetlere, içinde bulunan topluluk tarafından
normal karşılandığında hezeyan demek için daha dikkatli değerlendirilmelidir. Ya da
sosyoekonomik olarak oldukça geri birinin beni CIA takip ediyor demesi belirgin bir şekilde
hezeyanı gösterirken, eğitimli birinin benzer şikayeti yine içinde bulunduğu kültür normlarına
göre değerlendirilmeilidir (66,67,68).
Hezeyanlar bizar ya da non-bizar olabilir. Bizar yani gayrimümkün, saçma, akla uygun
gelmeyen, hastanın içinde bulunduğu alt kültürün de kabul etmediği, olması fizik olarak
mümkün olmayan yanlış inançlardır. Örneğin; hastanın beynine Marslılar tarafından çip
takılıp, davranışlarının kontrol edilmesi gibi. Non-bizar yani mümkün hezeyanlar gerçek
yaşamda da görülebilecek yanlış inançlardır. Örneğin sivil polislerin birini takip etmesi
mümkündür, ama olmadığı halde bunu varmış gibi kabul etmek bir non-bizar hezeyandır.
Hezeyanlar başta şizofreni olmak üzere birçok psikiyatrik hastalıkta görülebilir. Hezeyanlı
bozuklukta non-bizar sistemli hezeyan dışında başkaca belirgin bir semptomatoloji görülmez
(66,67,68).
TARĐHÇE
Daha önceleri Paranoid Bozukluk veya Paranoya olarak da bilinen hezeyanlı bozukluk
tarihin eski dönemlerinden beri bilinmektedir. 1863 de Kahlbaum zihinsel olan ve kısmi
delilik olarak adlandırdığı ayrı bir grup hastada ilk kez paranoya terimini kullanmıştır.
37