1 TC Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ...

Yapılan araştırmalarda ruhsal hastalığa karşı olumsuz tutum ve ile hastalığın olumsuz
seyri arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Şizofrenisi olan bireyi etkeleyen ve dışlama
eğiliminde olan toplum için, düzenli psikiyatrist ziyaretleri ve ilaç kullanımı, başka hiçbir
hastalıkta olmadığı kadar, hastalık hakkında olumsuz kanıların pekişmesini sağlayan iki
etmendir. Bu hastanın tedavi arayışını güçleştirebilir (82,83).
Ekonomik güçlükler nedeni ile ilaç kullanımının ve kontrollerin aksaması hastalığın
süregenleşmesine ve özellikle pozitif belirtilerle seyreden vakalarda hastanın çevresi ile
uyumunu olumsuz yönde etkileyerek, hastalarda ve hasta yakınlarında hastalıkla ilgili
olumsuz fikir ve tutumların gelişmesine neden olabilir (82).
1980’den sonraki yayınların yakın zamanda yapılan kapsamlı bir gözden
geçirmesinde, Lacro ve arkadaşları incelenen 39 yayında tedaviye bağlı olmama ile en çok
ilişkili unsurları; zayıf içgörü, ilaç kullanımına karşı olumsuz tutumlar ya da kişisel yanıtlar,
daha önceki bağlı olmama davranışları, madde bağımlılığı, daha kısa hastalık süresi, yetersiz
taburculuk planlaması ya da olumsuz çevre koşulları olarak bildirmektedir. Öte yandan; yaş,
cinsiyet, etnik özellik, medeni hal, eğitim düzeyi, nöro-bilişsel bozukluk, psikotik
semptomların şiddeti, ilaç tipi, ilaca bağlı yan etkilerin şideti, daha yüksek antipsikotik
dozları, duygudurum semptomları varlığı, ilaç uygulama yolu ve ailenin katılımı tedaviye
bağlı olmama ile ilişkili unsurlar olarak saptanmamıştır. Tedaviye bağlılık ve yaş, nöro-
bilişsel bozukluk, ilaca bağlı yan etkilerin şiddeti ve aile katılımı gibi özel unsurlar arasında
ilişki olmaması, klinik bilgilerin ve güncel yayınların karşıtı bir görüştür (89).
Perkins D tarafından yapılan ve 1980–2002 arasındaki yayınların gözden geçirildiği
bir başka çalışma, aksine uyumu etkileyebilecek; hastanın hastalığı ile ilgili bilgisi ve tedavi
yararlarına olan inancı, ilaç tedavisinden beklenen yan etkilerin (ekstrapiramidal yan etkiler,
nöroleptik disfori, akatizi, cinsel işlev bozukluğu, kilo artışı) yanısıra tedaviye ulaşma
kolaylığı, aile veya toplum desteği derecesi gibi unsurlara dikkat çekmektedir (88).
Weis ve arkadaşları psikotik bozukluğu olan 162 ayaktan hastada, tedaviye uyumun
seyrini araştırmışlardır. Başlangıçta tedaviye bağlı olan hastaların % 50’si ortalama 13,7 ay
bağlı kalmışlardır ve başlangıçta tedaviye uyumsuz olan hastaların % 75’i 1 ay sonunda
uyumsuz bulunmuştur. Bu çalışmada tedaviye uyumla ilgili en çok ilişkili unsurun hastayla
yapılan yardım anlaşması olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bir başka sonucu da klozapin
56