İZZETPAŞA VAKFI ADINA SAHİBİ ve YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ NİHAT ...

halıcılıkta büyük şöhret kazanmış bir şehir olduğunusöylemiştim. Halıcılığın yanı sıra kilim,seccade, iğne işleri gibi küçük sanat dalları da gelişmişburada. Tarih boyunca Tebriz’in bir kültürve sanat şehri olduğunu söylemeye bilmem gerekvar mı?İran’a gidersek ne yer ne içeriz diye meraklanmayagerek yok. Yemekleriyle damak tadımızuyuşuyor aslında... En meşhur yemeklericilo veya celo kebap. Tebriz köftesini de ihmaletmeyin bence. Yanında mutlaka yağsız pirinçleyapılmış tepeleme bir tabak dolusu pirinç pilavıile beraber. Üzerinde safran ve tereyağı mutlakabulunmalı.Fakat hepsini bitirmeniz mümkün değil!...Ama illâ ki Abguş!... Canınız çorba isterse eğer“sub” demeniz gerekir garsonlara. Sub, şu İngilizcedeki“Soup”un İran’daki kardeşi. Çorba, etinsuyuna diyorlar. Tebriz’in kızıl alabalığı, balı vekaymağı da meşhur. İran’da somun ekmek yok.Yemeklerde lavaş veya sengek -fırında çakıl taşlarıüzerinde pişirilmiş lavaşa benzer ekmek- veriliyor.İran’da en güzel yemeklerin de Tebriz’de pişirildiğiniüzerine basa basa söylüyor Tebrizliler.Açıktan alkol satışı yok İran’da. Çayı da Erzurumlulargibi “kıtlama” içiyor Tebrizliler.Tabirimi hoş görün. Tebrizliler de bunuolumsuz manada anlamasınlar lütfen, Tebriz birtarih mezarlığı aslında.. Tarih müzesi mi demeklazım, bilmiyorum. Şehir merkezinde, bugün birtoprak yığınından ibaret “Rub’-ı Reşîdî Kalesi” veyine Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan’ın yaptırdığı,ancak bugün ortada adından başka bir şey kalmayanHasan Padişah Mescidi’ni ise üstad EvliyaÇelebi anlata anlata bitiremiyor.Tebriz’deki tarihî yapıların en önemlilerindenbiri de Sultan Celâyir tarafından yaptırılmış olan20.000 odalı muhteşem saraymış, ne yazık ki bumuhteşem eserden de günümüze ancak “Devlethane”veya “Hane-i ikbal” diye bilinen bir kısmıulaşabilmiş. Ol saltanatın yeller eser şimdiyerinde!... Kimler gelip kimler geçmemiş -ya dageçememiş- ki bu kadim şehirden. Meselâ meşhurhükümdar Gazan Han, Tebriz’de, eski ismiyleŞam şimdiki adıyla Kara Malik Mahallesindeyatıyor Tebrizî. Ama ondan da bir eser kalmamışne yazık ki.Yine Tebriz’in o meşhur eski kapılarındanbirinde efsanevî kumandan Efrasyab’ın kesik başınınbulunduğu ve bu nedenle de bu kapının“Dervâze-i Sar” adını aldığı söyleniyor. Harzemşahlarınson hükümdarı, büyük kumandan CelaleddinHarzemşah da Tebriz’in fatihlerinden biri.Tebriz’in bir başka fatihi meşhur Safevî HükümdarıŞah İsmail. Annesi Alemşah Begüm’ü, haksızcinayetlerine karşı çıktığı için bu şehirde cellatlarınaboğdurmuş. Kabri Erdebil’de Şeyh Safîtürbesinde… Şah İsmail’in oğlu Şah Tahmaspbu şehirde doğmuş. Yine meşhur AkkoyunluHükümdarı Uzun Hasan, Tebriz’de oğlu SultanYakup ile birlikte kendi yaptırdığı Nasrıyye Medresesihaziresinde metfun. Karakoyunlu Hükümdarı,aslen Mardinli olan ve “Hakîkî” mahlasıylaşiirler yazan meşhur Cihanşah’ın da Tebriz’demetfun olduğunu bilir miydiniz? Yavuz SultanSelim de Çaldıran zaferinden sonra Tebriz’e gelenlerarasında bildiğiniz gibi.Efendim, Tebriz’de daha daha nereleri gezipgörelim derseniz Antik Kırk Kız Köprüsü’ne, Üstadve Şakird Mescidi’ne, Kızıl Kümbed’e, ŞeyhŞehabeddin Türbesi’ne, Gülşen-i Râz adlı eserinmeşhur yazarı, büyük sûfîlerden Şeyh MuhammedŞebüsterî’nin türbesine gidebilirsiniz. Eğerhâlâ; Tebriz’de gezecek başka yer kalmadı, amazamanımız da var diyorsanız, şehre yaklaşık 40-50 km. uzaklıkta, Sehend Dağı’nın eteklerindekurulmuş bulunan Kendovan kasabasına gidebilirsiniz.Burası tabiri caizse İran’ın Kapadokya’sı.Mağara evleri ve balıyla meşhur, dünya kültürmirası listesi içinde yer alan Kendovan’ı -vaktinizvarsa- mutlaka görün, derim.Tebriz’e yeniden dönmek üzere ayrılıyoruz.Niyetimiz akşam uçağıyla Şiraz’a uçmak ama düşündüğümüzolmuyor. Çünkü fiyatlarının ucuzoluşu nedeniyle burada çok önceden bilet almakgerektiğini çok geç öğreniyoruz. Türkiye’den deseferlerin bulunduğu uluslararası bir havaalanıvar Tebriz’in. Ülkenin bütün şehirlerine otobüsbulabilirsiniz buradan. Trenle başkent Tahran’ageçmek de mümkün. Otobüsler ve trenlerin deİran’da son derece temiz ve rahat olduğunu bilesiniz.Ve de Türkiye’ye nispetle çok çok ucuzolduğunu da belirtmiş olayım. İran’a gelir gelmezcep telefonlarınız için İran-Cell’den bir hazır karttelefon hattı alırsanız Türkiye ile haberleşme sıkıntınızda olmayacaktır.■76eylül-ekim-kasım2013