Doküman - asmmmo

fi‹RKETLER‹N ZAMANAfiIMINA U⁄RAYAN FA‹Z, TEMETTÜ,‹KRAM‹YE KUPON TAHVILAT VE H‹SSE SENED‹ BEDELLER‹N‹NHAZ‹NEYE ‹NT‹KAL ETT‹R‹LMES‹ ZORUNLULU⁄UMustafa DÜNDARGelirler BaşkontrolörüI- G‹R‹fiÜlkemizde tüzel kiflili¤e haiz flirketlerinkuruluflu, iflleyifli ve sona erdirilmesineiliflkin hususlar Türk TicaretKanunu'nda ve Sermaye Piyasas›Kanunu'nda düzenlenmifltir. TürkTicaret Kanunu aç›s›ndan flirketleri ikiana gruba ayr›lmaktad›r:1- fiah›s fiirketleri,a) Kollektif fiirketler,b) Adi Komandit fiirketler,2- Sermaye fiirketleri,a) Limited fiirketler,b) Anonim fiirketleric) Eshaml› Komandit fiirketler.12.06.1933 tarihli ve 2308 say›l›fiirketlerin Müruru Zamana U¤rayanKupon Tahvilat Ve Hisse SenediBedellerinin Hazineye ‹ntikali Hakk›ndaKanun bugün de yürürlüktedir.Söz konusu yasa kapsam›nasermaye flirketleri girmektedir. Buyasaya göre,• Anonim flirketlerin hisse senetlerininve tahvillerinin,• Limited flirketlerin• Sermayesi eshama ayr›lm›flkomandit flirketlerinin komanditerlereait hisse senetlerinintahvillerininzamanafl›m›na u¤rayan bedellerininhazineye intikal ettirilmesi gerekmektedir.II- ZAMANAfiIMI SÜRES‹2308 say›l› yasada zamanafl›m› süresiyasa kapsam›na giren alacaklar yönündenayr› düzenlenmifltir.• Faiz, temettü ve ikramiye gibimenfaatlerinde 5 y›l,• Yasa kapsam›na giren flirketlerinhisse senetleri ve tahvillerindenbedele inkilâp etmiflolanlarda 10 y›l,zamanafl›m› süresi tan›nm›flt›r.Bu süreler geçtikten sonra,flirketler ödemedikleri bedellerihazineye ödemek zorundad›rlar.Di¤er taraftan, kurulufl sözleflmelerindeya da kurulufl yasas›nda zamanafl›m›süresi belirlenmifl flirketlerdeolan ve Ticaret Kanunu mucibinceHükümetçe tasdik edilmiflolan flirketler için tâyin olunmuflmüddetler zamanafl›m›na esas tutulacakt›r.III- ZAMANAfiIMINA U⁄RAMIfiOLAN ALACAKLILARIN HAKKIDEVLETE GEÇMEKTED‹R.2308 say›l› yasa ile zamanafl›m›nau¤rayan kifli haklar›n›n, Devletegeçmesi kabul edilmifltir.Zamanafl›m›, sürüp giden fiili bir durumu,kesin ve dokunulmaz hukuki birduruma çeviren bir müessesedir.Medeni kanunda zaman afl›m›, kazand›r›c›(‹ktisab›) ve düflürücü (Iskati)olmak üzere iki yönde düzenlenmifltir.Kazand›r›c› zamanafl›m›, mülkiyet hakk›n›da kapsayan ayn› haklar alan›nda;düflürücü zaman afl›m› ise alacakl›lar›ndava haklar› üzerinde bilinensonuçlar› do¤urmaktad›r.2308 say›l› kanunun l inci maddesihükmü, hak düflürücü zaman afl›m›nadayanmakta ve zamanafl›m› sebebi ilealacakl›lar›n dava haklar› düfltü¤ündenmaddede yaz›l› menfaat ve bedelleriDevlete vermektedir. Düflürücü zamanafl›m›nda genel kural, alacaklar›nborçluya b›rak›lmas› yolundad›r. Sözügeçen madde ise kanun koyucu bukuraldan ayr›larak zaman afl›m›nau¤rayan menfaat ve bedelleri Devletemal etmektedir.Yukar›da belirtildi¤i üzere, kanun koyucu,zaman afl›m› müessesesini düzenleme¤eve bunun hukuki sonuçlar›n›belli etme¤e yetkilidir. Yasama organ›nca,2308 say›l› Kanunun 1. maddesinde,zaman afl›m›na u¤rayan menfaatve bedellerin, borçlu yerine Devlet'egeçmesini uygun görülmüfltür. Buyasama tasarrufunda, mülkiyet hakk›-na veya hukukun genel esaslar›ndanolan kazan›lm›fl hak kavram›na dokunanherhangi bir husus da bulunmamaktad›r.Uygulanan zaman afl›m›n›ndüflürücü nitelikte olmas›, iflin ayn› birhakla ilgisi olmad›¤›n› göstermektedir.2308 say›l› Yasa kapsam›na girenmenfaat ve bedeller, flirketlerin zimmetindebulunan borçlardan oluflmaktad›rBunlar üzerinde flirketlerin mülkiyethakk› bulunmad›¤› tart›flmas›zd›r.Bu niteli¤i itibariyle de mülkiyet hakk›nada dokunulmamaktad›r. 2308say›l› Yasan›n l inci maddesi uyar›nca,yasa metninde yaz›l› menfaat vebedeller, zamanafl›m› süresinin gerçekleflmesiile kendili¤inden Devletegeçmektedir. Bu durumda, flirketleryarar›na bir hakk›n do¤mas› sözkonusu olmad›¤›ndan kazan›lm›fl birhakk›n geri al›nd›¤› da iddia edilemez.IV- YASANIN UYGULANMASI2308 say›l› Yasan›n 4 üncü maddesiuyar›nca, bu yasa hükümlerini icrayaadliye ve Maliye Vekilleri memurdur.Dolay›s›yla söz konusu Yasay› Adaletve Maliye Bakanl›klar› birlikte uygulayacaklard›r.Yasa uyar›nca devlete ödenmesigereken tutarlar›n zamanafl›m› süresininbitmesinden itibaren üç ay içindemahallî mal sand›¤›na yat›r›lmas›gerekmektedir. Mahalli mal sand›¤› ilevergi dairesinin mi defterdarl›k muhasebemüdürlüklerinin mi kastedildi¤iaç›k olmamakla birlikte, yasan›n ç›kt›¤›dönem aç›s›ndan bak›ld›¤›ndan malsand›¤› ifadesi ile defterdarl›k muhasebemüdürlüklerinin ifade edildi¤i anlafl›lmaktad›r.Bu durumda, flirketin kanunimerkezinin bulundu¤u yerdekidefterdarl›k muhasebe müdürlü¤üne,flirket merkezi ilçede ise ilçe mal müdürlü¤üneyat›r›lmas› gerekmektedir.Di¤er taraftan üç ay içinde ödeme yapmayanflirketler verme¤e mecburolduklar› paray› üç misli tazminatla birlikteödeme¤e mahkûm edileceklerdir.Bu hüküm uyar›nca da paray› ödemeyenlerhakk›nda suç duyurusundabulunulmas› ve mahkemenin tazminat›nödenmesine hükmetmesi gerekmektedir.Mahkemeler taraf›ndanverilecek olan tazminat karar› asl›ndabir para cezas›d›r. Para cezalar›n›ntahsilinde de 5325 say›l› KabahatlerKanunu uygulanacakt›r.Söz konusu para cezalar›n›n tahsilindeise vergi daireleri yetkili olup, bu paracezalar› 6183 say›l› AATUHK hükümlerinegöre vergi dairelerine ödenecektir.Di¤er taraftan 6183 say›l› Yasan›n 51inci maddesi uyar›nca mahkemelertaraf›ndan verilen ve ceza mahiyetindeolan amme alacaklar›nda ise gecikmezamm›n›n yar›s› ölçüsünde gecikmezamm› uygulanacakt›r. Dolay›s›yla2308 say›l› yasa uyar›nca mahkemelertaraf›ndan verilen idari para cezalar›na% 50 oran›nda gecikme zamm› uygulanacakt›r.BÜLTEN • MAYIS - HAZ‹RAN 2009MESLEK‹ YAZILAR • 33