Doküman - asmmmo

davan›n ne flekilde ve hangisürede adli yarg›da (hukukmahkemesinde) ikame edilece¤ikonusunda HUMK'da bir düzenlemebulunmamaktad›r.Ortada bir hukuki düzenlemeeksikli¤inin mi (kanun bofllu¤u),yoksa yasa koyucunun bilinçli birsusmas›n›n m› bulundu¤ununbelirlenmesi önem tafl›maktad›r.Kanun bofllu¤u; en yal›nanlat›m›yla, sorunun çözümünekatk› sa¤layacak bir kural›n bulunmamas›,yürürlükte olan hukukdüzeni dikkate al›nd›¤›nda, pozitifhukukun s›n›rlar› içerisinde sorunuçözecek bir düzenleme eksikli¤ifleklinde ifade edilebilir.Düzenleme yap›lmam›fl olmas› herzaman kanun bofllu¤u anlam›nagelmeyebilir. Bir sorun hukuk d›fl›alanda düzenlenmifl ya da bilerek,isteyerek susma yoluyla yasakoyucu taraf›ndan bilinçli olarakdüzenlenmemifl de olabilir. Ne varki, hukuk düzeninin bir kural›nvarl›¤›n› gerektirmesine karfl›n,kanun d›fl›nda örf-adet hukuku dabunu düzenlememifl ise, bir kanunbofllu¤undan söz edilmelidir.Hukukun görevi toplumsal yaflam›düzenlemek ve iliflkilerden do¤acaksorunlar› gidermektir. Yasan›nbir düzenleme öngörmedi¤i davran›flbiçiminin çözümsüz b›rak›lmas›düflünülemez.‹dari ve askeri yarg›da özel kurallarçerçevesinde düzenlenen, hakarama özgürlü¤ü kapsam›ndaönemli bulunan bu yöne HUMKhükümleri aras›nda yer verilmemiflolmas›nda, kanun koyucununbilinçli susmas›, olumsuz düzenlemeyapmak istemesi fleklindekidüflünceyi hakl› gösterecek birgerekçeye rastlan›lamam›flt›r. Budurumda, ortada bir kanun bofllu¤ubulundu¤unun kabulü ile sorununçözümlenmesi yasan›n amac›nauygun düflecektir.Hakimin hukuk yaratma alan›nagirebilmesi için, çözümü gerekenolaya uygulanabilir kanun hükmüveya örf ve adet kural›n›n bulunmamas›aran›r. Hakim, kanunbofllu¤unu doldururken takipedece¤i yol; Medeni Kanun'un 1.maddesinde aç›kland›¤› üzerekanun koyucu gibi hareket etmektenibarettir. Bu aflamada hakim,kanun koyucunun yapaca¤› gibi,taraflar›n karfl›l›kl› menfaatlerinitespit ederek, bunlar› adaletsüzgecinden geçirip hayat ihtiyaçlar›n›karfl›layan ve ayn›zamanda mevcut hukuk düzeni vehukuki güvenlikle ba¤daflan birkural bulacakt›r.Bu yönde en önemli araç k›yast›r.Boflluklar›n k›yas yoluyla doldurulmas›,adaletin bir gere¤i olaneflitlik ilkesi, benzer olana benzerflekilde davranma ilkesinin de birgere¤idir.Adli yarg› mahkemeleri aras›ndakigöreve iliflkin uyuflmazl›klardabaflvurulan; görevsizlik veya yetkisizlikkarar› verilmesi üzerine,davac›n›n, karar›n kesinleflmesitarihinden itibaren on gün içindeyeniden dilekçe vermesinin gerekti¤i,aksi takdirde davan›n aç›lmam›flsay›lmas›na karar verilece¤ineiliflkin HUMK m. 193 hükmünün,somut olaya k›yasen uygulanmas›gerekir.Bu durumda, sonradan görevlimahkemede aç›lan dava, görevsizmahkemede aç›lm›fl olan davan›ndevam› niteli¤inde kabul edilerek,görevsiz mahkemede dava aç›lmas›ile kazan›lm›fl haklar sakl›tutulmufl olaca¤›ndan, hak düflürücüsüre de, hatal› yarg› düzenineba¤l› mahkemede davan›n aç›ld›¤›tarihe göre belirlenecektir.Sonuç olarak; idari yarg› karar›n›takiben adli yarg›da (hukukmahkemesinde) yeni bir dava açabilmeninkoflullar› flu flekilde belirlenmelidir:Davan›n görevsiz yarg› yerindeaç›lm›fl olmas›;Görevsiz yarg› yerinde aç›landavan›n, adli yarg› düzeni içindeöngörülen hak düflürücü süreiçerisinde aç›lm›fl olmas›;‹dari yarg› yerince verilen görevsizlikkarar›n›n temyiz edilmeyerek yada temyiz edildi¤i takdirde onanmaksuretiyle kesinleflmifl olmas›,kesinleflen karar› takiben 10 günlüksüre içerisinde görevli adli yarg›yerinde yeni bir davan›n aç›lm›flolmas›;‹dari yarg›da aç›lan dava ile adliyarg›da aç›lan davan›n ayn› nitelikteolmas›.Belirtilen bu koflullar›n varl›¤›halinde, adli yarg›da aç›lm›fl dava,hatal› yarg› yolunda aç›lm›fldavan›n devam› niteli¤inde bulunacak,hak düflürücü süre dekorunmufl olacakt›r.Böylece, görevsizli¤e iliflkin birkarar›n, ifl bölümü esas›na göreveya yarg› yolu bak›m›ndan verilmiflolmas›n›n, yarg› kollar›na görefarkl› sonuçlar do¤urmas›n›nönüne geçilerek, anayasal niteliktekihak arama özgürlü¤ü zedelenmemiflolacakt›r.Yukar›da belirtilen maddi ve yasalolgular dikkate al›nd›¤›nda; belirtilenkoflullar›n varl›¤› halinde,aç›lan davan›n süresinde oldu-¤unun kabulü ile yasal dayana¤›n›oluflturan 6183 say›l› Kanun'un 58.maddesinde belirtilen s›n›rl› say›l›haller do¤rultusunda incelemeyap›larak sonucuna göre kararverilmesi gerekirken, önceki karardadirenilmesi usul ve yasayaayk›r›d›r. Bu nedenle direnmekarar› bozulmal›d›r.Sonuç: Daval› vekilinin temyizitirazlar›n›n kabulü ile, direnmekarar›n›n yukar›da gösterilennedenlerden dolay› HUMK'n›n429. maddesi gere¤ince (BOZUL-MASINA), 27.02.2008 günündeyap›lan ikinci görüflmede oybirli¤iylekarar verildi.94 • YARGITAY KARARLARI MAYIS - HAZ‹RAN 2009 • BÜLTEN