T.C. DANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹REEsas No : 2008/5545Karar No: 2009/95DANIfiTAYKanun Yarar›na Temyiz Eden:Dan›fltay Baflsavc›s›Davac›Vekili: ………………………….: …………………………1606 say›l› Baz› Dernek ve Kurumlar›nBaz› Vergilerden, Bütün Harç veResimlerden Muaf Tutulmas›na ‹liflkinKanunun 1’inci maddesinde geçen“kendilerine terettüp eden vergi, harçve resim muafiyetini de¤il, vergi kanunlar›nagöre do¤an ve mükellefleritaraf›ndan beyan edilerek ödenmekdurumunda olan vergi, harç ve resmimuafiyet kapsam›na al›nd›¤›ndan vedavac› derne¤in banka mevduatüzerinden 193 say›l› Gelir VergisiKanununun geçici 67 nci maddesiyap›lan vergi tevfikaf›t›n›n, derne¤eteretüp eden bir vergi olarakde¤erlendirme olana¤› bulunmad›¤›ndan,uyuflmazl›¤›n çözümünde1606 say›l› Yasada öngörülen muafiyeteiliflkin hükümlerin de¤il, 193say›l› Gelir Vergisi Kanununun vergitevkifat›na iliflkin hükümlerin dikkateal›nmas› gerekti¤i ve söz konusu tevkifatiflleminin hukuka uygun oldu¤uhakk›nda.‹stemin Özeti: Davac›n›n, T.C.ZiraatBankas› ……… fiubesindeki mevduathesab›ndan elde etti¤i faiz üzerinden193 say›l› Yasan›n geçici 67'nci maddesiuyar›nca tevkif edilen gelir vergisininterkini ve iadesi istemiyle aç›landavay›; 1606 say›l› Baz› Dernek veKurumlar›n Baz› Vergilerden, BütünHarç ve Resimlerden Muaf Tutulmas›na‹liflkin Kanun'un 1'inci maddesiuyar›nca, kendisine terettüp edenvergi, harç ve resim mükellefiyetininkuruma ait oldu¤u hallerde bütünvergilerden, harçlardan, resimlerden,hisse ve fonlardan muaf olmas›nakarfl›n 193 say›l› Yasan›n geçici 67'ncimaddesinin 5'inci f›kras›n›n, gelirsahibinin vergiden muaf olup olmamas›n›n,maddede belirtilen menkulsermaye iratlar› üzerinden yap›lacaktevkifat› etkilemeyece¤i yolundakikural› gere¤i, davac›n›n mevduathesab›na uygulanan faiz geliri üzerindenyap›lan tevkifatta hukukaayk›r›l›k bulunmad›¤› gerekçesiyle reddedenBal›kesir Vergi Mahkemesinin10/8/2006 gün ve E:2006/149,K:2006/383 say›l› karar›n›; TürkiyeK›z›lay Derne¤inin, özel kanunniteli¤inde bulunan 1606 say›l› Kanunagöre her türlü vergi, resim ve harçtanmuaf olmas› ve 193 say›l› Kanunun94'üncü maddesinin birinci f›kras›n›n8'inci bendinde, kamu menfaatineyararl› derneklerin mevduat hesaplar›nayürütülen faizlerden vergi tevkifat›yap›lamayaca¤› kural›na yer verilmesikarfl›s›nda, davac› derne¤inbanka hesab›nda tahakkuk eden faizlerdengelir vergisi kesintisi yap›lmas›ndayasaya uygunluk bulunmad›¤›ve tevkif edilen gelir vergisinin iadesigerekti¤i, kald› ki 193 say›l› Kanununsözü edilen maddesinin 7,8,9 ve14'üncü bentleriyle ilgili olarakç›kar›lan 11/3/2004 tarih ve KVK-5/2004-3 say›l› Kurumlar VergisiSirkülerinin 3.2 bendinde, özel kanunlar›ndagelir vergisine iliflkin istisnaveya muafiyet hükmü bulunmas› sebebiylekendilerine yap›lan ödemelerdentevkifat yap›lmamas› gerekti¤i yönündegörüfl verilen kurulufllar aras›ndaTürkiye K›z›lay Derne¤inin de say›ld›¤›gerekçesiyle bozan ve tevkif edilereködenen dava konusu gelir vergisinindavac›ya iadesine karar veren BursaBölge ‹dare Mahkemesinin 26/10/2007gün ve E:2006/1769, K:2007/1377say›l› karar›n›n; 1606 say›l› Yasan›n1'inci maddesinde geçen kendilerineterettüp eden vergi, resim ve harçkavram› ile kanun koyucunun her türlüvergi, resim ve harç muafiyetini de¤il,vergi kanunlar›na göre do¤an vemükellefleri taraf›ndan beyan edilereködenmek durumunda olan, di¤er biranlat›mla madde metninde say›landernek ve kurumlar›n kendilerine yüklenmiflolan vergi, resim ve harc›muafiyet kapsam›na ald›¤›, vergi tevkifatmüessesesini düzenleyen 193say›l› Gelir Vergisi Kanununun 94'üncümaddesinin 1'inci f›kras›nda ise,"Kamu idare ve müesseseleri, iktisadikamu müesseseleri, sair kurumlar,ticaret flirketleri, ifl ortakl›klar›, dernekler,vak›flar, dernek ve vak›flar›n iktisadiiflletmeleri, kooperatifler, yat›r›mfonu yönetenler, gerçek gelirini beyanetmeye mecbur olan ticaret ve serbestmeslek erbab›, zirai kazançlar›n›bilanço veya zirai iflletme hesab›esas›na göre tespit eden çiftçilerafla¤›daki bentlerde say›lan ödemeleri(avans olarak ödenenler dahil) nakdenveya hesaben yapt›klar› s›rada,istihkak sahiplerinin gelir vergilerinemahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar"fleklindeki hükümle nakten yada hesaben ödeme yapanlara ödemes›ras›nda tevkifat yapma sorumlulu¤uyüklendi¤i, dolay›s›yla 193 say›l› GelirVergisi Kanununun 94'üncü maddesindevergi tevkifat› müessesesinidüzenleyen hüküm karfl›s›nda, bankamevduat faizleri üzerinden yap›lanvergi tevkifat›n›n, Türkiye K›z›layDerne¤ine terettüp eden bir vergiolarak de¤erlendirilemeyece¤i, budurumda uyuflmazl›¤›n çözümünde,1606 say›l› Kanunda öngörülenmuafiyete iliflkin hükümlerin de¤il, 193say›l› Kanunun sözü edilen 94'üncümaddesinin 8'inci bendinde yer alanbanka mevduat›na iliflkin tevkifathükümlerinin dikkate al›nmas› gerekti¤i,bu bentte banka mevduat›n›n tevkifatatabi olaca¤› öngörüldükten sonraparantez içi hükmüyle "kanunla kurulandernek ve vak›flar, kamu menfaatineyararl› dernekler ile dernek vevak›f olmamakla, birlikte; odalar, borsalar,meslek örgütleri ve bunlar›n üstkurulufllar›, siyasi partiler, emekli veyard›m sand›klar› gibi vergi uygulamalar›ndadernek ve vak›f olarak kabuledilenler hariç" hükmü getirilerek bubent hükmü uyar›nca davac› TürkiyeK›z›lay Derne¤ine ait banka mevduathesaplar›na uygulanan faizler üzerindentevkifat yap›lmayaca¤›n›n öngörüldü¤ü,ancak ayn› Kanuna 5281 say›l›Kanunun 30'uncu maddesiyle eklenipyürürlü¤e girdi¤i 1/1/2006 tarihinden31/12/2015 tarihine kadar uygu-BÜLTEN • MAYIS - HAZ‹RAN 2009DANIfiTAY KARARLARI • 87
lanaca¤› belirtilen geçici 67'nci maddenin4 ve 5'inci f›kralar›nda, TürkiyeK›z›lay Derne¤inin banka mevduat faizlerininde bu geçici madde hükümlerininyürürlükte bulundu¤u tarihleraras›nda gelir vergisine tabi tutulaca¤›n›nöngörülmesi ve bu yasaldüzenlemeler karfl›s›nda 1606 say›l›Kanunda belirtilen muafiyet hükümlerinin,davac› derne¤in banka mevduatfaizleri üzerinden, sözü edilen geçici67'nci maddesinin 4 ve 5'inci f›kralar›hükümleri uyar›nca tevkif edilen vergileride kapsad›¤›n› kabul etmeninmümkün bulunmamas› nedeniyle,Türkiye K›z›lay Derne¤inin banka mevduat›hesab› üzerinden yap›lan vergitevkifat›n›n terkini ve iadesi yolundaverilen kararda hukuka uygunlukgörülmedi¤i ileri sürülerek Dan›fltayBaflsavc›s› taraf›ndan kanun yarar›nabozulmas› istenmifltir.TÜRK M‹LLET‹ ADINAHüküm veren Dan›fltay ÜçüncüDairesince Dan›fltay Baflsavc›s›taraf›ndan kanun yarar›na temyizedilen Bursa Bölge ‹dareMahkemesinin 26/10/2007 günlü veE:2006/1769, K: 2007/1377 say›l›karar› incelendikten ve Tetkik HakimiEnis Siviflo¤lu'nun aç›klamalar› dinlendiktensonra iflin gere¤i görüflülüpdüflünüldü:1606 say›l› Baz› Dernek ve Kurumlar›nBaz› Vergilerden, Bütün Harç veResimlerden Muaf Tutulmas›na ‹liflkinKanunun 1'inci maddesinde; TürkiyeK›z›lay Derne¤i, Türk Hava Kurumu,Sosyal Hizmetler ve Çocuk EsirgemeKurumu Genel Müdürlü¤ü, TürkiyeYard›m Sevenler Derne¤i ve resmidarülaceze kurumlar› ile DarüflflafakaCemiyeti ve Yeflilay Derne¤inin kendilerineterettüp eden vergi, harç veresim mükellefiyetinin kurumlara aitoldu¤u hallerde bütün vergilerden,harçlardan, resimlerden, hisse vefonlardan muaf olduklar› hükmeba¤lanm›flt›r.Sözü edilen hükümde geçen "kendilerineterettüp eden vergi, harç ve resim"kavram›, kanun koyucu taraf›ndan, hertürlü vergi, harç ve resim muafiyetinide¤il, vergi kanunlar›na göre do¤an vemükellefleri taraf›ndan beyan edilereködenmek durumunda olan vergi, harçve resmi muafiyet kapsam›na ald›¤›ndanve davac› derne¤in banka mevduatfaizleri üzerinden yap›lan vergitevkifat›n›n, derne¤e terettüp eden birvergi olarak de¤erlendirilme olana¤›bulunmad›¤›ndan, uyuflmazl›¤›n çözümünde1606 say›l› Yasada öngörülenmuafiyete iliflkin hükümlerin de¤il, 193say›l› Gelir Vergisi Kanununun vergitevkifat›na iliflkin hükümlerinin dikkateal›nmas› gerekir.Vergi tevkifat› müessesesini düzenleyen193 say›l› Gelir VergisiKanununun 94'üncü maddesinin 1'incif›kras›nda, kamu idare ve müesseseleri,iktisadi kamu müesseseleri,sair kurumlar, ticaret flirketleri, iflortakl›klar›, dernekler, vak›flar, dernekve vak›flar›n iktisadi iflletmeleri, kooperatifler,yat›r›m fonu yönetenler, gerçekgelirini beyan etmeye mecbur olanticaret ve serbest meslek erbab›, ziraikazançlar›n› bilanço veya zirai iflletmehesab› esas›na göre tespit eden çiftçilerin,maddede bentler halinde say›lanödemeleri (avans olarak ödenenlerdahil) nakden veya hesaben yapt›klar›s›rada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerinemahsuben tevkifat yapmayamecbur olduklar› kurala ba¤lanm›flt›r.Sözü edilen 94'üncü maddenin 1'incif›kras›n›n (8) iflaretli bendinde, bankamevduat faizlerinden tevkifat yap›laca¤›belirtildikten sonra, parantez içihükümle kanunla kurulan dernek vevak›flar, Bakanlar Kurulunca vergimuafiyeti tan›nan vak›flar, kamu menfaatineyararl› dernekler ile dernek vevak›f olmamakla birlikte; odalar, borsalar,meslek örgütleri ve bunlar›n üstkurulufllar›, siyasi partiler, emekli veyard›m sand›klar› gibi vergi uygulamalar›ndadernek ve vak›f olarak kabuledilenler hariç tutularak, benttesay›lanlara ait banka mevduat hesaplar›nauygulanan faizler üzerindentevkifat yap›lmayaca¤› kurala ba¤lanmas›nakarfl›n, ayn› Kanuna 5281say›l› Kanunun 30'uncu maddesiyleeklenen ve 1/1/2006 tarihinden itibarenyürürlü¤e giren geçici 67'nci maddenin4'üncü f›kras›nda, bankalar aras› mevduatile arac› kurumlar›n borsapiyasalar›nda de¤erlendirdikleri kendilerineait paralar›na yürütülen faizlerhariç olmak üzere, 75'inci maddeninikinci f›kras›n›n (7), (12) ve (14) numaral›bentlerinde yaz›l› menkul sermayeiratlar›ndan, ödemeyi yapanlarca %15oran›nda vergi tevkifat› yap›laca¤›,5'inci f›kras›nda ise, gelir sahibiningerçek veya tüzel kifli ya da dar veyatam mükellef olmas›n›n, vergi mükellefiyetininbulunup bulunmamas›n›n,vergiden muaf olup olmamas›n›n veelde edilen kazanc›n vergiden istisnaolup olmamas›n›n (1), (2), (3) ve (4)numaral› f›kra hükümleri uyar›ncayap›lacak tevkifat› etkilemeyece¤ihüküm alt›na al›nm›fl, maddenin sonf›kras›nda ise, bu madde hükümlerinin31/12/2015 tarihine kadar uygulanaca¤›belirtilmifltir.Davac› Türkiye ……….. Derne¤ininbanka mevduat faizi üzerinden13/2/2006 tarihinde gelir vergisi tevkifedilmesi, tevkifat›n yap›ld›¤› tarihteyürürlükte bulunan ve kural›nayukar›da yer verilen geçici maddehükümlerinin gere¤i olup de¤inilen bugeçici madde hükümleri uyar›nca tevkifedilen gelir vergisinin, yukar›da yap›lanaç›klamalar karfl›s›nda, 1606 say›l›Kanunun öngördü¤ü muafiyet hükümlerikapsam›nda bulundu¤undan dasöz edilemeyece¤inden, davay› tevkifat›nyap›ld›¤› tarih itibar›yla uygulanamayacakolan 193 say›l› Yasan›n94'üncü maddesinin 1'inci f›kras›n›n (8)iflaretli bendi ile bu bent hükmüyle ilgiliolarak ç›kar›lan 11/3/2004 tarih ve2004/3 say›l› Kurumlar VergisiSirkülerinin dernek muafiyetine iliflkindüzenlemeleri uyar›nca sonuçland›ranBölge ‹dare Mahkemesi karar›ndahukuka uygunluk görülmemifltir.Aç›klanan nedenlerle, Dan›fltayBaflsavc›s›n›n temyiz isteminin kabulüile Bursa Bölge ‹dare Mahkemesinin26/10/2007 günlü ve E:2006/1769,K:2007/1377 say›l› karar›n›n, 2577say›l› ‹dari Yarg›lama UsulüKanununun 51'inci maddesi uyar›ncakanun yarar›na ve hükmün hukukisonuçlar›na etkili olmamak üzerebozulmas›na, karar›n bir örne¤ininMaliye Bakanl›¤› ile Dan›fltayBaflsavc›l›¤›na gönderilmesine veResmî Gazete'de yay›mlanmas›na,22/1/2009 gününde oybirli¤iyle kararverildi.88 • DANIfiTAY KARARLARI MAYIS - HAZ‹RAN 2009 • BÜLTEN