MÜKELLEF‹N ÖLÜMÜNÜN MAL‹ VE HUKUK‹ NET‹CELER‹Dr. Mustafa ALPARSLANSMMMEda KAYADenetçiBilindi¤i gibi, ölüm halinde vergiselyönden yap›lmas› gerekli ifllemler murisinyani ölen kiflinin durumuna görefarkl›l›k arz etmektedir.Ölüm halinde mükellefin ölüm tarihiitibariyle iflini terk etti¤i kabul edilmektedir.1Bu gibi durumlarda mükellefinmiras›n› reddetmemifl, yasal mirasç›-lar›na bir tak›m görevler düflmektedir.Miras› kabul etmek istemeyen mirasç›-lara göre, miras› üç ay içerisinde reddetmelidir.Aksi halde, miras kabuledilmifl say›lmaktad›r. Böylece, üç ayl›ksüre içerisinde varisler taraf›ndanbu tercih kullan›lmal›d›r.Üç ayl›k süre yasal mirasç›lar için mirasç›olduklar›n› daha sonra ö¤rendiklerinikan›tlamad›klar› sürece mirasb›rakan›n ölümünü; vasiyetname ileatanm›fl mirasç›lar için miras b›rakan›ntasarrufunun kendilerine resmentebli¤ edilerek bildirildi¤i tarihten itibarençal›flmaya bafllayacakt›r. Kanunhükmü gere¤i olarak, miras›n reddi,mirasç›lar taraf›ndan sulh mahkemesineflifahi veya yaz›l› olarak beyan ileyap›lmal›d›r. Miras›n reddi kay›ts›z vekoflulsuz olmas› gerekmektedir. Sulhhakimi, sözlü veya yaz›l› red beyan› birtutanak ile tespit etmek zorundad›r.Süresi içerisinde yap›lm›fl olan redbeyanlar›, miras›n aç›ld›¤› yerin sulhmahkemesince özel bir deftere yaz›l›rve reddeden mirasç› isterse kendisinebu red beyan›n› gösteren yaz›l› belgeverilmektedir.Buna göre, yasal süresi içerisinde miras›reddetmeyen varis, miras› kay›ts›zflarts›z kabul etmifl olmaktad›r. 2Vergi yasalar› uyar›nca ölüm durumundavergi cezas› kendili¤inden düflmektedir.3Ölen kiflinin kendi fiilinden kaynaklanansuçlarla ilgili olan ve vergiyasalar›na ayk›r› eylemlerin gerektirdi¤icezalar ölüm halinde ceza kesilmemekte,flayet ceza kesilip kesinleflsedahi bu cezalar da düflmektedir. 4Ölüm durumunda ölen kiflinin kendi fiiliile ilgili olarak;a) Ad›na tarh edilmifl veya tebli¤ edilmiflveya tahakkuk etmifl vergilerleilgili olarak kesilmifl vergi (vergiziya›, usulsüzlük ve özel usulsüzlük)cezalar›,b) Ölümünden sonra ikmalen, re’senveya idarece yap›lacak tarhiyatlarailiflkin olarak kesilecek vergiziya›na ba¤l› cezalar ile usulsüzlükcezalar›, düfler.Gerçek kifli mükellef ve sorumlulardaaç›k olan bu hüküm flah›s ortakl›klar›ndaortakl›k ad›na kesilecekcezalardan murisin pay›na düflenk›s›m için tereddüt do¤urmaktad›r.Kollektif ve adi komandit flirketlerde ortakl›kkazanc›n›n düflük beyan edilmesihalinde vergi ortaklar ad›na tarhedilirken ceza ortakl›k ad›na kesilmektedir.5Keza adi ortakl›klarda KDVaç›s›ndan verginin ödenmesinden müteselsilensorumlu olmak üzere ortaklar›nherhangi birisi tarhiyat›n muhatab›kabul edilmektedir.Ortakl›klar ad›na kesilecek cezalardaortaklardan birinin ölümü halinde orta-¤›n pay›na isabet eden ceza da düflecektir.Ancak bu durum kolektif ve adikomandit ortakl›klarda gelir vergisiaç›s›ndan geçerli olup KDV ve gelirvergisi tevkifat› aç›s›ndan önemi yoktur.Adi ortakl›klarda ise ortakl›k ad›nakesilmesi gereken cezalar›n tamam›ndaölen orta¤›n pay›na isabet edenceza düflmektedir.Sermaye flirketleri ve di¤er kurumlarvergisi mükelleflerinde ceza tüzelkiflilik ad›na kesildi¤i için ortaklardanbirinin veya bir kaç›n›n ölümü cezay›kald›rmaz.Cezan›n ölüm tarihinden önce kesilmiflolmas›n›n veya ölümden sonra yap›lanincelemeler üzerine kesilecek olmas›-n›n önemi yoktur. Hatta vergi idaresiölüm tarihinden sonra mirasç›lar taraf›ndanuzlafl›l›p ödenen cezan›n bilered ve iade edilmesi gerekti¤i görüflündedir.6Ölüm halinde VUK’nunda yaz›l›cezalardan sadece vergi cezalar›düfler. Uygulanacak safhaya gelmifl iflyerikapatma cezas›n›n para cezas›naçevrilmesini talep eden mükellefinödeme süresi içinde vefat etmesihalinde bu ceza da düfler. 7 Ölenmükellefin iflyeri kapat›lmam›flsa, iflyerikapatma cezas› mükellefe de¤iliflyerine uygulanan bir ceza olmas›nara¤men, uygulanacak safhaya gelenbu ceza da uygulanmaz.Kaçakç›l›k fiilleri nedeniyle hükmolunacakhürriyeti ba¤lay›c› cezalar ise5237 say›l› Türk Ceza Kanunun“San›¤›n veya hükümlünün ölümü”bafll›kl› 64. maddesine istinaden kalkmaktad›r.Söz konusu madde “San›¤›n ölümühalinde kamu davas›n›n düflürülmesinekarar verilir. Ancak, niteli¤i itibariylemüsadereye tabi eflya ve maddi menfaatlerhakk›nda davaya devam olunarakbunlar›n müsaderesine hükmolunabilir.Hükümlünün ölümü, hapis vehenüz infaz edilmemifl adli para cezalar›n›ortadan kald›r›r. Ancak, müsadereve yarg›lama giderlerine iliflkinolup ölümden önce kesinleflmifl bulunanhüküm, infaz olunur.” hükmünüihtiva etmektedir. Bu durumda kaçakç›l›kfiili iflleyen kifli ad›na hükmolunancezan›n adli para cezas›na çevrilmesihalinde ölümü ile bu para cezas› dakalkmaktad›r.VUK md. 16 hükmüne göre, vergiyasalar›nda hüküm olmayan durumlardaölüm dolay›s›yla miras› reddetmemiflkanuni mirasç›lara geçen ödevlerinyerine getirilmsinde bildirim ve beyannameverme sürelerine “üç ay” ilaveedilmektedir. Ayn› flekilde, 6183 say›l›AATUHK’nun 7. maddesi hükmü uyar›ncaborçlunun ölümü durumundamiras› reddetmeyen varisler hakk›ndada yukar›da yer alan hükümler aynenuygulanacakt›r. Dolay›s›yla, TürkMedeni Kanunu’na göre murisin miras›üç ay içinde reddedilebilir. Yasal süreiçinde miras› reddetmek için sulhmahkemelerine baflvurmayan mirasç›-lar ise miras› kay›ts›z flarts›z üstlenmekve kabul etmek zorunda kalacakt›r.Reddedilmeyen miras için ise,alacakl› kurum ve kurulufllar yasaltakibata geçebilir.Di¤er taraftan, miras› reddeden kanunive mansup mirasç›lar hakk›nda, murisinvergi borcu dolay›s›yla takip yap›lamayaca¤›nailiflkin yüksek mahkemetaraf›ndan verilmifl bir kararda bulunmaktad›r.8KAYNAKÇA12345678VUK md.Medeni Kanun md. 606Medeni Kanun md. 610VUK md. 372VUK md. 333TC Maliye Bakanl›¤› Gelirler GenelMüdürlü¤ünün Ayd›n Valili¤inegönderdi¤i 2.11.1999 tarih ve30/3045-372-69 say›l› yaz›.TC Maliye Bakanl›¤› Gelirler GenelMüdürlü¤ünün Ankara Valili¤ineyollad›¤› 11.1.1996 tarih ve 1851say›l› yaz›.Dnfl. 4. D. nin, 21.10.2004 gün veE:2004/1522-K:2004/2048 say›l›kararlar›.BÜLTEN • MAYIS - HAZ‹RAN 2009MESLEK‹ YAZILAR • 45
OTEL ‹fiLETMELER‹NDE KONAKLAMALARDABEDAVA ODA (COMPLIMENTARY) UYGULAMASININVERG‹SEL AÇIDAN DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹.Kadir DODİMali Müşavir / Denetçiİşletme Yönetimi Bilim UzmanıI- G‹R‹fiBilindi¤i üzere Ülkemiz TurizmCennetidir. Öyle ki , say›sal verilerve görüfllerde konuyu desteklemektedir.Özellikle 1980 sonras›ndaTurizm ve Konaklama yat›-r›mlar›nda fevkalade geliflmelerolmufl, dolay›s› ile Vergi gelirlerimizdedo¤ru orant›l› olarak bir art›flolmufltur.Compl›mentary sözcü¤ünün karfl›l›¤›,complimentary s. 1. hediyeolarak verilen, ücretsiz, paras›z.Anlam›na gelmektedir.Peki Bedava ne anlama gelmektedir?Türk Dil Kurumu Sözlü¤ündebedava sf. (beda:va)1. Karfl›l›ks›z, paras›z, emeksiz,caba:“Muharebe içinde herkese bedavafleker, pirinç, bulgur da¤›tm›fl.” -Ö. Seyfettin.2. Çok ucuz. 3. zf. Herhangi birbedel ödemeden:“Bedava yafl›yoruz bedava / Havabedava, bulut bedava / Dere tepebedava” -O. V. Kan›k.Uygulamada oldukça s›k görülenücretsiz yada bedava oda kavram›Vergisel aç›dan baz› s›k›nt›laryaratabilecektir.Bilakis, Turizm sezonuna girdi¤imizflu dönemlerde kesinlikleüzerinde durulmas› gerekenkonu…II- 107 NO’LU TEBL‹⁄ VE 108NO’LU TEBL‹⁄LERE‹ST‹NADEN KONUYA BAKIfi107. No’lu K.D.V Genel Tebli¤i vehemen akabinde 108. No’lu K.D.VGenel Tebli¤i yay›mlanm›fl olup,Tebli¤in Konuyu ilgilendiren bölümüafla¤›daki gibidir,107. no’lu K.D.V GenelTebli¤inde yer ald›¤› üzere,‘’Geceleme Hizmetlerinde KDVOran Uygulamas›; 2007/13033say›l› Bakanlar Kurulu Karar› eki(II) say›l› listenin (B) bölümünün 25inci s›ras›nda yer alan; otel, motel,pansiyon, tatil köyü ve benzerikonaklama tesislerinde sunulangeceleme hizmetlerinde KDV oran›1/1/2008 tarihinden itibaren % 8olarak uygulanacakt›r.Geceleme hizmeti bu iflletmelerdeoda veya yer tahsis etmeksuretiyle verilen, tesiste günlükyatma-bar›nma-kalma hizmetidir.Konaklama tesislerinde gecelemehizmetinin d›fl›nda ayr›ca yemek,e¤lence, spor, ütü, kuru temizlemegibi hizmetler de verilebilmektedir.Konaklama tesisinde verilen buhizmetlerden geceleme hizmetisat›n almaks›z›n yararlan›lmas›halinde bu hizmetler ayr›ca tabiolduklar› oranda vergilendirilecektir.Bunun yan› s›ra geceleme hizmetisat›n alanlara verilen bu hizmetlerin,konaklama tesisleri taraf›ndanayr›ca faturaland›r›lmas› yada geceleme hizmetine iliflkin faturadageceleme bedelinin d›fl›ndaayr›ca gösterilmesi halinde de sözkonusu hizmetler ait olduklar› orandavergilendirilecektir.Ancak, geceleme hizmeti d›fl›ndaolup mutat olarak gecelemehizmeti kapsam›nda sunulanhizmetlere iliflkin bedellerin,geceleme bedeline dahil edilerekgeceleme-konaklama bedeli olaraktek bir bedel al›nmas› ve faturaedilmesi halinde geceleme hizmetiile birlikte bu hizmetler degeceleme bedeli kapsam›nda % 8oran›nda KDV’ye tabi olacakt›r.Sorunun as›l cevab›na iliflkinolmak üzere,K.D.V Genel Tebli¤i Seri No:108’deKatma de¤er vergisi uygulamalar›nailiflkin olarak afla¤›dakidüzenleme ve aç›klamalara gerekduyulmufltur.A) KONAKLAMATES‹SLER‹NDE KDVUYGULAMASI1- Seyahat AcentelerininGeceleme Hizmetleri ‹çinVerdikleri Arac›l›k Hizmetleri8/2/2008 tarihli ve 26781 say›l›Resmi Gazete’de yay›nlanan2008/13234 say›l› Kararname ile2007/13033 say›l› Kararnamenin46 • MESLEK‹ YAZILAR MAYIS - HAZ‹RAN 2009 • BÜLTEN