Doküman - asmmmo

TARH‹YAT ÖNCES‹ UZLAfiMA:Erdoğan BÜYÜKVergi DenetmeniGirifl:Genel olarak Türk vergi sistemibeyan esas› üzerine kurulmufltur.Yani vergi mükelleflerinin ödemelerigereken vergi öncelikle kendibeyanlar›na dayan›larak tarh vetahakkuk ettirilmektedir. Ancak bubeyanlar›n gerçek durumu yans›t›pyans›tmad›¤›, idare taraf›ndanzaman zaman çeflitli yöntemlerledenetime tabi tutulmakta ve budenetimler sonucunda veya mükelleflercesonradan verilen ek beyanlarüzerine, zaman›nda yap›lmayaneksik veya hatal› yap›lanifllemlerden dolay› Vergi ‹daresinceikmalen, re’sen veya idarecetarhiyat yap›labilmektedir. (V.U.K.Madde 29,30,mükerrer madde 30)Mükelleflerin, ikmalen, re’sen veyaidarece tarhiyatla muhatapolmalar› halinde neler yapabilecekleri,haklar›n›n neler oldu¤u VergiUsul Kanununda belirtilmifl olupbunlar; ödeme, indirim talebiyleödeme, uzlaflma (tarhiyat öncesive tarhiyat sonras› uzlaflma olmaküzere iki tür uzlaflma vard›r.) vevergi mahkemesinde dava açmayöntemleridir.Bu yaz›m›z›n konusu tarhiyatöncesi uzlaflma yöntemininmükellef ve idare aç›s›ndande¤erlendirilmesidir.Uzlaflman›n Gerekçesi ve Uzlaflmaya‹liflkin Yasa Maddesi:213 Say›l› Vergi Usul KanunununUzlaflma müessesesini düzenleyenEK 1 ila 11. maddeleriningerekçesi; “Vergi ihtilaflar›n›nsüratle halli ve böylece mükelleflerintereddütlerinin bir an evvelgideri-lerek huzura kavuflmalar›n›ntemini, amme alaca¤›n›n vaktindehazineye intikali ve nihayet itirazve temyiz mercilerinin ifllerini hafifleterek(ihtilaflar üzerine daha titizliklee¤ilmelerine imkan sa¤lanmas›maksad›yla kanuna uzlaflmamüessesi ithal olunmufltur.Böylece, mükellefle idare aras›ndavergi yönünden zuhur edecek ihtilaflar›nyine kendi aralar›ndagörüflülerek halli yolu aç›lm›flbulunmaktad›r.” fieklinde aç›klanm›flt›r.Türk vergi sisteminde uzlaflma,tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonras›olmak üzere iki flekilde düzenlenmifltir.Tarhiyat Öncesi Uzlaflma, VergiUsul kanununun Ek 11. maddesindedüzenlenmifl olup maddemetni flu flekildedir; “MaliyeBakanl›¤›, vergi incelemesinedayan›larak tarh edilecek vergilerlekesilecek cezalarda (359 uncumaddede yaz›l› fiillerle vergiziya›na sebebiyet verilmesi halindetarh edilecek vergi ve kesilecekceza ile bu fiillere ifltirak edenlerekesilecek ceza hariç) tarhiyatöncesi uzlaflma yap›lmas›na izinverebilir.Tarhiyattan önce uzlaflmayavar›lmas› halinde tutanakla tespitedilen bu husus hakk›nda davaaç›lamaz ve hiçbir mercie flikâyettebulunulamaz. Uzlafl›lan vergi miktar›üzerinden, bu Kanunun 112'ncimaddesine göre gecikme faizihesaplan›r.Tarhiyat öncesi uzlaflman›n teminedilememifl veya uzlaflma müzakeresindeuzlaflmaya var›lamam›flolmas› halinde mükellefler veyaceza muhatab› olanlar verginintarh›ndan ve cezan›n kesilmesindensonra uzlaflma talep edemezler.Tarhiyat öncesi uzlaflmaya iliflkinesas ve usuller Yönetmelikte belirtilir.”Madde içeri¤inde de anlafl›laca¤›üzere tarhiyat öncesi uzlaflmayailiflkin olarak genel esaslar kanundabelirlenmifl olmakla birlikte“tarhiyat öncesi uzlaflmaya iliflkinesas ve usullerin yönetmeliktebelirtilece¤i de hüküm alt›naal›nm›fl, bu amaçla ç›kan yönetmelikleafla¤›daki düzenlemeleryap›lm›flt›r.Uzlaflman›n Kapsam›:Tarhiyat öncesi Uzlaflman›n kapsam›,yönetmeli¤in ikinci maddesinde,“Bu Yönetmeli¤in kapsam›navergi incelemelerinedayan›larak sal›nacak ve Bakanl›kVergi Dairelerinin tarha yetkilioldu¤u bütün vergi, resim veharçlar ile bunlara iliflkin olarakkesilecek vergi ziya› cezas›, usulsüzlükve özel usulsüzlük cezalar›(Kanunun 344 üncü maddesininüçüncü f›kras› uyar›nca vergi ziya›cezas› kesilen tarhiyata iliflkin vergive ceza hariç) girer.” fieklindeaç›klanm›flt›r.Dolay›s›yla bir vergi veya cezan›ntarhiyat öncesi uzlaflman›nkonusuna girebilmesi için flukoflullar› topluca tafl›mas› gerekir:38 • MESLEK‹ YAZILAR MAYIS - HAZ‹RAN 2009 • BÜLTEN