Nr 3/2011 - 2013/04/23 08:49:06 +0300 - pl_PL.ISO8859-2 ...

Wpływ mass mediów na poszerzanie wiedzy dotyczącej profilaktyki raka piersi wśród mieszkanek … 141
wystarczającej wiedzy onkologicznej (5) tworzyły się
różnice statystycznie istotne (p < 0,001) między studentkami,
a: amazonkami, pracownicami ochrony zdrowia
i mediów, mieszkankami wsi, a: przedstawicielkami
mass mediów i placówek medycznych. Brak chęci do
wykonywania badań (6) wywoływał różnice statystycznie
istotne p ∈ [0,006–0,001] między amazonkami, a: studentkami,
mieszkankami wsi i zatrudnionymi w ochronie
zdrowia oraz p ∈ [0,03–0,001] między reprezentantkami
publikatorów, a: pracownicami ochrony zdrowia, mieszkankami
wsi i studentkami.
Im starsze były reprezentantki mediów, tym częściej
uważały, że kobiety nie zgłaszają się na badania mammograficzne,
ponieważ boją się badania, informacji o chorobie,
nie mają czasu, pieniędzy na dojazd oraz wystarczającej
wiedzy. Częściej starsze niż młodsze pracownice ochrony
zdrowia uważały, że przed udziałem w skryningu, kobiety
paraliżuje strach dotyczący badania, brak czasu, wiedzy
i środków na dojazd do placówki diagnostycznej. Podobne
zależności między wiekiem ankietowanych amazonek do-
strzeżono w odniesieniu do lęku przed informacją o chorobie,
braku pieniędzy na dojazd na badanie, braku wiedzy
i niechęci.
W przypadku mieszkanek wsi prawidłowość ta zachodziła
w odniesieniu do odpowiedzi: „nie mają czasu”.
Wszystkie kobiety mieszkające na wsi, bez względu na
wiek za przyczynę niezgłaszania się kobiet na badania
podały brak środków finansowych na transport.
Omówienie
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym
u kobiet na świecie. Szacuje się, że liczba zachorowań na
raka piersi w Polsce wzrośnie z 15,9 tys. w 2009 roku do
20,4 tys. w roku 2020 [11]. Jednym z najlepiej poznanych
badań profilaktycznych raka piersi jest skryning mammograficzny
[6, 12]. W 2007 roku z przesiewowych badań
mammograficznych skorzystało ponad 59 mln mieszkanek
Unii Europejskiej w wieku od 50 do 69 lat. Populacyjnym
programem objęto ponad 90% kobiet (54 mln) z 22 krajów,
a w pięciu krajach badania te wykonano u pacjentek w ra-
mach programów niepopulacyjnych [13, 14]. Według danych
Systemu Informatycznego Medycznej Profilaktyki (SIMP),
w województwie zachodniopomorskim spośród ponad 226
tys. kobiet w wieku od 50 do 69 lat, w populacyjnych badaniach
mammograficznych wzięło udział niecałe 40%, a wie-
dzę na temat tych badań kobiety otrzymują z różnych
źródeł, między innymi za pośrednictwem zaproszeń imiennych,
od lekarzy specjalistów i z mediów (Rycina 1.).
Z przygotowanej ankiety własnego autorstwa wynika,
że im starsze były reprezentantki mediów, tym częściej
uważały, że kobiety nie biorą udziału w skryningu,
ponieważ boją się badania, informacji o chorobie, nie
mają czasu, pieniędzy na dojazd oraz wystarczającej
wiedzy. Częściej starsze niż młodsze pracownice ochrony
zdrowia uważały, że przed udziałem w skryningu
paraliżuje strach dotyczący badania, brak czasu, wystar-
czającej wiedzy i brak pieniędzy na dojazd do placówki
diagnostycznej. Podobne zależności między wiekiem
ankietowanych amazonek dostrzeżono w odniesieniu do
lęku przed informacją o chorobie, braku pieniędzy na
dojazd na badanie, braku wiedzy i niechęci. W przypadku
mieszkanek wsi, prawidłowość ta zachodziła w odniesieniu
do odpowiedzi: „nie mają czasu”. Wszystkie
kobiety mieszkające na wsi, bez względu na wiek i wyk-
ształcenie, za przyczynę niezgłaszania się na badania
podawały brak środków finansowych na transport. W odniesieniu
do strachu przed badaniem, statystycznie istotne
różnice zarysowały się między większością grup.
W celu ustalenia przyczyn niezadowalającej zgłaszalności
kobiet w wieku 50–69 lat na skryning mammograficzny,
Instytut Millward Brown SMG/KRC wykonał w
2010 roku badania opinii społecznej na temat: „Postawy
wobec programu profilaktyki raka piersi”. Z ankiety wynika,
że 83% respondentek znało dobrze ten populacyjny
program. Zdaniem respondentek, najlepszym źródłem
informacji o programie były środki masowego przekazu
(42,5% – telewizja, prasa i radio) [15]. Istotną rolę odgrywały
też zaproszenia imienne (28,3%), a także dostępne
w placówkach ochrony zdrowia ulotki i plakaty (23,5%).
Wśród kobiet, które nie wykonały badania mammograficznego
z własnego wyboru, aż 41% wiedziało o możliwości
poddania się bezpłatnej mammografii. Przyczyną takiej
postawy były między innymi pokutujące stereotypy myślenia
o nowotworach, takie jak: „Lepiej nie wywoływać
wilka z lasu” – 24%; „Lepiej nie wiedzieć” – 24%; „Lepiej
nie ruszać” – 21% [15].
W 2001 roku CBOS przeprowadził badanie na temat
profilaktyki raka piersi w kontekście ogólnopolskiego
programu „Różowa wstążka”, mającego na celu zwrócenie
uwagi na konieczność prowadzania badań profilaktycznych.
Istotną rolę w informowaniu kobiet o tym
przedsięwzięciu odegrały media. Respondenci twierdzili,
że o „Różowej wstążce” dowiedzieli się: z telewizji
(93%), z radia (60%), z prasy (57%), a od lekarza niecałe
20%. Pytani (99%) uważali, że programy typu „Różowa
wstążka” przyczyniają się do rozpowszechniania
wiedzy o raku piersi [16].
W 2002 roku kobiety biorące udział w badaniu, zleconym
przez Centrum Onkologii w Warszawie dotyczącym
profilaktyki raka piersi i szyjki macicy informowały,
że pierwszym źródłem informacji na temat samo-
badania piersi byli: lekarz, pielęgniarka i położna (51%
badanych), a drugim radio, telewizja i prasa (31%). Dalej
plasowały się: broszura, ulotki i inne materiały (17%)
oraz krewni i znajomi (4%) [17].
W województwie zachodniopomorskim zwrócono się
z pytaniami do 270 lekarzy, 263 kobiet. Pacjentki – 83%
podały, że media są istotnym źródłem informacji o nowotworach
– profilaktyce i prewencji. Prawie 97% kobiet
słyszało, że regularna mammografia umożliwia wczesne
wykrycie raka. O mammografii, jako wczesnej metodzie
wykrycia raka kobiety dowiedziały się z radia i telewizji.
Dotyczyło to przede wszystkim kobiet powyżej 60. roku
życia (42,9%) [18]. O zakresie wiedzy pacjentów na temat