Nr 3/2011 - 2013/04/23 08:49:06 +0300 - pl_PL.ISO8859-2 ...

Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 184–185, 2011
ZAPOWIEDŹ KSIĄŻKI
POD REDAKCJĄ MARII DANUTY GŁOWACKIEJ I EWY MOJS
„PRAWO I PSYCHOLOGIA W MEDYCYNIE”,
WYDAWNICTWO WOLTERS KLUWER POLSKA
IN PRESS „LAW AND PSYCHOLOGY IN MEDICINE”
M.D. GŁOWACKA AND E. MOJS (EDS), WOLTERS KLUWER POLSKA
Książka kierowana jest do lekarzy prowadzących
podmioty lecznicze samodzielnie oraz do kadry zarządzającej
w ochronie zdrowia. Monografia uwzględnia
dwa zasadnicze obszary wiedzy niezbędne dla efektywnego
zarządzania przedsiębiorstwem, jakim jest poradnia
czy szpital. Jeden z nich to aktualne rozwiązania prawne.
Rozdziały te – dotyczące zasad organizacji podmiotów
leczniczych, pracy lekarzy i innych pracowników – opisane
są na podstawie ustawy z dnia 11 lipca 2011 r.
Drugi obszar wiedzy prezentowany w książce to komunikacja.
Tutaj zawarte są bardzo zróżnicowane zagadnienia,
od komunikacji zewnętrznej – budowania rozpoznawalnej
marki na rynku, rzetelnej, godnej zaufania
i kompetentnej organizacji, po komunikację z partnerami
– negocjacje, prowadzenie rozmów biznesowych, których
celem jest uzyskanie możliwie jak najlepszego
rozwiązania dla definiowanych problemów. W obszarze
komunikacji znalazły się także bardzo rzadko poruszane
zagadnienia komunikacji intrapersonalnej: budowania
samoświadomości własnych kompetencji, dialogu wew-
nętrznego koniecznego w rozwoju własnym, także zawodowym,
czyli budowania samoświadomości ścieżki
kariery. Lekarz bez świadomości swoich ograniczeń,
gotowości do samorozwoju nie będzie realizował zadań
edukacji ustawicznej. Nie trzeba nikogo przekonywać,
że zmieniająca się dynamicznie rzeczywistość technologiczna,
prawna czy kulturowa, wymaga adekwatnego
reagowania, by efektywnie pomagać innym ludziom.
Budowanie samoświadomości siebie, także własnych
emocji, stanowi także jeden z ważniejszych czynników
wpływających na jakość relacji z pacjentem. Jest to – można
powiedzieć – punkt wyjściowy w budowaniu prawidłowej
rozumiejącej, wspierającej komunikacji z cierpiącym
człowiekiem. W monografii poruszane są także zagadnienia
ochrony praw pacjenta. Z badań Instytutu Praw Pacjenta
i Edukacji Zdrowotnej wynika, że tylko połowa badanych
osób słyszała o prawach przysługujących pacjentom. Wśród
tych osób niespełna 40 proc. zna choć jedno z praw.
W przypadku tak niewielkiej świadomości pacjentów co do
ich praw, trudno oceniać na ile prawa te są w Polsce przestrzegane.
Jeśli bowiem sam pacjent ich nie zna, nie będzie
również świadomy tego, że w konkretnej sytuacji być może
zostały naruszone. Co do prawa do informacji, którego
EWA MOJS, MARIA DANUTA GŁOWACKA
głównie dotyczy pytanie, to faktycznie sytuacja nie wygląda
najlepiej. W badaniach przeprowadzonych przez nasz
Zakład na przełomie lat 2009 i 2010 ponad 40 proc. pacjentów,
którzy twierdzili, że znają swoje prawa uznała, że
prawo do informacji jest najczęściej naruszane. Ale, co
ciekawsze, jeszcze więcej, bo połowa lekarzy zapytanych
o najczęściej naruszane w praktyce prawo pacjenta wskazała
właśnie na prawo do informacji. Jest to o tyle niepokojące,
że to właśnie od lekarza pacjent powinien uzyskać wszelkie
informacje niezbędne do podjęcia decyzji dotyczących jego
zdrowia. Dlatego też w książce „Prawo i psychologia
w medycynie” autorzy starali się położyć duży nacisk na
zagadnienia związane z komunikacją. Zaś prawo do wyrażenia
zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego w
opinii zarówno pacjentów, jak i lekarzy, jest naruszane
znacznie rzadziej. Być może pani odczucie, że często zakłada
się zgodę pacjenta na dane postępowanie wynika
z faktu, iż zgoda ta powinna być wyrażona pisemnie tylko
w sytuacjach zabiegu operacyjnego oraz o podwyższonym
ryzyku. W pozostałych przypadkach wystarczy zgoda udzielona
ustnie, a nawet w sposób dorozumiany. Oznacza to, że
jeśli zachowanie pacjenta nie pozostawia wątpliwości co do
jego woli, to nie jest konieczne już osobne kierowanie do
niego pytania o wyrażenie zgody na dany zabieg medyczny.
Natomiast inną kwestią jest zakres informacji, którą lekarz
ma obowiązek przekazać pacjentowi. Regulują to przepisy
ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Nie obejmują
one edukacji w zakresie praw pacjenta. To pacjent – najlepiej
zanim jeszcze nim zostanie – powinien zadbać o znajomość
przysługujących mu praw i podjąć odpowiednie
działania w tym zakresie. Jednak w praktyce często zaczynamy
się interesować swoimi prawami, gdy stajemy się
pacjentami i nie jesteśmy w pełni zadowoleni z działań
podejmowanych przez personel medyczny.
Polskie prawo przewiduje niekiedy sytuacje, w których
można działać bez zgody pacjenta. Jest to uzasadnione
koniecznością zapewnienia ochrony osobom trzecim
czy interesom społeczeństwa, a nawet samym pacjentom.
Należy jednak podkreślić, że w takich przypadkach
przepisy prawa powinny być tak formułowane, aby
miały na względzie dobro pacjenta oraz ogółu. Nie mogą
więc dawać lekarzowi, a już na pewno nie urzędnikom,
dowolności w ich stosowaniu. Ważnym elementem jest