Nr 3/2011 - 2013/04/23 08:49:06 +0300 - pl_PL.ISO8859-2 ...

Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 175–180, 2011
REPREZENTACJA WŁASNEJ CHOROBY I POCZUCIE KOHERENCJI
JAKO PREDYKATORY ZDROWIA U OSÓB Z SM
SELF-PERCEPTION OF THE DISEASE AND SENSE OF COHERENCE
AS HEALTH PREDICTORS IN GROUP OF PATIENTS WITH SM
MARTA LENKIEWICZ, AGATA SILCZAK, ANNA SZYMAŃSKA, MARTYNA ŻYŁKOWSKA
Streszczenie
Wprowadzenie. Stwardnienie rozsiane jako choroba przewlekła
może powodować wiele dolegliwości natury fizycznej, jak
i psychicznej utrudniających codzienne funkcjonowanie. Celem
pracy było zbadanie związków pomiędzy poczuciem koherencji
i reprezentacją własnej choroby a zdrowiem psychicznym
i duchowym u osób ze stwardnieniem rozsianym.
Metody. Analizą objęto 34 chore na SM. Badania przeprowadzono
za pomocą zestawu kwestionariuszy, na który składały
się: Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia (GHQ), Skala
Zadowolenia z Życia (SWLS), Kwestionariusz Orientacji
Życiowych (SOC-29), Samopis do pomiaru duchowości oraz
Kwestionariusz Postrzegania Własnej Choroby (IPQ-R).
Wyniki. Zaobserwowano, że wysokie poczucie koherencji
koreluje z silnym zdrowiem psychicznym i duchowym. Do
analizy posłużyły testy: r-Pearsona i regresja krokowa. Na
zmienną zadowolenie z życia wpływa zmienna poczucie zaradności
(β = 0,48**) oraz zmienna postrzeganie konsekwencji
własnej choroby (β = -0,37**). Obie zmienne wyjaśniają prawie
połowę zmiennej zadowolenie z życia (R2 = 0,50).
Słowa kluczowe: zdrowie psychiczne, zdrowie duchowe, obraz
własnej choroby, poczucie koherencji, stwardnienie rozsiane.
Wprowadzenie
O ile pojęcie choroby określa się zgodnie jako brak
zdrowia, o tyle uznanie kogoś za zdrowego jedynie poprzez
brak choroby, wydaje się nie wystarczające. Światowa
Organizacja Zdrowia podaje definicję zdrowia jako „stan
pełnego dobrostanu fizycznego, umysłowego i społecznego,
a nie tylko brak choroby”(WHO, 1948), w oparciu o dwie
istotne kwestie.
Definicja ta ujmuje bycie zdrowym jako posiadanie
czegoś pozytywnego oraz wskazuje na wielowymiarowość
tego pojęcia [1]. Człowiek jest jednością biopsychospołeczną,
w której poszczególne sfery przenikają się i wzajemnie
na siebie oddziałują. Rozwój psychiczny jest możliwy
tylko w związku z rozwojem biologicznym, a społeczny
czy duchowy staje się możliwy dzięki dojrzewaniu
psychicznemu. Nie można więc rozpatrywać zdrowia,
biorąc pod uwagę tylko jeden jego wymiar. To holistyczne
Koło Psychologii Zdrowia i Psychologii Pozytywnej
Instytut Psychologii UAM
Opiekun koła: dr Łukasz Kaczmarek
Opiekun badań: dr Michał Ziarko
Summary
Introduction. Multiple sclerosis as a chronic disease may cause
various physical and psychological issues, causing distress
in everyday activities. The research was aimed at defining relations
between the sense of coherency, the self perception of illness and
spiritual and mental health among people suffering from multiple
sclerosis.
Methods. 34 questionnaire responses were analyzed, from people
of both sexes, different dwelling-places and illness duration. The
research was conducted with the General Health Questionnaire
(GHQ), Satisfaction with Life Scale, Sense of Coherence Questionnaire,
Introspection for Spiritual Health Measurement and
The Revised Illness Perception Questionnaire (IPQ-R).
Results. The initial thesis claimed that a high sense of coherency
correlates with the strong spiritual and mental health, and
that there is a relation between the positive self perception
of illness and mentioned before aspects of health. These hypotheses
were confirmed, except the relation between the sense
of coherency and spiritual health. During the analysis the
r-Pearson and stepwise regression tests were used.
Key words: mental health, spirituals health, self perception of the
illness, coherence, multiple sclerosis.
podejście przyjmujemy w naszej pracy, uznając cztery
zasadnicze wymiary zdrowia tj. fizyczny, psychiczny, społeczny
oraz duchowy. W każdym z nich u osób chorych
obserwuje się zróżnicowany stan zdrowia. Fakt ten zainspirował
do bliższego przyjrzenia się dwóm determinantom –
psychicznemu i duchowemu aspektowi zdrowia u osób
cierpiących na chorobę przewlekłą jaką jest stwardnienie
rozsiane.
Przyjęto, że zdrowie psychiczne to „stan dobrego samopoczucia
psychicznego i emocjonalnego”. Posiada ono
pozytywny i negatywny aspekt. Jego negatywna stroną są
choroby oraz zaburzenia psychiczne. Pozytywny aspekt
związany jest natomiast z: autonomią, samorealizacją, auto-
kreacją, satysfakcją z życia – poczuciem szczęścia [2].
Uznanie duchowości za wymiar zdrowia nastąpiło stosunkowo
niedawno. Dowiedziono, że duchowość wiąże
szanse na dłuższe życie i mniejsze ryzyko chorób somatycznych.
Duchowość pełni funkcję regulacyjną w stosun-