Nr 3/2011 - 2013/04/23 08:49:06 +0300 - pl_PL.ISO8859-2 ...

More documents

Recommendations

Info

Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 150–154, <strong>2011</strong> RYZYKO ZABÓJSTW I AGRESJI WOBEC NOWORODKÓW W OKRESIE POPORODOWYM U KOBIET THE RISK OF HOMICIDE AND OTHER FATAL INJURIES IN THE POSTPARTUM WOMEN Streszczenie W ostatnich latach w naszym kraju wiele mówi się o niezrozumiałych aktach przemocy wobec noworodków zaraz po urodzeniu. Opinia publiczna, zszokowana takimi doniesieniami, skłonna jest wydawać wyroki bez rozeznania w motywach, którymi kierują się matki dokonując zbrodni na własnych nowonarodzonych dzieciach. Praca, w oparciu o piśmiennictwo, pokazuje pogląd autora na sprawę zabójstw i agresji wobec noworodków w okresie poporodowym u kobiet, stanowiąc jednocześnie głos w dyskusji. Słowa kluczowe: stres poporodowy, zabójstwo, noworodek. Wstęp Agresja wobec innych ludzi jest nadal niezrozumiałą w pełni częścią ludzkich instynktów. W ostatnich latach agresja dzięki rozwojowi powszechnych środków przekazu staje się obecna w życiu człowieka również pośrednio. Uczestnicząc w doniesieniach i relacjach telewizyjnych z miejsc zabójstw, jednocześnie stajemy się świadkami tych zdarzeń, a one same niezauważalnie wkraczają w nasz codzienny świat. Tym samym nieświadome odbieranie zachowań agresywnych może wkomponowywać je do zwyczajowego zachowania ludzi. Z jednej strony akty przemocy w rodzinie naświetlają poziom zjawiska i określają czynniki je wywołujące, z drugiej mogą stać się przyczynkiem ich zapobiegania, przez jednoczesne jasne określanie kar za nie zasądzanych. Mimo, iż agresja skierowana wobec innego gatunku w świecie zwierząt jest naturalnym przejawem obrony i zdobywania pokarmu, środki jakie są dostępne człowiekowi wydają się stawiać przemoc w obrębie naszego gatunku jako zjawisko wyróżniające się i znacząco odmienne. Również okresowe lub stałe stany umysłu człowieka mogą potęgować występowanie aktów przemocy wobec członków własnego „stada”, jak też, co jest wyjątkowe w naturze, wobec siebie. Określenie przyczyn psychologicznych agresji jest wciąż trudne, ze względu na mnogość czynników do niej prowadzących jak, np.: RAFAŁ W. WÓJCIAK Zakład Psychologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik: dr hab. Ewa Mojs Zakład Higieny i Toksykologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Kierownik: prof. dr hab. Zbigniew Krejpcio Summary In recent years in our country says a lot about the incomprehensible acts of violence against infants shortly after birth. The public, shocked by these allegations, is willing to issue rulings without insight into the motives underlying the murder of her mother making their newborn children. Work, based on the literature, shows the author's view on the matter of killing and violence against infants in the postpartum period in women, while providing a voice in the discussion. Key words: postpartum stress, homicide, infant. afekt, okresowe stany lękowe, zaburzenia w obrębie procesów poznawczych, ale również zażywanie środków psychostymulujących czy psychodepresyjnych [1, 2]. Specyficzną formą agresji, o nieznanej etiopatogenezie, jest budząca społeczny sprzeciw i odrazę agresja wobec nieletnich. Rozmiar zjawiska nie jest również poznany, gdyż dotyczy najczęściej środowiska rodzinnego. Zdaniem Fluderskiej i Sajkowskiej [3], badających opinie dorosłych Polaków na temat przemocy wobec nieletnich, w Polsce formy agresji fizycznej, jak i znęcania się psychicznego wobec dzieci mogą sięgać nawet 60%. Autorki na podstawie badań ankietowych określiły najczęściej wskazywany rodzaj przemocy wobec nieletnich na poziomie: karcenie klapsem (59%), bicie po twarzy (21%), ale również kary surowe pozostawiające sińce (<strong>23</strong>%), zaniedbywanie pod względem higieny, odzieży, czy odżywiania dziecka (27%), brak zainteresowania problemami dziecka (41%), pozostawianie bez opieki (29%), czy też poniżanie słowne (29%). Nie wiadomo jaki odsetek tej grupy stanowi przemoc psychiczna i fizyczna rzutująca na całą przyszłość dziecka. Statystyki takich zachowań na świecie są podobne [4, 5, 6]. Agresja poporodowa skierowana wobec noworodków lub zabójstwa dzieci do pierwszego roku życia przez ich matki stanowią zdarzenia przykuwające uwagę opinii publicznej i wyjątkowo ją poruszające. Często oceniane są wyjątkowo bezwzględnie, bezlitośnie i jed-
Ryzyko zabójstw i agresji wobec noworodków w okresie poporodowym u kobiet 151 noznacznie negatywnie. Prawo traktuje takie zabójstwa jak każde inne. Paradoksalnie ofiarą zabójstw dzieci w okresie okołoporodowym nie tylko są same dzieci, ale również sprawczynie tych zabójstw. Ciężko jest zrozumieć ich motywy w toku śledztwa, ale często same obwinione wydają się nie pojmować wagi swojego czynu, a gdy sobie uświadomią, popadają w ciężkie stany psychiczne związane z wewnętrznym poczuciem winy. Kilka lat temu media w Polsce szeroko opisywały ujawnienie zabójstwa piątki niemowląt wkrótce po ich urodzeniu przez rodziców [7]. Małżeństwo posiadało już 4 dzieci w wieku 13–18 lat. Kobieta topiła swoje noworodki w wannie tuż po urodzeniu, a mąż podżegał ją do tego czynu. Niestety jak to zwykle w takich sytuacjach bywa nie wiele podano szczegółów dotyczących patogenezy tego zjawiska, a jedynie opis faktu. Biegli psychiatrzy nie dostrzegli zaburzeń psychicznych u sprawców. Trudno w Polsce opierać się o literaturę fachową lub o doniesienia popularne dotyczące zakresu, przebiegu, a w szczególności patogenezy dzieciobójstwa. Pierwszych prac brakuje, drugie często są populistyczne i mało rzetelne. W niniejszej pracy podjęto próbę oceny zjawiska w oparciu o doniesienia naukowe spotykane w światowej literaturze dotyczące zabójstw poporodowych i okołoporodowych dzieci przez ich matki. Opis przypadku Andrea Pia Yates Jednym z głośniejszych zdarzeń dotyczących zabójczyni własnych dzieci był opisany w Stanach Zjednoczonych Ameryki w lipcu 2001 roku przypadek Andrei Yates, która zabiła piątkę swoich dzieci utopiwszy je w wannie we własnym domu [8, 9, 10]. Yates była ofiarną matką, która swoim dzieciom poświęcała wiele uwagi, łącznie z czasem poświęcanym na ich nauczanie w domu. Chociaż była ciężarna i karmiąca, poza piątką swoich dzieci (siedmioletnim Noahem, pięcioletnim Johnem, trzyletnim Paulem, dwuletnim Lukiem oraz sześciomiesięczną Mary) opiekowała się również przykutym do łóżka ojcem. U Andrei Yates pierwszy epizod choroby psychicznej ujawnił się po narodzinach pierwszego dziecka w roku 1994. W tym czasie nie odzywała się wiele, gdyż obawiała się, że szatan może ją usłyszeć i zranić jej dziecko. Podjęła dwie próby samobójcze do narodzenia czwartego dziecka, których jako powód podała, że głos szatana kazał jej zabić dzieci [8, 9, 10]. Pół roku po narodzeniu 5 dziecka świadkowie donosili, że Andrea wykazywała zachowania „katatoniczne”, często krążąc po mieszkaniu jak zwierzę po klatce. W tym czasie dwukrotnie była hospitalizowana psychiatrycznie, po czym jej stan zaczął się pogarszać. Psychoza nasiliła się po zaprzestaniu przyjmowania przez nią leków antypsychotycznych. W tym czasie zaczęła oświadczać, że szatan nakazuje jej zabić dzieci, aby ochronić je przed „ogniem piekielnym”. Tym razem nie podjęła prób oporu. Jak podaje Spinelli [10] opisując to zajście, łącznie z podaniem próby wyjaśnień, inne zjawiska zabójstw poporodowych i okołoporodowych (do 1. roku życia dziecka) są mało wyjaśnione i rozpoznane, a sam przypadek Andrei Yates wskazuje jak niewielką wiedzą i zrozumieniem zarówno medycznym, jak i prawnym, dysponujemy w zakresie psychoz poporodowych i związanych z nimi zabójstw noworodków. Autorka sugeruje również klasyfikację DSM- IV w zakresie kryteriów diagnostycznych dla zaburzeń poporodowych, wprowadzając w to również zalecenia dla edukacji medycznej, przewodnika postępowania terapeutycznego jak też zmiany prawa dotyczącego tego zjawiska. Zarówno Spinelli [10], ale również Kaye [11] oraz Scherer i Scherer [8] przyczyn tragedii Yates upatrują w zbyt małej, a później nawet zaniechaniu interwencji psychiatrycznej przy ewidentnych dowodach psychozy. Neo- czy prehistoria? Zdaniem Taguchi [12] morderstwa niemowląt w pierwszym roku ich życia nie stanowią wyizolowanego fenomenu. Często za zabójstwem własnego dziecka przez matkę stoi wiele różnorodnych przyczyn i problemów zarówno natury somatycznej, jak i psychicznej. Z drugiej strony badania Overpecka [13], który wykorzystując dane statystyczne wskazuje, że prawdziwy rozmiar zjawiska może być ukryty między doniesieniami o tzw. śmierci okołołóżeczkowej, naturalnej śmierci niemowląt w okresie do roku po ich narodzeniu (najczęściej do miesiąca) i może być znacznie większy, aniżeli donoszą statystyki. W innej, wcześniejszej pracy [14] autor ten sugeruje, że statystyki mówiące o jednym zabójstwie noworodka poniżej pierwszego roku życia w USA dziennie powinny być zwiększone co najmniej dwukrotnie. Tego zdania są również McClain i wsp. [15] oraz Herman-Giddens i wsp. [16]. Zastanawiające jest wciąż tak małe doinformowanie dotyczące tego zjawiska. Zdaniem wielu autorów [8, 10, 15, 16] prawdopodobnie wynika ono z odczucia współodpowiedzialności za opiekę nad matką i noworodkiem w pierwszych chwilach po porodzie, a także z troski o możliwe maltretowanie matki, która często nie jest świadoma czynu, dokonanego w okresie szoku nierozpoznanego poporodowego. Socjologicznie przyczyny zabójstw okołoporodowych upatruje się w czasach prehistorycznych [10, 17]. Należałoby się zastanowić czy takie zdarzenie występuje w świecie zwierząt i, jeśli tak, jakie ma znaczenie? Fakt usuwania, w tym także uśmiercania, młodych u zwierząt nie jest czymś rzadkim. Instynkt nakazuje pozbawiać się osobników słabych, chorych lub nawet całych miotów w okresie niebezpieczeństwa lub niedostatku pożywienia. W prehistorii to najczęściej nowonarodzone dzieci poświęcano pogańskim bóstwom w ofierze. Starożytni Grecy stosowali zabójstwa niechcianych dzieci jako element regulacji liczebności populacji. Sposób uśmiercania niemowląt przez przyduszanie ich przez matki
Page 1 and 2: P IELĘGNIARSTWO P praktyka klinicz
Page 3 and 4: Uniwersytet Medyczny im. Karola Mar
Page 5 and 6: Od Redaktora ......................
Page 7 and 8: Od Redaktora Szanowni Czytelnicy, W
Page 9 and 10: Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 135-
Page 11 and 12: Wpływ mass mediów na poszerzanie
Page 19 and 20: a) komponent emocjonalny - są to e
Page 21 and 22: Rys. 1. Rozkład grupy badanej pod
Page 23: łych kategorii, które podawali m
Page 27 and 28: Ryzyko zabójstw i agresji wobec no
Page 31 and 32: Astma jako stan zagrożenia życia
Page 33 and 34: Pasje, zainteresowania oraz formy s
Page 45 and 46: Zgodnie ze współczesnym stanem wi
Page 47 and 48: - zmniejszenie stosunku cholesterol
Page 51 and 52: Reprezentacja własnej choroby i po
Page 53 and 54: Reprezentacja własnej choroby i po
Page 57 and 58: py, w odkrywaniu własnego zestawu
Page 59 and 60: Zapowiedź książki pod redakcją
Page 61 and 62: POLSKIE TOWARZYSTWO NAUK O ZDROWIU
Page 63 and 64: Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 189,
Page 65 and 66: Pielęgniarstwo Polskie 3(41), 191,
Page 67 and 68: REGULAMIN OGŁASZANIA PRAC „Piel

Nr 3/2011 - 2013/04/23 08:49:06 +0300 - pl_PL.ISO8859-2 ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?