ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home
ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home
ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
lebeyatiwa ngekutsi yemaBhunu nemaNgisi (Anglo-Boer War) kepha nyalo<br />
lesekuvelile kutsi hhayi bo, leria bekuyimphi yaseSikhwahlande kungako<br />
seyatiwa nje ngekutsi yiMphi yaseNingizimu Afrika. Lamahhovisi bekumele<br />
akhiwe kaManzini endzaweni lapho kwakhiwe khona Iihhotela iGeorge<br />
khona.<br />
Indlunkhulu Lomawa yabeleka indvodzana tingu-22 kuKholwane nga-1899.<br />
Uyise inkhosi Ngwane Wesihlanu wametsa ligama lelitsi nguNkhotfotjeni<br />
kantsi gogo wakhe Labotsibeni wametsa lelitsi nguMona. Lamagama<br />
anetinchazelo letitsite. Lelitsi Nkhotfotjeni lisho umgololo ingani phela inkhosi<br />
beyisolomane ihlala etintsabeni teMdzimba lapho kugcwele khona<br />
tinkhotfotjeni. Kantsi lelitsi Mona lisho umona lebewukhona emkhatsini<br />
webelumbi babodvwa, belumbi nemaSwati kanye nasekhatsi kwemaSwati<br />
awodvwa. Inkhosi Ngwane Wesihlanu yakhotsama tingu-10 enyangeni<br />
yeNgongoni nga-1899 emcimbini wencwala. Besekutinyanga letimbili vo<br />
icalile imphi yemaBhunu nemaNgisi ngesikhatsi inkhosi ikhotsama. Inkhosi<br />
yakhotsama Nkhotfotjeni aseluswane ngako-ke wabanjelwa ngugogo wakhe<br />
Labotsibeni. Indlovukati Labotsibeni yabusa wadzimate Nkhotfotjeni<br />
wahlanganisa iminyaka lengu-22 lapho atsatsa khona bukhosi tingu-22<br />
enyangeni yeNgongoni nga-192l. Nkhotfotjeni wabese wetsiwa Iigama<br />
lekutsi nguSobhuza Wesibili.<br />
Kunengi lekwenteka e5watini ngembi kwekutsi inkhosi Sobhuza Wesibili<br />
atsatse bukhosi ngekusho kwaMatsebula, (1993), lokufaka ekhatsi kutsi<br />
kuphatfwa kwetemaposi kulawulwe eNtilasifali; le5watini liphatfwe yiNtilasifali<br />
lekuMlayeto lewakhishwa ngulemaNgisi tingu-25 ngeNhlaba ngemnyaka wa<br />
1903. Lokwashwacisa lugogo kwehlukaniswa kwemhlaba nga-1909 kanje:<br />
Umhfaba webefumbi<br />
Umhlaba wesive<br />
Umhlaba wenkhosi<br />
:56%<br />
:39.8%<br />
:3.7%<br />
31