klikoni këtu. - Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se ...

Gjallërohet në fund të marsit, është bimë edhe me vlera
ushqimore për blegtorinë kur ato sapo kanë dalë nga dimri, është
dekorative dhe ka përdorim të gjerë në artizanatin tradicional
dhe artistik.
A e dini se kur është zbuluar përdorimi i gurit të kalit,
CuSO4.5H2O, lëngut bordolez.
Përse emërtimi popullor është “gur kali”
Historia fillon në vreshtat e Bordos, (Bordeau), Francë në vitin 1867, ku vreshtarët për të
mbrojtur vreshtat nga grabitjet, spërkaten rreshtat anësore me një tretësirë të gurit të kalit,
sulfat bakri.
Nuk qe e vështirë për të dalluar se rreshtat e trajtuar, nuk i kishin shpëtuar grabitjes, por
gjithsesi nuk ishin të prekura nga vrugu i hardhisë, Peronospora viticola.
Ky moment, u shfrytëzua nga prof. A. Milliardet, që prezantoi zbulimin e tij që nuk ishte
as më shumë dhe as më pak se sa një përzierje e sulfatit të bakrit me gëlqere.
Përqendrimet e kësaj përzierje janë përcaktuar më vonë, po ashtu dhe mënyrat e aplikimet
ku më e rëndësishme ishte dhe vazhdon të jetë dhe sot momenti i trajtimit. (Ky fungicid
dihet se është preventivues dhe jo shërues, terapik, duke llogaritur kohën e mbirjes së
konideve. Ndonëse trajtimi fillimisht bëhej me një tufë gjethesh të njomura me tretësirën,
e zhvilluar me pajisje të spërkatjes, raporti i përzierjes së sulfatit të bakrit, gëlqeres dhe
ujit, që mori emrin ‘lëngu bordolez” që lidhet me krahinën, nuk ka ndryshuar edhe sot e
kësaj dite.
Diçka më shumë për përdorimin e bakrit dhe komponimeve të tij edhe jashtë fushës
së bujqësisë:
Përgjatë gjithë historisë, shëruesit, kanë kuptuar vlerat e bakrit në ruajtjen e një shëndeti
optimal si dhe për trajtimin e sëmundjeve të shumë komponimeve të bakrit, jo vetëm të
sulfatit, por dhe të karbonateve, silikateve, oksideve, klorideve etj.
Kanë qenë të rekomanduara sidomos për në rastin e plagëve, djegieve. Është përdorur
gjerësisht për dezinfektimin e ujit të pijshëm.
Për këto qëllime është përdorur në Egjiptin e Vjetër, Greqi, Romë si dhe në qytetërimin e
Astekëve dhe Inkasve. Roma sipas dokumenteve, ka marrë këtë komponim nga Izraeli.
Hipokrati, babai i Mjekësisë Moderne, që lidhet me betimin e Hipokratit, për mjekët, 400
vjet para e.s. e rekomandonte përdorimin e komponimeve të bakrit për ulcerën dhe
sidomos kur lidhej me probleme të varikozeve.
Sipas Dioskoridit, shekulli i parë i erës së re, rekomandohej një tretësirë e bakrit metalik
me uthullën duke formuar acetatin e bakrit për inflamacionin e syve, dhe katarakteve.
Plini (23-79 të erës sonë) rekomandonte përzierjen e oksidit të bakrit me mjaltë për të
kuruar ose luftuar parazitët në sistemin intestinal si dhe ulcerat.
Të shumta kanë qenë përdorimet në civilizimin e Astekëve, në Indi, Persi. Po ashtu dhe
komunitetet, fiset nomade të Mongolisë e kanë përdorur gjerësisht për njerëzit dhe kuajt.
89