F:\Botime Design Elvira\Librat - Arct

SHËNDETI MENDOR DHE TË DREJTAT E NJERIUT 61
ndër të tjera, që një ndërhyrje e autoriteteve ekzekutive në të drejtat e individit, duhet të
jetë objekt i një kontrolli efektiv që normalisht i përket gjyqësorit, i cili ofron garantimin
më të mirë të pavarësisë, paanësisë dhe procesit të rregullt”.
7.3 E krijuar ligjërisht
Përdorimi i termit “e krijuar ligjërisht” është përcaktuar për të siguruar që të gjithë personat
do të gjykohen nga një gjykatë, juridiksioni i të cilës është krijuar para nga ligji, duke
përjashtuar kështu veprimet arbitrare. Termi ka si qëllim gjithashtu të garantojë që organizimi
i drejtësisë në shoqëritë demokratike duhet të jetë i rregulluar nga një ligj sa më i lartë
(mundësisht Kushtetuta), duke përbërë garanci në këtë mënyrë për respektimin e së drejtës
për një proces të rregullt. Termi ligjërisht përfshin brënda tij nocionet e së drejtës të
kompetencës; ratione materiae, ratione personae dhe ratione temporis .
Ratione personae është pasja nga subjekti kërkues i cilësisë së përcaktuar nga ligji si një
ndër personat të cilët legjitiomohen të ngrënë padi apo të bëjnë kërkesa mbi cështje konkrete.
Ratione materiae përbën elementin kryesor për legjitimimin e subjektve si palë në proces.
Subjektet kanë detyrimin të argumentojnë interesin e ligjshëm të subjekteve nga kërkesa/
t mbi cështjen. Në rast se pala nuk vërteton se ka interes të ligjshëm mbi cështjen atëherë
kërkesa e tij nuk mund të shqyrtohet nga gjykata.
Ratione temporis është e lidhur ngushtë me përcaktimin e një afati të caktuar brenda së
cilës personi duhet t’i drejtohet gjykatës. Ligji mund të përcaktojë afate të tilla , kalimi i së
cilave nuk legjitiomojnë subjektin kërkues të vërë në lëvizje gjykatën për shqyrtimin e
kërkesës. I tillë është përcaktimi ligjor i nenit 50 të ligjit Nr.8577 Dt.10.02.2000 “Për
Organizimin dhe Funksionimin e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Shqipërisë” i cili
sanksionon se “Kërkesat në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtimin e pajtueshmërisë së
ligjit ose të akteve të tjera normative me Kushtetutën ose me marrëveshjet ndërkombëtare,
mund të paraqiten brenda 3 vjetëve nga hyrja në fuqi e tyre.” Për llogaritjen e afateve
gjykata është shprehur se duke u bazuar në nenin 1, paragrafi 2, të ligjit të mësipërm në
të cilin është sanksionuar rregulli se “për çështje që lidhen me procedura që nuk rregullohen
nga ky ligj, Gjykata Kushtetuese merr parasysh edhe dispozitat ligjore që rregullojnë
procedurat e tjera, duke marrë në konsideratë natyrën ligjore të çështjes”. Në këtë kontekst,
neni 149 i Kodit të Procedurës Civile parashikon se “afati nuk quhet i humbur, kur kërkesa
ose akti është dërguar me postë edhe në ditën e fundit të afatit” .
8 Gjykimi brenda një afati të arsyeshëm
Afati arsyeshëm është një ndër standartet që proçesi i rregullt sanksionon në bazë të të
cilit qëndron fakti që dhënia e drejtësisë duhet të jepet brenda një kohe sa më të shkurtër
të mundshme. Faktorë të vlerësimit nëse proçedura të caktuara kanë përmbushur standartin
e “afatit të arësyeshëm” janë kompleksiteti i cështjes , qëndrimi i autoriteteve , qëndrimi i
kërkuesit dhe cfarë kërkohet. Kompleksiteti i një cështje vlerësohet në dritën e faktorëve
si natyra e fakteve apo numri i aktorëve të përfshirë si ; të paditurit , dëshmitarët , kryerja
e veprimeve të nevojshme si ekspertimet , eksperimentet etj. GjEDNJ ka përcaktuar në
një numër cështjes se sjellja e këshilltarit ligjor të palës i atribuohet asaj kur ndodhin
vonesa për shkak të veprimeve të ndërmarra nga këshilltari. Vonesa për shkaqe të tilla me
gjithë se mund të bëhen shkak për kalimin e një afati relativisht të gjatë nuk konsiderohen
shkelje pasi është vet përfaqësuesi i palës, veprimet e të cilit përbëjnë shkak për vonesa të
tilla . Përsa i përket sjelljes së autoriteteve jurisprundenca e gjykatës ka përcaktuar në
mjaft raste se shteti është gjithmon përgjegjës për të gjitha vonesat e shkaktuara nga